Emekli Memura Disiplin Cezası Uygulanabilir mi?

657 sayılı Devlet Memurları Kanunu'nun "memurluğun sona ermesi" başlıklı 98'inci maddesi aşağıdaki şekilde düzenlenmiştir.

" Devlet memurlarının

a) Bu kanun hükümlerine göre memurluktan çıkarılması;

b) Memurluğa alınma şartlarından her hangi birini taşımadığının sonradan anlaşılması veya memurlukları sırasında bu şartlardan her hangi birini kaybetmesi;

c) Memurluktan çekilmesi;

ç) İstek, yaş haddi, malullük sebeplerinden biri ile emekliye ayrılması;

d) Ölümü;

hallerinde memurluğu sona erer."

657 sayılı Kanunun "genel ve özel şartlar" başlıklı 48'inci maddesinin A/5 maddesi aşağıdaki şekilde düzenlenmiştir.

" Devlet memurluğuna alınacaklarda aşağıdaki genel ve özel şartlar aranır.

A) Genel şartlar:

5. Türk Ceza Kanununun 53'üncü maddesinde belirtilen süreler geçmiş olsa bile; kasten işlenen bir suçtan dolayı bir yıl veya daha fazla süreyle hapis cezasına ya da affa uğramış olsa bile devletin güvenliğine karşı suçlar, Anayasal düzene ve bu düzenin işleyişine karşı suçlar, zimmet, irtikap, rüşvet, hırsızlık, dolandırıcılık, sahtecilik, güveni kötüye kullanma, hileli iflas, ihaleye fesat karıştırma, edimin ifasına fesat karıştırma, suçtan kaynaklanan malvarlığı değerlerini aklama veya kaçakçılık suçlarından mahküm olmamak."

5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu'nun "kamu görevlilerinin emekliye sevk onayları" başlıklı 48'inci maddesi aşağıdaki şekilde hüküm altına alınmıştır.

" 4 üncü maddenin birinci fıkrasının (c) bendi kapsamında olanların yaşlılık, malullük veya vazife malullüğü işlemleri;

a) Re 'sen emekliye sevk hallerinde, sigortalının çalıştığı göreve atamasındaki usule göre atamaya yetkili makamın,

b) İstek üzerine veya yaş haddi, malullük veya vazife malullüğü hallerinde kamu idaresinin en yüksek amirinin,

c) Türkiye Büyük Millet Meclisi üyeleri için Meclis Başkanlığının, belediye başkanları için belediye encümeninin, illerin daimi komisyon üyeleri için il valiliğinin, çalıştıkları kamu idareleri ile ilişikleri kesilmiş olup da bir kanunla sigortalılık hakkı devam edenler için daha önce görev yaptıkları son kamu idaresinin en yüksek amirinin,

d) Kurumların yönetim kurulu üyelerinin istek, malüliyet ve yaş haddi hallerinde, atanmalarında atamayı yapan kurumun en yüksek amirinin,

e) Sayıştay Başkanının aynı halleri için Türkiye Büyük Millet Meclisi Başkanlığı,

onayı ile tekemmül eder.

Özel kanun hükümleri hariç olmak üzere yetkili makamın emekliye sevk onayı, talep tarihinden itibaren bir ayı geçemez. Bakanlar Kurulu kararı veya müşterek kararname ile atananların görevleriyle ilişiklerinin kesilmesi ilgili bakanın onayı ile tekemmül eder.

Özelleştirilmeleri sonucu sermayesindeki kamu payı % 50'nin altına düşen kuruluşlar ile satış veya devri yapılmış olan kuruluşlarda çalışmakta iken emekliye ayrılanlar için emekliye sevk onayı aranmaz. Birinci fıkranın (b) bendine göre emekliye ayrılmak isteyenler için her durumda, istek tarihinden itibaren bir aylık süre sonunda ilişikleri kesilmiş sayılır."

Danıştay Üçüncü Dairenin (E.1977/47, K.1977/42, T.27.1.1977), Danıştay Onuncu Dairenin (E.1985/1977, K.1635, T.2.12.1985), Danıştay Sekizinci Dairenin (E.1997/5324, K.3368, T.21.11.1997) kararlarında da; Danıştay, suçun memur iken işlendiğini, herhangi bir sebeple ayrılmasının suçu işlediği andaki illiyet rabıtasını ortadan kaldırmayacağını, artık o kişinin memuriyet sıfatı kalmadığı gerekçesine dayanarak "suçun işlendiği zamanda yürürlükte olan mevzuata göre ceza verilmesi gerektiğine dair hukuk kuralının" tatbikinden kaçınılamayacağını, fiilen uygulama imkanı olmasa bile ceza evrakının siciline işleneceğini ve yeniden memuriyete dönerse ilgiliye uygulanabileceğini belirterek, ayrılan memura ceza tayininde isabetsizlik görmemiştir.

