Salgın döneminde, umuma açık işyerlerinin çalışma saatlerine ilişkin önemli karar

İlk derece: Sürekli kapatma yapılabilir

Tüm dünyada etkisi görülen Covid-19 salgınının toplum sağlığı ve kamu düzeni açısından oluşturduğu riski yönetebilmek, sosyal izolasyonu sağlamak, güvenli mesafeyi koruma ve yayılım hızını kontrol altında tutma amacıyla ilçede faaliyet gösteren alkollü restoran, kafe, kıraathane, kahvehane, çay bahçesi, dernek lokali vb. işletmelerin alınan tedbirlere yeterince riayet etmediklerinde hastalığın yayılım hızını artırarak toplum sağlığını riske atması dolayısıyla; genel sağlığın korunabilmesi ve salgınla mücadelede alınan tedbirlerin etkin bir şekilde uygulanmasını sağlamak amacıyla, ilgili mevzuat hükümleri ve ilçe hıfzıssıhha kurul kararı doğrultusunda tesis edilen dava konusu işlemde hukuka aykırılık bulunmamaktadır.

Danıştay: İdari takdir yetkisi kamu yararına uygun olmalıdır

Davacı tarafından bar olarak işletilen iş yerinin çalışma saatlerine ilişkin Belediye Encümen kararının dayanağının Beylikdüzü Kaymakamlığı İlçe Hıfzısıhha Kurulu'nun 29/09/2020 tarihli kararı olduğu, söz konusu kararın; Covid-19 salgınının yayılım hızının en yüksek olduğu ve kontrol edilemediği dönemde, salgının toplum sağlığı ve kamu düzenini açısından oluşturduğu riski yönetme, sosyal izolasyonu temin, güvenli mesafeyi koruma ve yayılım hızını kontrol altında tutmak amacıyla alındığı dikkate alındığında, söz konusu dönem için alınan karar her ne kadar mevzuata uygun ise de, söz konusu düzenleme Covid-19 salgını süresi ile sınırlı olması gerekirken anılan düzenlemenin geçici nitelikte olmaması, belediye sınırları içinde bulunan umuma açık yerlerin açılış ve kapanış saatlerinin süreklilik arz edecek şekilde düzenlenmesinin takdir yetkisi kapsamında değerlendirilemeyeceği sonucuna varıldığından, tesis edilen dava konusu encümen kararında hukuka uyarlık bulunmamaktadır.

T.C.
DANIŞTAY
DÖRDÜNCÜ DAİRE
Esas No: 2023/12829
Karar No: 2024/1632

İSTEMİN KONUSU:
İstanbul Bölge İdare Mahkemesi 6. İdari Dava Dairesinin 31/01/2023 tarih ve E:2023/144, K:2023/136 sayılı kararının temyizen incelenerek bozulması istenilmektedir.

YARGILAMA SÜRECİ:
Dava Konusu İstem:
İstanbul ili, Beylikdüzü ilçesi, . Mahallesi, . Caddesi, . AVM . Blok No: . adresinde içkili restaurant ana faaliyet alanında aynı unvanlı işyerinde faaliyet gösteren davacı şirket tarafından, içkili lokanta olarak faaliyet gösteren iş yerlerinin kapanış saatlerinin ilçe genelinde 01.00 olarak yeniden düzenlenmesine ilişkin 13/10/2020 tarih ve 430 sayılı Beylikdüzü Belediyesi Encümen kararının iptali istenilmiştir.
İlk Derece Mahkemesi Kararının Özeti:
İstanbul 2. İdare Mahkemesince verilen 30/09/2022 tarih ve E:2021/1932, K:2022/1666 sayılı kararda; tüm dünyada etkisi görülen Covid-19 salgınının toplum sağlığı ve kamu düzeni açısından oluşturduğu riski yönetebilmek, sosyal izolasyonu sağlamak, güvenli mesafeyi koruma ve yayılım hızını kontrol altında tutma amacıyla ilçede faaliyet gösteren alkollü restoran, kafe, kıraathane, kahvehane, çay bahçesi, dernek lokali vb. işletmelerin alınan tedbirlere yeterince riayet etmediklerinde hastalığın yayılım hızını artırarak toplum sağlığını riske atması dolayısıyla; genel sağlığın korunabilmesi ve salgınla mücadelede alınan tedbirlerin etkin bir şekilde uygulanmasını sağlamak amacıyla, ilgili mevzuat hükümleri ve ilçe hıfzıssıhha kurul kararı doğrultusunda tesis edilen dava konusu işlemde hukuka aykırılık bulunmadığı sonucuna varılmıştır. Belirtilen gerekçelerle davanın reddine karar verilmiştir.
Bölge İdare Mahkemesi Kararının Özeti:
Bölge İdare Mahkemesince; istinaf başvurusuna konu İdare Mahkemesi kararının usul ve hukuka uygun olduğu ve davacı tarafından ileri sürülen iddiaların söz konusu kararın kaldırılmasını sağlayacak nitelikte görülmediği belirtilerek 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu'nun 45. maddesinin 3. fıkrası uyarınca istinaf başvurusunun reddine karar verilmiştir.

