Türkiye neden gri listeye girdi?

Türkiye, üç sene önce Mali Eylem Görev Gücünün (Financial Action Task Force - FATF) gri listesine girmişti. Yaşanan bu gelişmenin ardından geçen üç yılda bu listeden çıkmak için ise bir dizi adım atılmıştı. Daha önce 2011 yılında gri listeye giren Türkiye, yapılan düzenlemelerin ardından dönemin Maliye Bakanı Mehmet Şimşek zamanında 2014 yılında listeden çıkarılmıştı. Yani 28 Haziran 2024'te Türkiye'nin artık gri listede olmadığı açıkladı, bu Mehmet Şimşek yönetiminde aynı duyurunun ikinci tekrarı oldu. En son gelişme olarak Hazine ve Maliye Bakanı Bakan Şimşek, Türkiye'nin kara paranın aklanmasının önlenmesine yönelik gri listesinden çıkış haberini resmi açıklama öncesi "Başardık" mesajı ve Türk bayrağı emojisi paylaştı.

FATF, Türkiye'yi gri listeden çıkardı. Bakanlık açıklama yaptı

FATF nedir?

Ekonomik Kalkınma ve İşbirliği Örgütü (OECD) bünyesinde faaliyet yürüten Mali Eylem Gücü'nün (FATF) "Financial Action Task Force" (Finansal Eylem Görev Gücü) kara para aklama, terörizmin finansmanı ve diğer mali suçlarla mücadele amacıyla kurulan uluslararası bir örgüt. 1989 yılında G7 ülkelerinin öncülüğünde kurulan örgüt, şu anda 39 üye ülke ve bölgeye sahip. Türkiye de FATF'ye 1991'de katılmıştı. Üye sayısından bağımsız olarak dünya genelinde 200'den fazla ülke FATF tavsiyelerine uyacağını taahhüt ediyor.

Cevdet Yılmaz: Güven artacak, kaynak girişi hızlanacak

Gri ve kara liste nedir?

Gri liste, Mali Eylem Görev Gücü (Financial Action Task Force - FATF) tarafından kara para aklama ve terörizmin finansmanıyla mücadelede yetersiz kalan ülkeleri belirlemek amacıyla oluşturulan bir listedir. Bu listeye alınan ülkeler, FATF tarafından belirlenen standartlara tam uyum sağlamamış, ancak eksikliklerini gidermek için taahhütte bulunmuş ülkelerdir. Gri listeye dahil edilen ülkeler, uluslararası finansal sistemde daha sıkı denetim ve incelemelere tabi tutulur, bu da yabancı yatırımların azalmasına ve ekonomik faaliyetlerin olumsuz etkilenmesine yol açabilir.

Daha önce 2011 yılında gri listeye giren Türkiye, yapılan düzenlemelerin ardından dönemin Maliye Bakanı Mehmet Şimşek zamanında 2014 yılında listeden çıkarılmıştı. Yani 28 Haziran 2024'te Türkiye'nin artık gri listede olmadığı açıkladı, bu Mehmet Şimşek yönetiminde aynı duyurunun ikinci tekrarı oldu.

'Kara para aklayan suç odaklarıyla mücadelemizi kararlılıkla sürdüreceğiz'

Gri listede Türkiye (bugün çıktı ) ile birlikte şu ülkeler bulunuyor: Bulgaristan, Burkina Faso, Kamerun, Hırvatistan, Demokratik Kongo Cumhuriyeti, Haiti, Jamaika, Kenya, Mali, Mozambik, Namibya, Nijerya, Filipinler, Senegal, Güney Afrika, Güney Sudan, Suriye, Tanzanya, Vietnam, Yemen.

Gri listeye neden girmiştik?

Türkiye, 2019 yılında FATF bünyesinde bir değerlendirilmeye tabi tutuldu, bu değerlendirmenin sonucunda eksikler belirlenerek bunların giderilmesi için Türkiye'ye süre verildi fakat bu sürenin sonunda bu eksikler giderilmeyince FATF kara paranın aklanması ve terörizmin finansmanını önleme konusunda eksikleri olduğu gerekçesiyle Türkiye'yi gri listeye aldı.

Dönemin FATF Başkanı Marcus Pleyer, Türkiye'nin gri listeye alındığını duyururken; bankacılık, altın ve değerli taşlar ile emlak sektörü gibi yüksek riskli sektörlerde düzenlemeler yapılması gerektiğini bildirmişti. Player, konuşmasında, "Türkiye; kara para aklama vakalarını, El Kaide ve IŞİD gibi BM tarafından terörist olarak tanınan gruplarla bağlantılı para transferlerini takibe almalı. Türkiye'nin; kara para aklamayı önlemede, terörün finansmanını engellemede, suç şebekeleri ve yolsuzluklarla mücadelede adımlar attığını göstermesi önemli" ifadelerini kullanmıştı.

Türkiye'de kara para aklama ve terörizmin finansmanı konusunda gri alanların oluşmasında birbirini ardına yapılan varlık barışı düzenlemeleri ve emlak sektöründe yabancıya satışların etkili olduğu düşünülüyor.

2024 yılının Şubat ayında Türkiye'nin gerekli adımları atma konusunda eylem planını gerçekleştirdiğine karar kılan FATF saha ziyareti gerçekleştirme kararı aldı. Bu karar aslında Türkiye'nin gri listeden çıkarılması için önemli sinyallerden biriydi.

FATF 'IN KARARI İLE NELER DEĞİŞECEK?

Uzmanlara göre gri listeden çıkartılma kararı Türkiye'nin uluslararası mali itibarını güçlendirirken, yabancı yatırımların artması sağlayabilir.

Uluslararası yatırım fonlarının büyük bir kısmı yasal düzenlemeler nedeniyle gri listedeki ülkelere yatırım yapamıyor.

Gri listeden çıkış halinde bu fonların Türkiye'ye yatırım yapabilmelerinin önü açılacak. Ayrıca gri listede yer almanın sınır ötesi işlemlerin kısıtlanması ve kredi alınmasını zorlaştırıcı etkileri de bulunuyor.

Zekeriya ELTİMUR