Kamu kurumları Danıştay'dan istişari görüş talep edebilir mi?

703 sayılı KHK ile Danıştayın istişari mahiyette görüş bildirmek görevi sona ermiştir

2575 sayılı Danıştay Kanununun "Danıştayın görevleri" başlığı altındaki 23'üncü maddesinin (e) bendinde, Danıştayın, Cumhurbaşkanlığı ve Başbakanlık tarafından gönderilen işler hakkında görüşünü bildireceği; "Birinci dairenin görevleri" başlığı altındaki 42'nci maddesinin (f) bendinde de, Danıştayca istişari mahiyette incelenmek ve düşüncesini bildirmek için Cumhurbaşkanlığı veya Başbakanlıktan gönderilecek işleri incelemek ve düşünce bildirmek görevinin Danıştay Birinci Dairesine ait olduğu hükme bağlanmış iken, 9.7.2018 tarih ve 30473 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanarak yürürlüğe giren 703 sayılı Kanun Hükmünde Kararnamenin 184'üncü maddesinin (ç) ve (e) fıkraları ile 2575 sayılı Kanunun 23'ncü maddesinin (e) bendi ile 42'nci maddesinin (f) bendi yürürlükten kaldırılmış, böylece Danıştayın istişari mahiyette görüş bildirmek görevi sona ermiştir.

Kaldı ki, 703 sayılı Kanun Hükmünde Kararnamenin 184'üncü maddesinin yürürlüğe girdiği 9.7.2018 tarihinden önce de Danıştayın, 2575 sayılı Danıştay Kanununun 23'üncü maddesinin (e) ve 42'nci maddesinin (f) bentleri uyarınca sadece Cumhurbaşkanlığı ve Başbakanlık tarafından gönderilen işler hakkında istişari görüş bildirme görevi olduğu, bunlar dışındaki idari mercilerin, kurum ve kuruluşların istişari görüş verilmesi taleplerini karşılamadığı açıktır.

T.C.
DANIŞTAY
BİRİNCİ DAİRE

Esas No: 2023/223
Karar No: 2023/178

KARAR

Burdur İli, Yeşilova İlçesi hudutları dahilinde bulunan S:48668 sayılı II (b) grubu maden işletme ruhsatı sahibi . Madencilik Gıda İnş. Taah. San. ve Tic. Ltd. Şti. ile . Mermer San. ve Tic. Ltd. Şti. arasında imzalanan 22.1.2010 tarihli rödövans sözleşmesi ve 4.2.2013 tarihinde imzalanan rödövans sözleşmesi ek protokolü uyarınca ruhsat alanında . Mermer San.ve Tic. Ltd. Şti. adına düzenlenmiş gayrisıhhi müessese işyeri açma ve çalışma ruhsatı var ise, rödövans alanı dışında kalacak şekilde . Madencilik Gıda İnş. Taah. San. ve Tic. Ltd. Şti. adına gayrisıhhi işyeri açma ve çalışma ruhsatı düzenlenip düzenlenmeyeceği hususunda düşülen tereddüdün giderilmesi istemine ilişkin Burdur Valiliği İl Özel İdaresi Ruhsat ve Denetim Müdürlüğünün 20.1.2023 tarih ve 26935 sayılı yazısında aynen;

"İlgi: a) . Mermer San. ve Tic. A.Ş.'nin 05.01.2023 tarihli ve 188 evrak kayıt sayılı dilekçesi.

b). Mermer San. ve Tic. A.Ş.'nin 13.01.2023 tarihli ve 646 evrak kayıt sayılı dilekçesi.

c). Madencilik Gıda İnş. Taah. San. ve Tic. Ltd. Şti.' nin 29.12.2022 tarihli ve 17544 evrak kayıt sayılı dilekçesi.

ç) . Madencilik Gıda İnş. Taah. San. ve Tic. Ltd. Şti.' nin 30.12.2022 tarihli ve 17619 evrak kayıt sayılı dilekçesi.
. Mermer San. ve Tic. A.Ş.'nin ilgi (a) ve (b) kayıtlı dilekçelerinde; İlimiz, Yeşilova ilçesi hudutları dahilinde bulunan S:48668 sayılı II (b) grubu maden işletme ruhsatı ile ilgili olarak, ruhsat sahasının bir kısmında rödövansçı olarak faaliyet gösterdikleri rödövans alanı için 05.12.2022 tarih ve E36155494045.0265006 sayılı İçişleri Bakanlığının görüşleri neticesinde ilgili alanda ruhsat sahibi firma adına kayıtlı GSM ruhsatının ivedilikle iptal edilerek ilgili kurum ve kuruluşlara bilgi verilmesi istenmektedir.

