Ayçiçek yağında fiyat tırmanışa geçti

Uzun süredir devlet ta-rafından yakından iz-lenen ayçiçek yağı fi-yatı yükselişe geçti. Son bir ay-da ayçiçek yağının fiyatı iki kez zam gördü. Böylece en ucuz ay-çiçek yağının 5 litrelik fiyatı 20 lira arttı.

Uluslararası piyasa-larda yağ fiyatlarının tonu 990 ile 1000 dolar bandında seyre-derken, iç pazarda gelinen se-viye bu rakamların yüzde 25 üstünü işaret ediyor. İç piya-sada ton başına ayçiçek yağı 1.250 dolar seviyesinde. Trak-ya Birlik, yüzde 44 yağ oranlı ayçiçeği ürünün tonu için ön alım fiyatının 20 bin lira olarak açıklamıştı.

İç pazarda fiyat artışının de-vam ettiğini kaydeden Solven-tum Yönetim Kurulu Başka-nı Onat Angı, geçtiğimiz hafta ham ayçiçek yağının ton fiya-tına 43 ile 44 bin TL'den talep edilmeye başladığını söyledi.

Angı, piyasanın bir miktar can-lanması gerektiğini, hüküme-tin doğru adım ve açıklanan yeni destekleri ciddi oranın-da artırdığını ifade etti. Angı, desteklere enflasyon uyarla-masıyla yapılması gerekenin yapıldığını ve hükümetin doğ-ru adımlar attığını kaydede-rek ancak piyasanın gereğin-den fazla ısındığını da belirtti. Angı, "Piyasa böyle yükselme-ye başlayınca da bu sefer satıcı yarın daha fazla artar diye sat-mamaya başlıyor. Böylece her geçen gün fiyatlar yükseliyor.

Bu artık bir yerden sonra sanal artışa sebep oluyor. Şu anda piyasada bir köpük oluşmaya başladı. Yüzde 10 ile 15 oranın-da fiyat artışı normaldi, ancak olması gerekenin biraz üzeri-ne çıktı. Uzun zamandır piyasa baskı altındaydı ve düşük sey-rediyordu. Satıcılar finansman maliyetlerini çıkaramayacak kadar düşük artışlarla karşı-laşıyorlardı. Ama bir anda çok hızlı artış yaşanması piyasada dengesizlik yarattı" dedi.

Hükümet piyasayı takip ediyor, önlem gelebilir

Angı, artan fiyatların hü-kümetin takip ettiğini ve bu-na karşın Resmi Gazete'de 6 Ağustos'ta yayımlanan Yağlık Ayçiçeği Tohumu ve Ham Ay-çiçeği Yağı İthalatında Tarife Kontenjanı'nda yerli yağlık ay-çiçeği tohumu alımı yapan fir-malara sunulan indirimli güm-rük vergisinin indirilebilece-ğini bildirdi. Angı, piyasada fiyatların hükümet tarafından yakından takip edildiğini ve fi-yatların böyle devam etmesi halinde bir vergi indiriminin gelme olasılığın yüksek oldu-ğunu söyledi.

Öte yandan, son bir ayda zin-cir marketler kendi öz marka-larına da zam yapmaya başladı. Markalı ürünün 5 litrelik pet şişe fiyatı 279,95 TL düzeyin-de bulunurken, zincir market markalı ürünlerin en düşük fi-yatı 229,50 TL. Türkiye'de fi-yatların uluslararası düzeyin üzerinde olmasının kabul gö-ren bir durum olduğuna vurgu yapan Angı, ayçiçeğini de yüz-de 36 gümrük vergisiyle ko-runduğunu bildirdi.

Fakat son 4 - 5 yıldır pandemi ve savaş nedeniyle yüzde 36'lık gümrük vergisinin pek uygulatılmadı-ğını, indirip kaldırıldığını ifa-de eden Angı, "Bugün ayçiçe-ği ithalat etmeye kalkarsanız yüzde 36 vergi vermek zorun-dasınız. Dolayısıyla re-export dışında yurt dışından şu an Türkiye'ye mal ithalatı karlı değil.

Bugün pazarda ham ya-ğın fiyatı 43 bin lira, bu da 1250 dolara denk geliyor. Şu an ver-gi yüzde 36 ve yurtdışından mal ithal ederseniz 990 dolar ile bin dolar arasında değişi-yor. Gümrük vergisini de ekle-diğinizde bin 360 dolar ediyor. Türkiye'de ise bin 250 dolar. Fakat iç piyasadaki fiyat artışı yaklaşık yüzde 20 artışla bin 50 dolardan bin 250 dolara bir ay-da çok hızlı artış yaşandı. Yıl-başından sonra 1 milyon ton çekirdek veya 400 bin ton yağ ithalat kotası devreye girecek" şeklinde konuştu.

Dünyada bu yıl üretim düştü

Yurt dışında soya ve palm yağı talebinde bir zayıflığın yaşandığına vurgu yapan Onat Angı, ürünün çok olması ve tüketici talebinde zayıflığın yaşandığını belirtti. Dünyada genelde makro ekonomik gelişmelerde zayıflama yönünde işaretlerin olduğunu dile getiren Angı, "Soya yağına çok güçlü talep yok, aksine çok büyük stoklar var.

Palm yağında ise ocaktan itibaren ciddi stoklar olacak ve önümüzdeki yıl fiyatta düşüş öngörülüyor. Bu yıl ayçiçek yağında miktarında ise azalma bekleniyor. Ukrayna'da bu yıl üretim beklentisi 12,5 milyon ton. Rusya'da ise 14,5 milyon ton olarak ifade ediliyor. Rusya'da yaklaşık 3 milyon ton, Ukrayna'da 2 milyon ton düşüş bekleniyor. O nedenle tahminim, bugünkü bin dolar civarındaki fiyatlar korunacak yurtdışı piyasada. Belki ayçiçek

yağı diğer yağlara prim yaparak sezon sonuna doğru Türkiye limanları teslim bin 100 ile bin 200 dolarları görebilir" dedi.

Mehmet Hanifi GÜLEL