İDDK: Mülakatta komisyon üyeleri verdiği notları gerekçelendirmesine gerek yok

Sözlü ve/veya mülakat sınavlarının da objektif nitelikte olması zorunludur.
Kamu görevine girme ve yükselmede liyakat ilkesi çerçevesinde, mevzuatımızda genel olarak yazılı sınavların yanında, sözlü ve/veya mülakat sınavlarına da yer verilmektedir. Görsel, işitsel ve anlık gözlemlere yönelik değerlendirmeler içeren sözlü ve/veya mülakat sınavlarının da objektif nitelikte olması zorunludur.

Diğer tüm idari işlemlerin yargısal denetiminde olduğu gibi, sözlü ve/veya mülakat sınavında başarısız sayılma işlemlerinin de, yetki, şekil, sebep, konu ve maksat yönlerinden hukuka uygunluğunun denetiminin yapılması gerekmektedir.

Hangi komisyon üyesince, hangi notun takdir edildiğinin tutanakta ayrı ayrı gösterilmesi yeterlidir
Aykırılık konusu uyuşmazlıklar incelendiğinde, astsubaylıktan subaylığa geçiş sınavının mülakat aşamasını oluşturan kısmında, Subay Sicil Yönetmeliği'nin 110. maddesi çerçevesinde, mülakat sınav komisyonunca adayların; "Genel Görünüş", "Kendisinden İstenileni Kavrama Yeteneği", "Özgüveni", "Özgeçmişi", "Kişiliği", "Psikolojik Yapısı", "Kendini İfade Edebilme Yeteneği", "Beden Dilini Kullanma Becerisi", "Duygusal Dengesizlik", "Dışa Dönüklük", "Uyumluluk", "Sorumluluk", "Açıklık", "Askerlik Mesleğine Uygunluğu ve İstekli Olması" gibi soyut ve takdiri hususlar yönünden değerlendirildiği, adayların bilgisini ölçmeye yönelik, genel kültür, alan bilgisi gibi soruların bulunmadığı, mülakat değerlendirmesinin gözlem ve kanaate dayalı kriterler esas alınarak yapıldığı anlaşılmaktadır.

Bu durumda, astsubaylıktan subaylığa geçiş sınavının mülakat aşamasında sınav komisyonunca yapılacak değerlendirmede, mülakat değerlendirme formunda belirlenen gözlem ve kanaate dayalı kriterler doğrultusunda hangi komisyon üyesince, hangi notun takdir edildiğinin tutanakta ayrı ayrı gösterilmesinin mülakatın nesnelliği ve yargısal denetimin gerçekleştirilmesini sağlamak için yeterli olduğu, bu prosedür yerine getirilerek yapılan sınavın mülakat aşamasının hukuka uygun olarak gerçekleştirilmiş olacağı, bunun dışında adaylara gözlem ve kanaate dayalı kriterler yönünden takdir edilen notların gerekçesine yer verilmemesi ve adaylarca verilen cevapların kayıt altına alınmamasının astsubaylıktan subaylığa geçiş mülakat sınavını hukuken sakatlamayacağı sonucuna varılmıştır.

T.C.
DANIŞTAY
İDARİ DAVA DAİRELERİ KURULU
Esas No: 2024/8
Karar No: 2024/18

BÖLGE İDARE MAHKEMESİ KARARLARI ARASINDAKİ AYKIRILIĞIN GİDERİLMESİ İSTEMİ HAKKINDA KARAR
İstanbul Bölge İdare Mahkemesi Başkanlar Kurulunun 19/12/2023 tarih ve E:2023/87, K:2023/87 sayılı kararıyla; . vekili Av tarafından, İstanbul Bölge İdare Mahkemesi 1. İdari Dava Dairesinin 12/10/2023 tarih ve E:2023/1298, K:2023/1487 sayılı kararı ile İzmir Bölge İdare Mahkemesi 5. İdari Dava Dairesinin 03/10/2023 tarih E:2023/1080, K:2023/1536 sayılı kararı arasındaki aykırılığın giderilmesinin istenmesi nedeniyle,
"Aykırılığın, İzmir Bölge İdare Mahkemesi 5. İdari Dava Dairesi kararı doğrultusunda giderilmesi gerektiği" görüşüyle, 2576 sayılı Bölge İdare Mahkemeleri, İdare Mahkemeleri ve Vergi Mahkemelerinin Kuruluşu ve Görevleri Hakkında Kanun'un 3/C maddesinin 4. fıkrasının (c) bendi uyarınca dosyanın Danıştaya gönderilmesi üzerine,
Danıştay İdari Dava Daireleri Kurulunca, Tetkik Hakimi 'un açıklamaları dinlendikten sonra konu ile ilgili kararlar ve yasal düzenlemeler incelenerek gereği görüşüldü:

I-AYKIRILIĞIN GİDERİLMESİ İSTEMİNE KONU BÖLGE İDARE MAHKEMESİ KARARLARI :
A- İSTANBUL BÖLGE İDARE MAHKEMESİ 1.İDARİ DAVA DAİRESİNİN E:2023/1298 SAYILI DOSYASINA KONU YARGILAMA SÜRECİ:
Dava konusu istemin özeti: . ili, Deniz Ana Üs Komutanlığında muvazzaf astsubay olarak görev yapan davacı tarafından, muvazzaf subaylığa geçiş yazılı sınav sonucunda katıldığı mülakat sınavında başarısız sayılmasına ilişkin işlemin iptali istenilmiştir.