Söz konusu sahaya, İdaremizce . Mermer San. ve Tic. A.Ş. adına rödövansçı olarak rödövans alanına 125,83 hektarlık alan için 24.12.2013 tarih ve 0811 sayılı 2. sınıf GSM İşyeri Açma ve Çalışma Ruhsatı, maden işletme ruhsat sahibi . Madencilik Gıda İnş. Taah. San. ve Tic. Ltd. Şti. adına ise maden işletme ruhsat alanının tamamını kapsayan 02.06.2015 tarih ve 1071 sayılı 2. sınıf GSM Ruhsatı İşyeri Açma ve Çalışma Ruhsatı düzenlenmiştir. Bu nedenle, . Mermer San. ve Tic. A.Ş. tarafından İdaremize verilen 01.07.2015 tarihli ve 6716 evrak kayıt sayılı dilekçede; S:48668 sayılı saha için rödövans alanını kapsayacak şekilde maden işletme ruhsat alanının tamamı için ruhsat sahibi adına GSM Ruhsatı düzenlenmesine ilişkin İdari işlemin rödövans sözleşmesi ve rödövans sözleşmesi ek protokolü kapsamında düzeltilmesi veya geri alınması istenmiştir. Ancak, İdaremizin 10.07.2015 tarihli ve 4988 sayılı cevabi yazısında, yapılan idari işlemde herhangi bir yanlış işlem bulunmadığı belirtilmiştir. Bunun üzerine . Mermer San. ve Tic. A.Ş. tarafından konu yargıya taşınmış ve Isparta İdare Mahkemesinin 05.10.2016 tarihli ve E.2015/991, K.2016/797 sayılı kararında taraflar arasında imzalanan özel hukuk hükümlerine tabi bir sözleşmenin, sözleşmenin tarafı olmayan İdareyi bağlamayacağı ve sözleşme hükümleriyle görev ve yetkileri daha önceden yasal mevzuat ile belirlenmiş kamu otoritesinin işlem ve eylemlerine yön verilemeyeceği açık olduğundan dava konusu işlemlerde hukuka aykırılık bulunmadığı belirtilerek davanın reddine karar verilmiştir. Söz konusu mahkeme kararı ile ilgili olarak davacı firma . Mermer San. ve Tic. A.Ş. tarafından Konya Bölge İdare Mahkemesi 5. İdari Dava Dairesinde istinaf isteminde bulunulmuş, Bölge İdare Mahkemesinin 28.02.2017 tarihli ve E.2016/463 ve K.2017/182 sayılı kararı ile istinaf istemi reddedilmiş olup Danıştay Onuncu Dairesinin 14.11.2017 tarihli ve E.2017/993, K.2017/4831 sayılı kararı ile de Konya Bölge İdare Mahkemesi 5. İdari Dava Dairesinin kararı onanmıştır. . Madencilik Gıda İnş. Taah. San. ve Tic. Ltd. Şti.' nin ilgi (c) ve (ç) kayıtlı dilekçelerinde de özetle; söz konusu Danıştay Onuncu Dairesinin kararı kapsamında iş ve işlemlere devam edilmesi ve GSM ruhsatlarının iptali ya da değişikliğinin yapılmaması istenmektedir.
Söz konusu saha için daha sonraki süreçte, Maden ve Petrol İşleri Genel Müdürlüğünün 10.06.2021 tarihli ve 2021183908 sayılı yazısında, ruhsat sahibi . Madencilik Gıda İnş. Taah. San. ve Tic. Ltd. Şti. ile . Mermer San. ve Tic. A.Ş. arasında yapılarak ruhsatın sicil kayıtlarına şerh edilen 22.01.2010 tarihli rödövans sözleşmesinin maden sicil kayıtlarından silindiği belirtilmiştir. Bunun üzerine İdaremizce . Mermer San. ve Tic. A.Ş. adına düzenlenen 24.12.2013 tarih ve 0811 sayılı 2. sınıf Gayrisıhhi Müessese İşyeri Açma ve Çalışma Ruhsatı iptal edilmiştir.

