Kontrol muayenesi nedir, kimleri kapsar?
Kontrol muayenesi, kısaca sağlık kurulu raporlarına istinaden emekli olanların sağlık durumlarının devam edip etmediğinin SGK Sağlık Kurulu tarafından takip edilmesidir.
Detaylar/Değerlendirmeler:
5510 sayılı Kanunun "Kontrol muayenesi" başlıklı 94 üncü maddesinde kontrol
muayenesinin kapsamı belirlenmiştir. Bu madde hükmü ilk defa 5510 sayılı Kanunla
memurlar için ilk defa getirilen bir uygulama olmaktadır.
Madde 94 hükmü şu şekildedir:
"Kurum yürütülen soruşturma kapsamıyla sınırlı olmak üzere;
a) Sağlık hizmeti alan genel sağlık sigortalısından veya bunların bakmakla yükümlü
olduğu kişilerden, sağlık hizmetinin gerçekten alınıp alınmadığını,
b) Sigortalının, isteğe bağlı sigortalının veya bunların hak sahiplerinin malullük,
iş göremezlik raporlarında belirtilen rahatsızlıklarının mevcut olup olmadığını,
tespit amacıyla kontrol muayenesi ve tetkik yaptırılmasını talep edebilir.
Malüllük, vazife malullüğü aylığı veya sürekli iş göremezlik geliri bağlanmış
sigortalılar, malullük durumlarında artma veya başka birinin sürekli bakımına
muhtaç olduğunu ileri sürerek aylık ve gelirlerinde değişiklik yapılmasını isteyebilecekleri
gibi; Kurum da harp malullüğü, vazife malullüğü, malullük aylığı veya sürekli
iş göremezlik geliri bağlanmış sigortalılar ile aylık veya gelir bağlanan ve
çalışma gücünün en az %60'ını yitiren malül çocukların kontrol muayenesine tabi
tutulmasını talep edebilir.
.."
HÜKMÜN YORUMU:
Kontrol muayenesi, özetle malullük durumlarında artma, azalma gibi durumların
takip edilmesi işlemidir.
Maluliyet ve Çalışma Gücü Kaybı Tespiti İşlemleri Yönetmeliği hükümlerine göre de 5434 sayılı Kanuna tabi memurlardan göreve girdikten sonra çalışma gücü kaybı oranları dikkate alınarak aylık bağlananlar hakkında da kontrol muayenesi yapılmaktadır.
Maluliyet ve Çalışma Gücü Kaybı Tespiti İşlemleri Yönetmeliğinin 15 inci maddesine
göre 5434 sayılı Kanuna tabi olmakla birlikte 5510 sayılı Kanunun geçici 4 üncü
maddesinin altıncı fıkrasına göre çalışma gücü kaybı oranı tespiti sonucu işlem
yapılanlarda kontrol muayenesine tabi tutulmaktadırlar. Yani, göreve girdikten
sonra çalışma gücü kaybı oranlarına göre yaşlılık aylığı bağlananlar için de
bu işlem geçerli olmaktadır.
Bu bağlamda, 5510 sayılı Kanunun geçici 4 üncü maddesinin 6 ncı fıkrasında yer
alan; "Bu Kanunun yürürlüğe girdiği tarihten önce 5434 sayılı Kanun
hükümlerine tabi olarak çalışmaya başlamış olup, çalışmaya başlamadan önce ilgili
mevzuatına göre alınmış ve en az % 40 oranında engelli olduklarını gösterir
sağlık kurulu raporu bulunanlar ile en az % 40 oranında doğuştan engelli olduklarını
belgeleyenlerden aylık talep tarihinde bu Kanunun 4 üncü maddesinin birinci
fıkrasının (c) bendi kapsamında sigortalı olanlara; en az 5400 gün uzun vadeli
sigorta kolları primi bildirilmiş ya da emekli keseneği ödenmiş olması kaydıyla,
istekleri halinde bu madde hükümleri esas alınarak yaşlılık aylığı bağlanır.
