Kamu personelinin saç ve sakal uzatması serbest midir?

Bilindiği üzere 657 sayılı Devlet Memurları Kanununun ek 19 uncu maddesinde, "Devlet memurları, kanun,Cumhurbaşkanlığı kararnamesi ve yönetmeliklerin öngördüğü kılık ve kıyafet kurallarına uymak mecburiyetindedirler." hükmü yer almaktadır.

Diğer taraftan, 25/10/1982 tarihli ve 17849 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan Kamu Kurum ve Kuruluşlarında Çalışan Personelin Kılık ve Kıyafetine Dair Yönetmelik'in 2 nci maddesinde, "Bu Yönetmelik, genel ve katma bütçeli kurumlar, mahalli idareler, döner sermayeli kuruluşlar ve kamu iktisadi teşebbüsleri ile bunların iştirakleri ve müesseselerinde çalışan her sınıf ve derecedeki memurlar, sözleşmeli ve geçici görevle çalışan personel ile işçilerin kılık ve kıyafetlerinin düzenlenmesine ilişkin esasları kapsar." hükmü, 5 inci maddesinde, ".a.Kadınlar;

Kolsuz ve çok açık yakalı gömlek, bluz veya elbise ile strech, kot ve benzeri pantolonlar giyilmez. Etek boyu dizden yukarı ve yırtmaçlı olamaz. Terlik tipi (sandalet) ayakkabı giyilmez.

b.Erkekler;

Elbiseler temiz, düzgün, ütülü ve sade; ayakkabılar kapalı, temiz ve boyalı giyilir. Sandalet veya atkılı ayakkabı giyilmez. Bina içinde ve görev mahallinde baş daima açık bulundurulur. (Danıştay İkinci Dairesinin 18/11/2020 tarihli ve E.:2017/665; K.:2020/3432 sayılı kararı ile iptal ibare: Kulak ortasından aşağıda favori bırakılmaz. Saçlar, kulağı kapatmayacak biçimde ve normal duruşta enseden gömlek yakasını aşmayacak şekilde uzatılabilir), temiz bakımlı ve taranmış olur. (Danıştay Onikinci Dairesinin 20/4/2022 tarihli ve E.:2021/7000; K.:2022/2247 sayılı kararı ile iptal ibare; Hergün sakal tıraşı olunur ve sakal bırakılmaz.) Bıyık tabii olarak bırakılır, uzunluğu üst dudak boyunu geçemez. Üstten alınmaz, yanlar üst dudak hizasında olur, alt uçları dudak hizasından kesilir. Kravat takılır, kravatı örtecek şekilde balıkçı yaka veya benzeri süveterler giyilmez. Hizmet gereğine uygun olarak verilmişse tek tip elbise giyilir..." hükmü yer almaktadır.

Yukarıdaki hükümler çerçevesinde,

-Kılık kıyafet kuralları, kamu kurum ve kuruluşlarında görev yapan memurlar, sözleşmeli personel, geçici personel ve işçiler için uygulanmaktadır.

-Ancak görevi gereği bazı kurumlar(EGM, Jandarma vb) bu kapsamın dışındadır. Yani özel mevzuatlarında düzenleme bulunan kurumlarda bu hükümler uygulanmayacaktır.

-Kılık kıyafet kuralları kadınlar ve erkekler için ayrı ayrı belirlenmiş olup,

-Danıştay 2. Dairesinin kararıyla erkekler için kulak ortasından aşağıya doğru favori bırakılmasına, saçların kulakları kapatacak biçimde ve gömlek yakasından aşağıya doğru uzatılmasına imkan getirilmiştir.
Karar incelendiğinde, Kanunda yer almayan hususlarda Kanunun amacını aşan bir düzenleme yapıldığı ifade özgürlüğü ve temel hak ve özgürlüklerin ancak Kanunla sınırlanabilmesi, demokratik toplum düzeninde sınırlamaların toplumsal ihtiyacı karşılaması gerektiği, eşitlik ilkesi, çalışma hakkı vb sebeplerden iptal kararı verildiği görülmektedir.

-Öte yandan, Danıştay 12. Dairesinin kararıyla da yine erkekler için her gün sakal tıraşı olmak ve sakal bırakamamak yasakları iptal edilmiştir. Karar incelendiğinde, sakal bırakmanın kişinin mesleki hayatına etkisi konusunda yeterli ve ikna edici gerekçelerin olmayışı, demokratik toplum düzenindeki sınırlamaların zorlayıcı bir toplumsal ihtiyacı karşılamadığı vb gerekçelerle bu ibarenin iptal edildiği anlaşılmıştır.

-Öte yandan, Danıştay tarafından iptal edilen hususlar dışındaki kurallara (yasaklara) uymayanlar hakkında ise 657 sayılı Kanunun disipline ilişkin hükümleri gereğince ilgiliye uyarma cezası verileceği yürürlükteki mevzuatta hükme bağlanmıştır.