Ayrıca Maden ve Petrol İşleri Genel Müdürlüğünün 08.03.2022 tarihli ve 2022075029 sayılı yazısında, 05.01.2020 tarihli rödövans sözleşmesinin reddedilmesi ile ilgili olarak 26.05.2021 tarihli ve 2021168217 sayılı Genel Müdürlük işlemine ilişkin olarak Isparta 2. İdare Mahkemesinin E.2021/525 esasına kayıtlı olarak açılan davada 21.01.2022 tarihinde verilen yürütmenin durdurulması isteminin reddine ilişkin karara yönelik olarak Konya Bölge İdare Mahkemesi 5. İdari Dava Dairesinde Y.D. itiraz no:2022/93 kayıtlı davada ilgili mahkeme tarafından davacı . Mermer San. ve Tic. A.Ş. firmasının itiraz isteminin kabulüne, yürütmenin durdurulması isteminin reddine ilişkin olarak Isparta 2. İdare Mahkemesinin E.2021/525 esas ve 21.01.2022 tarihli kararının kaldırılmasına ve yapılan yürütmenin durdurulması isteminin kabulüne 18.02.2022 tarihinde karar verildiği belirtildiğinden söz konusu rödövans sözleşmesinin maden sicil kayıtlarına bilgi amaçlı olarak şerh edildiği bildirilmiştir. Yine aynı yazıda devam eden yargılama sürecinde Genel Müdürlük lehine bir karar verilmesi halinde dava konusu rödövans sözleşmesinin ruhsatın sicil kayıtlarından terkin edileceği belirtilmiştir. Bunun üzerine, . Mermer San. ve Tic. A.Ş. firması tarafından İdaremizden yeniden GSM İşyeri Açma ve Çalışma Ruhsatı almak üzere başvuru yapılmış olup İdaremizce 63,66 hektarlık yeni rödövans alanı için 15.03.2022 tarih ve 2030 sayılı 2. sınıf GSM İşyeri Açma ve Çalışma Ruhsatı düzenlenmiştir.

Ancak, İçişleri Bakanlığı Hukuk Hizmetleri Genel Müdürlüğünün 05.12.2022 tarihli ve 65006 sayılı cevabi görüş yazısında özetle; rödövans sözleşmesi kapsamında sınırları belirlenen ve işletme hakkı rödövansçıya bırakılan alanda maden hakkı her ne kadar . Madencilik Gıda İnş. Taah. San. ve Tic. Ltd. Şti.' ye ait bulunsa da hem mevzuat hem de yapılan sözleşme hükümleri birlikte değerlendirildiğinde usulüne göre yapılmış ve MAPEG tarafından şerh edilmiş rödövans sözleşmesi alanında sadece rödövansçı firmanın faaliyette bulunabileceği, bu nedenle madenin işletme hakkını elde edilen rödövans alanında GSM ruhsatının sadece rödövansçı firma adına düzenlenebileceği, dolayısıyla "sözleşme ile kullanımı devredilen aynı alan için" ayrıca bir işletme ruhsatı düzenlenmesinin hem sözleşme hukukuna hem de sözleşmenin amacına aykırı olacağının değerlendirildiği, bu kapsamda maden işletme hakkını devreden firma adına önceden düzenlenmiş "rödövans sözleşmesinde belirlenen koordinatlar içerisinde" faaliyette bulunmasına imkan sağlayan GSM ruhsatı var ise iptal edilmesi gerektiği ve sözleşmede belirtilen alanlarda işletme ruhsatı hakkının sadece rödövansçı firma tarafından kullanılabileceğinin değerlendirildiği bildirilmiştir.

Sonuç olarak, Madencilik Faaliyetleri için İşyeri Açma ve Çalışma Ruhsatları ile ilgili iş ve işlemler İşyeri Açma ve Çalışma Ruhsatlarına İlişkin Yönetmelik ile Madencilik Faaliyetleri İzin Yönetmeliği hükümleri kapsamında yürütülmekte olup İçişleri Bakanlığı Hukuk Hizmetleri Genel Müdürlüğünün 05.12.2022 tarihli ve 65006 sayılı cevabi görüşünde belirtilen maden işletme hakkını devreden firma adına önceden düzenlenmiş "rödövans sözleşmesinde belirlenen koordinatlar içerisinde" faaliyette bulunmasına imkan sağlayan GSM ruhsatı var ise iptal edilmesi gerektiği ve sözleşmede belirtilen alanlarda işletme ruhsatı hakkının sadece rödövansçı firma tarafından kullanılabileceğinin belirtildiğinden Danıştay Onuncu Dairesinin 14.11.2017 tarihli ve E.2017/993, K.2017/4831 sayılı kararı da gözetilerek aynı maden ruhsat alanında rödövansçı firma adına düzenlenmiş GSM İşyeri Açma ve Çalışma Ruhsatı var ise maden işletme ruhsat sahibi adına düzenlenecek GSM İşyeri Açma ve Çalışma Ruhsatının rödövans alanı dışında kalacak şekilde düzenlenip düzenlenmeyeceği hususunda ihtilafa düşülmüştür. Zira İşyeri Açma ve Çalışma Ruhsatlarına İlişkin Yönetmeliğin 10. maddesinin 4. fıkrası "Gayrisıhhi müesseseler kapsamına giren maden üretim faaliyetleri ile bu faaliyetlere dayalı olarak üretim yapılan geçici tesisler için birlikte veya ayrı ayrı verilen işyeri açma ve çalışma ruhsatı, ÇED kapsamındaki madencilik faaliyetleri için ÇED koordinatları içindeki alanı, bunun dışındaki madencilik faaliyetleri için maden ruhsat alanının tamamı ile geçici tesisleri kapsar. Maden ruhsat sahasındaki faaliyetler esas alınarak maden ruhsat sahibi adına ya da maden ruhsat sahibinin muvafakati bulunmak kaydıyla işletmeci adına işyeri açma ve çalışma ruhsatı düzenlenir. Ancak, aynı maden ruhsat sahasında bulunsa bile işletmecisi farklı olan maden üretim faaliyetleri ve bu faaliyetlere dayalı olarak üretim yapılan geçici tesisler için ayrı ayrı işyeri açma ve çalışma ruhsatı düzenlenir." hükmü gereği ilgili İdareler ruhsat sahibi adına ÇED kapsamında ise ÇED alanına, ÇED kapsamı dışında ise tüm maden ruhsat alanına GSM İşyeri Açma ve Çalışma Ruhsatı düzenlemektedir. Ancak, yukarıda da izah edildiği üzere rödövansçı adına düzenlenen GSM ruhsatı ile maden ruhsat sahibi adına düzenlenen GSM ruhsatlarının birbiriyle çakışması sonucu aradaki hukuki ihtilaflar İdaremize intikal etmekte konunun çözümsüz kalmasından kaynaklı birçok hukuki ihtilaf oluşmakta olup İdaremize bu yönde birçok başvuru yapılmakta ve bu başvurular çözümsüz kalmaktadır. Anılan gerekçelerle konunun Başkanlığınızda görüşülerek İdaremizin uygulamalarına esas olmak üzere görüşünüzün bildirilmesi hususunda, Bilgi ve gereğini arz ederim." denilmekte olduğundan konu incelenerek;