İstanbul 9. İdare Mahkemesinin 30/03/2023 tarih ve E:2022/2368 , K:2023/851 sayılı kararının özeti:
Uyuşmazlıkta; mülakat heyeti adayları genel görünüş, kendisinden istenileni kavrama yeteneği, öz güveni, öz geçmişi, kişiliği, psikolojik yapısı, kendini ifade edebilme yeteneği, beden dilini kullanma becerisi, duygusal dengesizlik, dışa dönüklük, uyumluluk, sorumluluk, açıklık, askerlik mesleğine uygunluğu ve istekli olması yönlerinden değerlendirdiği, komisyonun değerlendirmesi sonucunda tutulan zabıtta davacının 64,80 puan alarak başarısız olduğu, tutanakta başkan ve üyelerin davacıyla ilgili eklediği bir değerlendirmenin olmadığının görüldüğü,
Bu durumda; her ne kadar öznel bazı kriterler yönünden yazılı bir belgenin ortaya konulamayacağı tartışmasız ise de, somut bazı değerlendirmelere ilişkin gerekçelerin ortaya konulabileceği, mülakatların görüntü kaydı alınarak yapılmasının ilgili işlemin uyuşmazlığa konu olması halinde mahkemelerce daha sağlıklı değerlendirilmesi ve şeffaf idare mekanizmasının güçlenmesi sonucunu doğuracağı, mülakatların görüntü kaydı alınarak yapılması konusunda yasal zorunluluk olmamasından dolayı görüntü kaydı alınması noktasında idarenin takdir yetkisinin varlığı kabul edilmiş ise de, davacının genel görünüşünde ne tür noksanlığın bulunduğu, kendisinden istenileni hangi yönden kavrayamadığı, öz güveni ve öz geçmişinde ne tür sorunlar olduğu, kişiliği ve psikolojik yapısındaki bozukluklar, kendini ifade ederken yaşadığı zorluklar, beden dilini kullanıp kullanmadığı, askerlik mesleğine hangi yönlerden uygunsuz ve isteksiz olduğu ile ilgili tutanakta verilen puanlar dışında bir değerlendirmenin bulunmadığı, davacıya sorulan sorular ve verilen cevaplara tutanakta yer verilmediği, bu haliyle davacı hakkında tesis edilen işlemin hukuka uygunluk denetiminin sağlıklı bir şekilde yapılamayacağı, kariyer ve liyakat ilkeleri uyarınca kamu hizmetinin ehil kamu görevlileri eliyle yürütülmesi için yapılan mülakatta davacı yönünden ölçme ve değerlendirme esaslarına uygun ve objektif bir değerlendirme yapılmadığının ortaya konulamayacağı sonucuna varıldığından, mülakatta başarısızlığı ortaya konulmayan davacının başarısız sayılmasına ilişkin işlemde hukuka uyarlık görülmeyerek dava konusu işlemin iptaline karar verilmiştir.

İstanbul Bölge İdare Mahkemesi 1. İdari Dava Dairesinin 12/10/2023 tarih ve E:2023/1298, K:2023/1487 sayılı kararının özeti:
Uyuşmazlıkta, mülakata ilişkin mevzuat incelendiğinde, idarenin takdir hakkı ve gözleme dayalı olarak değerlendirme yapmasının öngörüldüğü,
Bu kapsamda mülakatta adayda dikkat edilecek hususların; genel görünüş, kavrama yeteneği, özgüveni vs. gibi soyut ve takdiri hususlar olduğu, bununla beraber idarenin mevzuatında yer vermek suretiyle mülakat usulünü somut soru ve cevaplar üzerinden belirlemeyi uygun görerek yaptığı düzenlemeler müstesna olmak üzere mülakat sınavlarında, cevabı belli ve somut veriler içeren önceden hazırlanmış sorular belirlemek, bunları ve cevapları tutanağa bağlamak ve mülakatı bilgi ölçme aracı olarak soru ve doğru/yanlış cevap üzerinden ele almak mülakat sınavının mantığıyla bağdaşmamakta ise de, bu hususun da idarenin mülakat uygulamalarındaki mevzuatına bağlı olduğu,
Bu bağlamda dava konusu mülakat sınavında idarenin somut olarak ortaya koyması gereken ve ilgiliye verilen puanı yine somut şekilde değerlendirmesi gereken (genel kültür, mevzuat bilgisi gibi) bir husus bulunmadığından ve mülakat heyetinin davacıya verdiği puanlar bariz şekilde farklılık arz etmediğinden değerlendirmeye dayalı dava konusu uyuşmazlıkta hukuka ve mevzuata aykırılık bulunmadığı sonucuna varılarak,
Davalı idarenin istinaf başvurusunun kabulüne, dava konusu işlemin iptali yolundaki İstanbul 9. İdare Mahkemesince verilen 30/03/2023 tarih ve E:2022/2368, K:2023/851 sayılı kararın kaldırılmasına, davanın reddine kesin olarak karar verilmiştir.