TEMYİZ EDENİN İDDİALARI:
Davalı idarenin takdir yetkisini ölçüsüz ve sınırsız olarak kullandığı, keyfi davrandığı, belirlilik ilkesine uyulmadığı, ruhsatnamede yazılı açılış kapanış saatlerine uyulmadığı, kazanılmış hakkının elinden alındığı, kanunilik ilkesinin ihlal edildiği, Anayasa ile güvence altına alınmış hakkın hukuksuz şekilde sınırlandırıldığı belirtilerek, Bölge İdare Mahkemesi kararının bozulmasına karar verilmesi gerektiği ileri sürülmektedir.

KARŞI TARAFIN SAVUNMASI:
Temyiz isteminin reddi gerektiği savunulmuştur.

TETKİK HAKİMİ DÜŞÜNCESİ:
Temyiz isteminin kabulü gerektiği düşünülmektedir.

TÜRK MİLLETİ ADINA
Karar veren Danıştay Dördüncü Dairesince, Tetkik Hakiminin açıklamaları dinlendikten ve dosyadaki belgeler incelendikten sonra gereği görüşüldü:

İNCELEME VE GEREKÇE:
29/09/2020 tarih ve 2020/11 sayılı İlçe Hıfzıssıhha Kurul Kararında; ilçede çalışmasına izin verilen alkollü restoran, kafe, kıraathane, kahvehane, çay bahçesi, dernek lokali vb. işletmelerin alınan tedbirlere yeterince riayet etmediklerinden hastalığın yayılım hızını artırarak toplum sağlığını riske atması nedeniyle, 27/03/2013 tarih ve 1156 sayılı Encümen Kararı ile 'İlçede faaliyet gösteren içkili mekanların kapanış saatlerinin 04:00 olarak uygulanması' hususunda müzakere edilen işyerleri ile ilgili genel sağlığın korunabilmesi ve salgınla mücadelede alınan tedbirlerin etkin bir şekilde uygulanmasını sağlamak amacıyla, içkili lokanta olarak faaliyet gösteren işyerlerinin kapanış saatlerinin ilçe genelinde 01:00 olarak yeniden düzenlenmesi için Beylikdüzü Belediye Başkanlığınca Encümen Kararı alınmasına oy birliği ile karar verildiğinin belirtildiği, bu karar üzerine, 13/10/2020 tarih ve 430 sayılı Beylikdüzü Belediye Encümen Kararı ile de ilçede faaliyet gösteren içkili mekanların kapanış saatlerinin 01:00 olarak yeniden düzenlenmesine karar verildiği, davacı şirketin işyerinin kapanış saatini 01:00 olarak uygulaması hususunun 19/09/2021 tarihinde davacı şirkete bildirilmesi üzerine bakılan davanın açıldığı görülmektedir.
1593 sayılı Umumi Hıfzıssıhha Kanunu'nun 27. maddesinde; "Umumi hıfzıssıhha meclisleri mahallin sıhhi ahvalini daima nazarı dikkat önünde bulundurarak şehir ve kasaba ve köyler sıhhi vaziyetinin ıslahına ve mevcut mahzurların izalesine yarayan tedbirleri alırlar." hükmü, 72. maddesinde; "57'nci maddede zikredilen hastalıklardan biri zuhur ettiği veya zuhurundan şüphelenildiği takdirde aşağıda gösterilen tedbirler tatbik olunur: Dahilinde sari ve salgın hastalıklardan biri zuhur eden umumi mahallerin tehlike zail oluncaya kadar set ve tahliyesi." hükmü, 77. maddesinde; "Sari ve salgın hastalıklardan birinin hüküm sürdüğü veya tehdit ettiği mahallerde Sıhhat ve İçtimai Muavenet Vekaletinin tasvibiyle bütün umumi mahallerde vuku bulacak içtimalar tahdit veya menolunabilir." hükmü, 261. maddesinde; "Bütün eğlence mahalleri, tiyatro, sinema, bar ve gazino ve kahve ve emsali yerler ve halkın bir arada toplanmasına mahsus sair umumi mahaller ve hamamlarda halkın sıhhatini vikaye ve selametini temin için riayeti lazım gelen tedbirler mahalli belediyelerce neşrü ilan olunur. Bu tedbirlere kısmen veya tamamen riayet edilmeyen mahallerde her türlü içtimalar menedilir." hükmüne yer verilmiştir.