Gereği Görüşülüp Düşünüldü:

İstem, Burdur İli, Yeşilova İlçesi hudutları dahilinde bulunan S:48668 sayılı II (b) grubu maden işletme ruhsatı sahibi . Madencilik Gıda İnş. Taah. San. ve Tic. Ltd. Şti. ile . Mermer San. ve Tic. Ltd. Şti. arasında imzalanan 22.1.2010 tarihli rödövans sözleşmesi ve 4.2.2013 tarihinde imzalanan rödövans sözleşmesi ek protokolü uyarınca ruhsat alanında . Mermer San. ve Tic. Ltd. Şti. adına düzenlenmiş gayrisıhhi müessese işyeri açma ve çalışma ruhsatı var ise, rödövans alanı dışında kalacak şekilde . Madencilik Gıda İnş. Taah. San. ve Tic. Ltd. Şti. adına gayrisıhhi işyeri açma ve çalışma ruhsatı düzenlenip düzenlenmeyeceği hususunda düşülen tereddüdün giderilmesi istemine ilişkindir.

2575 sayılı Danıştay Kanununun "Danıştayın görevleri" başlığı altındaki 23'üncü maddesinin (e) bendinde, Danıştayın, Cumhurbaşkanlığı ve Başbakanlık tarafından gönderilen işler hakkında görüşünü bildireceği; "Birinci dairenin görevleri" başlığı altındaki 42'nci maddesinin (f) bendinde de, Danıştayca istişari mahiyette incelenmek ve düşüncesini bildirmek için Cumhurbaşkanlığı veya Başbakanlıktan gönderilecek işleri incelemek ve düşünce bildirmek görevinin Danıştay Birinci Dairesine ait olduğu hükme bağlanmış iken, 9.7.2018 tarih ve 30473 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanarak yürürlüğe giren 703 sayılı Kanun Hükmünde Kararnamenin 184'üncü maddesinin (ç) ve (e) fıkraları ile 2575 sayılı Kanunun 23'ncü maddesinin (e) bendi ile 42'nci maddesinin (f) bendi yürürlükten kaldırılmış, böylece Danıştayın istişari mahiyette görüş bildirmek görevi sona ermiştir.

Kaldı ki, 703 sayılı Kanun Hükmünde Kararnamenin 184'üncü maddesinin yürürlüğe girdiği 9.7.2018 tarihinden önce de Danıştayın, 2575 sayılı Danıştay Kanununun 23'üncü maddesinin (e) ve 42'nci maddesinin (f) bentleri uyarınca sadece Cumhurbaşkanlığı ve Başbakanlık tarafından gönderilen işler hakkında istişari görüş bildirme görevi olduğu, bunlar dışındaki idari mercilerin, kurum ve kuruluşların istişari görüş verilmesi taleplerini karşılamadığı açıktır.

Bu nedenlerle, Burdur Valiliği İl Özel İdaresi Ruhsat ve Denetim Müdürlüğünün istişari düşünce bildirilmesi isteminin incelenmeksizin reddine ve dosyanın Danıştay Başkanlığına sunulmasına 16.2.2023 tarihinde oybirliğiyle karar verildi.