B- İZMİR BÖLGE İDARE MAHKEMESİ 5. İDARİ DAVA DAİRESİNİN E:2023/1080 SAYILI DOSYASINA KONU YARGILAMA SÜRECİ:
Dava konusu istemin özeti: ... Kr. Hvcl. K.lığı, 3'ncü Kr. Hvcl. A. Hizmet Destek Tb. Emn. ve Mhf. Bl. 3'ncü Emn. ve Mhf. Tk. Komutanlığında Astsubay olarak görev yapan davacının, 04/06/2022 tarihinde yayınlanan listede adına yer verilmemek suretiyle astsubaylıktan subaylığa geçirilmemesine ilişkin işlemin iptali istenilmiştir.

İzmir 3. İdare Mahkemesinin 13/04/2023 tarih ve E:2022/1673 , K:2023/694 sayılı kararının özeti:
Olayda; davacı hakkında düzenlenen "Mülakat Komisyonu Değerlendirme Formu" incelendiğinde; "Genel Görünüş", "Kendisinden İstenileni Kavrama Yeteneği", "Özgüveni", "Özgeçmişi", "Kişiliği", "Psikolojik Yapısı", "Kendini İfade Edebilme Yeteneği", "Beden Dilini Kullanma Becerisi", "Duygusal Dengesizlik", "Dışa Dönüklük", "Uyumluluk", "Sorumluluk",

"Açıklık","Askerlik Mesleğine Uygunluğu ve İstekli Olması" başlıkları altında 10 adet değerlendirme kriteri kullanıldığı, Mahkemelerinin 30/01/2023 tarihli ara kararıyla "...dava konusu işleme dayanak mülakat sınavında davacıya soru sorulup sorulmadığı, soruların önceden tutanağa bağlanıp bağlanmadığı, davacının sorulara verildiği cevabın kayıt altına alınıp alınmadığı sorularak, mülakat sınavı sonucunda verilen puanın hangi değerlendirmeler sonucu verildiği sorularak buna ilişkin bilgi belgenin istenilmesine,..." karar verildiği, ara karara verilen cevapta bahsedilen kriterler açısından verilen puana hangi şekilde kanaat getirildiği hususunda bir açıklama yapılmadığı, mülakat komisyonunun dört üyesinin değerlendirme yapılan 10 kriterin hepsine 7 puan verdiği, bir üyenin ise 3 kriter için 8 puan 7 kriter için 7 puan verdiğinin görüldüğü,
Bu durumda her ne kadar davalı idarece davacının kontenjana giremediğinden bahisle subay kadrosuna atanmadığı görülmekte ise de, astsubaylıktan subaylığa geçiş sınavının bir aşaması olan mülakat sınavında davacıya verilen puanın ne şekilde takdir edildiğinin davalı idarece ortaya konulamadığı, bu haliyle Anayasa'nın 125. maddesinde ve 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu'nun 2. maddesinde belirtilen hukuki sınırlar içinde hukuki denetim yapılamayacağı görüldüğünden ve anılan sınavdaki nihai puan hesabında kullanılan mülakat puanının davacının sıralamasını değiştirebilecek nitelikte olduğu ve dolayısıyla kontenjana girip girmeyeceği hususunda belirleyici olacağından dava konusu işlemde hukuka uyarlık bulunmadığı sonucuna varılarak, dava konusu işlemlerin iptaline karar verilmiştir.

İzmir Bölge İdare Mahkemesi 5. İdari Dava Dairesinin 03/10/2023 tarih ve E:2023/1080, K:2023/1536 sayılı kararının özeti:
2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu'nun 45. maddesinde düzenlenen kararın kaldırılması sebeplerinin bulunmadığı gerekçesiyle istinaf başvurusunun reddine kesin olarak karar verilmiştir.