Danıştay Onikinci Dairenin oyçokluğuyla vermiş olduğu kararda (Esas No: 2016 / 8182, Karar No: 2018 / 2178, Tarih: 16.05.2018) aşağıdaki şekilde hüküm tesis ettirilmiştir.

" Emeklilik Devlet memurlarına tanınmış bir hak olup, memurun isteği üzerine emekliye ayrılması, ilgilinin bu yöndeki iradesini yetkili makamlara dilekçe ile iletmesi ve yasal şartları gerçekleştirdiğinin tespit üzerine bu başvurunun onaylanması suretiyle gerçekleşmekte, bu durumda ilgilinin emeklilik başvurusunun onayı ile kesin ve yürütülmesi zorunlu idari işlem ortaya çıkarak hukuki sonuç doğurmaktadır. Diğer bir ifade ile çalışanın isteğine bağlı emeklilik işlemlerinde, bu işlemin tekemmülü, emeklilik isteğini içeren dilekçenin mevcudiyeti ve idarece alınan emeklilik onayı ile tekemmül etmektedir. Emeklilik onayı alınması işlemi sonuçlandıran ve ihdası nitelikte bir işlemdir. 657 sayılı Devlet Memurları Kanunu'nun "Memurluğun Sona Ermesi" başlıklı 98. maddesinin (ç) bendi uyarınca, emekliliğinin devlet memurluğunu sona erdiren hallerden birisi olduğu, bu durumda 31 Aralık 2012 tarihli makam onayı ile tekemmül etmiş olan emeklilik işlemi ile davacının devlet memurluğu anılan Yasanın 98/ç hükmü uyarınca sona ermiş olduğundan, işlemin tesis olduğu 25.02.2013 tarihinde memuriyet statüsüne sahip olmayan davacının görevine son verilmesine hukuken olanak bulunmamaktadır. Bu durumda, emeklilik isteminin onaylanma tarihi olan 31.12.2012 itibarıyla artık memur statüsünde olmayan davacının, bu tarihten sonra 25.02.2013 tarihinde göreve son işlemi tesis edilmiş olduğu anlaşıldığından, işlemde hukuka uyarlık, davanın reddi yolundaki İdare Mahkemesi kararında hukuki isabet bulunmamaktadır."

Dönemin Devlet Personel Başkanlığı'nın bir görüş yazısında (Tarih: 28.08.2003, Kaynak: 23 Sayılı Bülten, Sayfa: 38) özetle; aylıktan kesme cezasının anılan Kanunun 125'inci maddesinin (c) bendi uyarınca memurlara yönelik bir düzenleme olması nedeniyle tarafına emekli aylığı bağlanmış kişilere söz konusu cezanın tatbik olunamayacağı ancak ilgilinin aynı Kanunun 93'üncü maddesi uyarınca yeniden memurluğa alınması halinde cezanın uygulanabileceği mütalaa edilmektedir denilmiştir. Diğer bir görüş yazısında (Tarih: 13.07.1999, Kaynak: 17 Sayılı Bülten, Sayfa: 10) özetle; bahis konusu edilen personelin emekliye ayrılmasının mümkün bulunduğu, ancak ilgili hakkında yürütülen disiplin soruşturmasının (zimmet suçundan dolayı görevinden uzaklaştırılan ve Devlet memurluğundan çıkarılması talebiyle dosyası Yüksek Disiplin Kuruluna gönderilen personelin) emeklilik işleminden etkilenmeksizin yürütülmesi ve sonuçlandırılması (emeklilerin yeniden hizmete alınmasının mümkün bulunması nedeniyle bu durumda dikkate alınmak üzere emekli olan bir memur hakkında da disiplin soruşturmasının yapılması ve tamamlanması) gerektiği mütalaa olunmaktadır denilmiştir.

Sonuç olarak tüm bu bilgiler ışığında, emeklilik işlemi ile disiplin işleminin birbirinden bağımsız olduğu ve dolayısıyla emekli olan memura disiplin cezasının tatbik edilmesinin mümkün olmadığı değerlendirilmiştir.