Ancak çalışmaya başladıktan sonra, Kurumca yetkilendirilen sağlık hizmet sunucularının
sağlık kurullarınca usulüne uygun düzenlenecek raporlar ve dayanağı tıbbi belgelerin
incelenmesi sonucu, Kurum Sağlık Kurulunca çalışma gücündeki kayıp oranının;
a) % 50 ila % 59 arasında olduğu anlaşılan sigortalılar, en az 5760,
b) % 40 ila % 49 arasında olduğu anlaşılan sigortalılar, en az 6480,
gün uzun vadeli sigorta kolları primi bildirilmiş olması kaydıyla, haklarında
bu fıkra hükümleri uygulanır." hükmü uygulanmak suretiyle yaşlılık
aylığı bağlananlar için de kontrol muayenesi geçerli olmaktadır.
Sosyal Güvenlik Kurumunca hazırlanan ve 28/09/2021 tarihli ve 31612 sayılı Resmi
Gazete yayımlanan Maluliyet ve Çalışma Gücü Kaybı Tespiti İşlemleri Yönetmeliğinin
15 inci maddesinde;
"Kontrol muayenesi ve değerlendirme
MADDE 15 - (1) Kanunun; 25 inci maddesinin birinci fıkrasına göre malul sayılanlar
ile 28 inci maddesinin beşinci veya geçici 4 üncü maddesinin altıncı fıkralarına
göre çalışma gücü kaybı oranı ve 28 inci maddenin sekizinci fıkrasına göre ağır
engellilik tespiti yapılanlar;
a) Kurumca yürütülen soruşturma nedeniyle,
b) Maluliyete ilişkin Kurumca verilen karar gereği,
c) Malullük, vazife malullüğü aylığı bağlanmış sigortalıların, malullük durumlarında
artma veya başka birinin sürekli bakımına muhtaç olduklarına ilişkin talepleri
halinde,
ç) İhbar ve şikayet halinde,
kontrol muayenesine tabi tutulabilir.
(2) Kontrol muayenesine ilişkin değerlendirme Kurum Sağlık Kurulunca yapılır.
(3) Kontrol muayenesine istinaden yapılan değerlendirme sonucu gerekli görülen
hallerde yeniden kontrol muayenesi istenebilir.
(4) Kontrol muayenesi değerlendirmeleri ilk maluliyet kararına esas mevzuat
hükümleri çerçevesinde yapılır.
(5) Sosyal Sigorta Yüksek Sağlık Kurulunca kontrol muayenesi kararı verilmesi
halinde bu kontrol muayenesine ilişkin değerlendirme Kurum Sağlık Kurulunca
yapılır."
Hükmü gereği, 5434 e tabi yanı 5510 sayılı Kanunun Geçici 4 üncü maddesine tabi olup, çalışma gücü kaybı oranları esas alınarak yaşlılık aylığı bağlanmış olanlar da kontrol muayenesine tabi tutulmaktadırlar.
Sonuç değerlendirmemiz:
5434 sayılı Kanun Madde 39/j hükmü, göreve engellilik mevzuatına uygun olarak
göreve girenlerin 15 tam hizmet yılları olduğunda engelliliklerinden dolayı
emekli aylığı bağlanması şeklini belirler. Bu hüküm ve 5434 sayılı Kanunun diğer
hükümlerinde (engellilikten nedeniyle emekliliklerinden dolayı) kontrol muayenesi
yapılmasına dair hüküm bulunmamaktadır.
Bu nedenle, 5434 sayılı Kanun Madde 39/j hükmünden yararlanılarak engellilik mevzuatına tabi olarak en az % 40 oranında raporla birlikte göreve başlayıp, bu hükümden yararlanmak suretiyle emekli olanlar için kontrol muayenesi işleminin yapılmaması gerektiğini,
Ancak, memurlardan 5434'e tabi olmakla birlikte, yine 5434'e tabi memurlar için de uygulanan çalışma gücü kaybı oranlarının esas alınarak yaşlılık aylığı bağlanması halinde yukarıda belirttiğimiz Yönetmelik gereği kontrol muayenesi işleminin SGK tarafından istenilmesi halinde yapılabileceğini, değerlendirmekteyiz.