II-İNCELEME VE GEREKÇE:
MADDİ OLAY:
Uyuşmazlıklarda, muvazzaf astsubay olarak görev yapan davacıların muvazzaf subaylığa geçiş sınavının mülakat aşaması sonuçları çerçevesinde muvazzaf astsubaylıktan muvazzaf subaylığa geçirilmemelerine ilişkin işlemlere karşı açtıkları davalarda aynı konuda verilen farklı nitelikteki kararların kesinleşmesi üzerine incelenen aykırılığın oluştuğu görülmüştür.

İLGİLİ MEVZUAT:
.

HUKUKİ DEĞERLENDİRME:
İncelemeye konu başvuruda giderilmesi istenen aykırılığı; astsubaylıktan subaylığa geçiş sınavının mülakat aşamasına ilişkin olarak, mülakat sınavında sınav komisyonunca adaylara takdir edilen notların gerekçelendirilmesinin gerekip gerekmeyeceği ile adayların verdiği cevapların kayıt altına alınmasının gerekli olup olmadığı hususu oluşturmaktadır.

Kamu görevine girme ve yükselmede liyakat ilkesi çerçevesinde, mevzuatımızda genel olarak yazılı sınavların yanında, sözlü ve/veya mülakat sınavlarına da yer verilmektedir. Görsel, işitsel ve anlık gözlemlere yönelik değerlendirmeler içeren sözlü ve/veya mülakat sınavlarının da objektif nitelikte olması zorunludur.

Diğer tüm idari işlemlerin yargısal denetiminde olduğu gibi, sözlü ve/veya mülakat sınavında başarısız sayılma işlemlerinin de, yetki, şekil, sebep, konu ve maksat yönlerinden hukuka uygunluğunun denetiminin yapılması gerekmektedir.

Aykırılık konusu uyuşmazlıklar incelendiğinde, astsubaylıktan subaylığa geçiş sınavının mülakat aşamasını oluşturan kısmında, Subay Sicil Yönetmeliği'nin 110. maddesi çerçevesinde, mülakat sınav komisyonunca adayların; "Genel Görünüş", "Kendisinden İstenileni Kavrama Yeteneği", "Özgüveni", "Özgeçmişi", "Kişiliği", "Psikolojik Yapısı", "Kendini İfade Edebilme Yeteneği", "Beden Dilini Kullanma Becerisi", "Duygusal Dengesizlik", "Dışa Dönüklük", "Uyumluluk", "Sorumluluk", "Açıklık", "Askerlik Mesleğine Uygunluğu ve İstekli Olması" gibi soyut ve takdiri hususlar yönünden değerlendirildiği, adayların bilgisini ölçmeye yönelik, genel kültür, alan bilgisi gibi soruların bulunmadığı, mülakat değerlendirmesinin gözlem ve kanaate dayalı kriterler esas alınarak yapıldığı anlaşılmaktadır.

Bu durumda, astsubaylıktan subaylığa geçiş sınavının mülakat aşamasında sınav komisyonunca yapılacak değerlendirmede, mülakat değerlendirme formunda belirlenen gözlem ve kanaate dayalı kriterler doğrultusunda hangi komisyon üyesince, hangi notun takdir edildiğinin tutanakta ayrı ayrı gösterilmesinin mülakatın nesnelliği ve yargısal denetimin gerçekleştirilmesini sağlamak için yeterli olduğu, bu prosedür yerine getirilerek yapılan sınavın mülakat aşamasının hukuka uygun olarak gerçekleştirilmiş olacağı, bunun dışında adaylara gözlem ve kanaate dayalı kriterler yönünden takdir edilen notların gerekçesine yer verilmemesi ve adaylarca verilen cevapların kayıt altına alınmamasının astsubaylıktan subaylığa geçiş mülakat sınavını hukuken sakatlamayacağı sonucuna varılmıştır.

III- SONUÇ:
Açıklanan nedenlerle; Bölge İdare Mahkemesi kararları arasındaki aykırılığın, astsubaylıktan subaylığa geçiş sınavının mülakat aşamasında sınav komisyonunca yapılacak değerlendirmede, mülakat değerlendirme formunda belirlenen kriterler doğrultusunda adaylara hangi komisyon üyesince, hangi notun takdir edildiğinin tutanakta ayrı ayrı gösterilmesinin, mülakat sınavının nesnelliği ve yargısal denetimin gerçekleştirilmesini sağlamak için yeterli olduğu, bu prosedür yerine getirilerek yapılan astsubaylıktan subaylığa geçiş sınavının mülakat aşamasının hukuka uygun olarak gerçekleştirilmiş olacağı, bunun dışında adaylara gözlem ve kanaate dayalı kriterler yönünden takdir edilen notların gerekçesine yer verilmemesi ve adaylarca verilen cevapların kayıt altına alınmamasının astsubaylıktan subaylığa geçiş mülakat sınavını hukuken sakatlamayacağı doğrultusunda giderilmesine kesin olarak, 22/05/2024 tarihinde usulde ve esasta oyçokluğu ile karar verildi.