Anılan Kanun uyarınca, umumi hıfzıssıhha meclisleri tarafından bölgenin sıhhi ahvali dikkate alınarak bir kısım tedbirleri alabileceği ve salgın hastalıklardan birinin hüküm sürmesi veya tehdit etmesi halinde ise bütün umuma ilişkin yerlerde Sağlık Bakanlığının onayı ile yapılacak toplantıların sınırlanabileceği veya yasaklanabileceğine ilişkin olarak umumi hıfzıssıhha meclislerine takdir yetkisi tanınmış olduğu hususunda tereddüt bulunmadığı, yine Kanunda bütün eğlence mahalleri, tiyatro, sinema, bar ve gazino ve kahve ve emsali yerler ve halkın bir arada toplanmasına mahsus sair umumi mahaller ve hamamlarda halkın sıhhatini temin için riayeti lazım gelen tedbirlerin mahalli belediyelerce neşrü ilan olunacağı, bu tedbirlere kısmen veya tamamen riayet edilmeyen mahallerde her türlü içtimalar menedileceği belirtilmiştir.
5216 sayılı Büyükşehir Belediyesi Kanunu'nun 27. maddesinde; büyükşehir kapsamındaki belediyeler arasında hizmetlerin yerine getirilmesi bakımından uyum ve koordinasyonun, Büyükşehir belediyesi tarafından sağlanacağı hüküm altına alınmış iken 5393 sayılı Belediye Kanunu'nun 34. maddesinde; umuma açık yerlerin açılış ve kapanış saatlerini belirleme görev ve yetkisinin belediye encümenine ait olduğunun düzenlendiği, İşyeri Açma ve Çalışma Ruhsatlarına İlişkin Yönetmelik'in 33. maddesinde de umuma açık istirahat ve eğlence yerlerinin açılış ve kapanış saatlerinin belediye sınırları içinde belediye encümeni, bu yerler dışında il encümeni tarafından tespit edileceği hükmüne yer verilmiştir.
Yukarıda yer alan mevzuat hükümleri ve dava dosyasında bulunan bilgi ve belgeler birlikte değerlendirildiğinde, belediye sınırları içinde bulunan umuma açık yerlerin açılış ve kapanış saatlerini belirleme yetkisinin ilgili belediye encümenine ait olduğu, belediye encümeninin bu konuda takdir yetkisinin bulunduğu açık ise de, bu yetki kullanılırken kamu yararına uygun olarak kullanılması gerekmektedir.
Davacı tarafından bar olarak işletilen iş yerinin çalışma saatlerine ilişkin Belediye Encümen kararının dayanağının Beylikdüzü Kaymakamlığı İlçe Hıfzısıhha Kurulu'nun 29/09/2020 tarihli kararı olduğu, söz konusu kararın; Covid-19 salgınının yayılım hızının en yüksek olduğu ve kontrol edilemediği dönemde, salgının toplum sağlığı ve kamu düzenini açısından oluşturduğu riski yönetme, sosyal izolasyonu temin, güvenli mesafeyi koruma ve yayılım hızını kontrol altında tutmak amacıyla alındığı dikkate alındığında, söz konusu dönem için alınan karar her ne kadar mevzuata uygun ise de, söz konusu düzenleme Covid-19 salgını süresi ile sınırlı olması gerekirken anılan düzenlemenin geçici nitelikte olmaması, belediye sınırları içinde bulunan umuma açık yerlerin açılış ve kapanış saatlerinin süreklilik arz edecek şekilde düzenlenmesinin takdir yetkisi kapsamında değerlendirilemeyeceği sonucuna varıldığından, tesis edilen dava konusu encümen kararında hukuka uyarlık bulunmamaktadır.
Açıklanan nedenlerle, davanın reddi yolunda İdare Mahkemesince verilen karara karşı yapılan istinaf başvurusunun reddi yolundaki Bölge İdare Mahkemesi İdari Dava Dairesi kararında hukuki isabet bulunmamaktadır.

KARAR SONUCU:
Açıklanan nedenlerle;
1.Temyiz isteminin kabulüne,
2.Temyize konu İstanbul Bölge İdare Mahkemesi 6. İdari Dava Dairesinin 31/01/2023 tarih ve E:2023/144, K:2023/136 sayılı kararının BOZULMASINA,
3.Yeniden bir karar verilmek üzere dosyanın İdari Dava Dairesine gönderilmesine, 11/03/2024 tarihinde oybirliğiyle kesin olarak karar verildi.