Karşılıklı hakarette bulunan memurlara aynı nitelikte ceza uygulanmalıdır

Danıştay 12. Dairesinin 03.12.2019 tarihli kararında (E:2016/4750, K:2019/9565);

Dava konusu istem : ...tarih öğretmeni olarak görev yapan davacının, 657 sayılı Devlet Memurları Kanunu'nun 125/D-(l) maddesi uyarınca bir yıl kademe ilerlemesinin durdurulması cezası ile cezalandırılmasına ilişkin 30.06.2015 tarihli işlemin iptali istenilmiştir.

İlk Derece Mahkemesi kararının özeti: İdare Mahkemesince, davacının, aynı okulda görev yapan öğretmen ...'ya karşı hakaret içerikli sözler söylediği yönündeki disiplin suçunun, yapılan disiplin soruşturması ile sübüta erdiği gerekçesiyle davanın reddine karar verilmiştir.

Temyiz Edenin İddiaları : Davacı tarafından, dava konusu disiplin cezasını almasına neden olan olay sebebiyle yargılandığı ceza davası sonucunda hakkında beraat kararı verildiği, yine aynı eylem nedeniyle görev yerinin değiştirilmiş olması nedeniyle, bir eylemden dolayı iki ceza verilemez ilkesinin ihlal edildiği ileri sürülmektedir.

Karşı Tarafın Savunması: Davalı idare tarafından, davacı ile aynı okulda görev yapan öğretmen ...'nın karşılıklı olarak birbirlerine hakaret ettikleri yönündeki disiplin suçunun, yapılan disiplin soruşturması sırasında ifadesine başvurulan tanıkların beyanları ile sabit olduğu belirtilerek istemin reddi gerektiği savunulmuştur.

Danıştay Tetkik Hakimi Düşüncesi: Temyiz isteminin kabulü gerektiği düşünülmektedir.

İlgili Mevzuat: 657 sayılı Devlet Memurları Kanunu'nun 125/D-(l) maddesinde, "Amirine, maiyetindekilere, iş arkadaşları veya iş sahiplerine hakarette bulunmak veya bunları tehdit etmek" fiili, kademe ilerlemesinin durdurulması cezasını gerektiren fiil ve haller arasında sayılmıştır.

Hukuki Değerlendirme: Haksız tahrik ve karşılıklı hakaret halinde cezanın hafifletilebilmesi ve yerine göre tamamen kaldırılabilmesi, modern ceza hukukunca kabul edilen müesseseler olup, 5237 sayılı Türk Ceza Kanunu'nun 29'uncu maddesi uyarınca haksız tahrik halinde verilecek cezanın 3/4'üne kadarlık kısmı indirilebilmekte, 129/3'üncü maddesi uyarınca da karşılıklı hakarette olayın mahiyetine göre taraflardan birine veya her iki tarafa verilecek olan ceza 1/3'üne kadar indirilebileceği gibi hiç ceza verilmemesi de söz konusu olabilmektedir.

Anayasa'nın "Suç ve cezalara ilişkin esaslar" başlıklı 38'inci maddesinde, idari suç ve cezalar ile adli suç ve cezalar arasında herhangi bir ayrım yapılmadığından, hem idari suç ve cezalar hem de adli suç ve cezalar bu maddede öngörülen ilkelere tabi kabul edilmektedir.

Zira Anayasa Mahkemesinin 13.01.2016 tarih ve E:2015/85, K:2016/3 sayılı kararında da belirtildiği üzere adli ve idari suçların ikisinde de davranış normlarına aykırı ve haksızlık teşkil eden bir fiille, kanun koyucunun koruma altına aldığı bir hukuki değerin ihlali söz konusu olup adli ve idari cezaların her ikisi de cebir içermektedir.

Adli suçlar için öngörülen cezaların idari suçlar için öngörülen cezalardan genellikle daha ağır olması, hürriyeti bağlayıcı cezaların kural olarak adli suçlar yönünden geçerli olabilmesi, idari suçlarda kanun koyucunun daha hafif yaptırıma bağladığı bir hukuki değerin ihlal edilmesi ve öngörülen yaptırımın da genellikle idari bir makam tarafından idari usuller izlenerek uygulanması nedeniyle ceza hukuku bakımından getirilen genel ilkelerin idari suç ve cezalara aynen uygulanması çoğu zaman mümkün olmamakla birlikte, bu ilkelerin memur disiplin hukukunun niteliğine uygun düştüğü ölçüde uygulanması gerektiği görüşü Danıştay Onikinci Dairesi ve Danıştay İdari Dava Daireleri Kurulu kararlarıyla istikrar kazanmıştır.

Bu nedenle, kamu görevlilerinin işlemiş olduğu disiplin suçlarıyla ilgili olarak haksız tahrik ya da karşılıklı hakaret hallerinin söz konusu olduğu durumlarda, olayın özelliğine göre faile daha hafif bir ceza verilmesi veya hiç ceza verilmemesi hususlarının cezayı verecek makamlar tarafından değerlendirilmesi ve bu değerlendirme sonucuna göre bir işlem tesis edilmesi, hem ceza hukukunun genel ilkelerine hem de hakkaniyete daha uygun düşecektir.

Bakılan davada, birbirlerine karşılıklı hakaret ettiklerinden bahisle aynı ağırlıkta ceza ile cezalandırılan taraflardan ...'nın, olay sırasında ilk hakareti eden kişi olduğunun, davacının ise, ...'nın hakaretine karşılık üzerine atılı hakaret suçunu işlediğinin, yapılan disiplin soruşturmasında ifadesine başvurulan müdür yardımcısı ...'nın beyanları ve ceza mahkemesi kararı ile sabit olduğu ve bu nedenle davacı hakkında hakaret suçundan dolayı ceza verilmesine yer olmadığına karar verildiği hususları göz önünde bulundurulmaksızın tesis edilen dava konusu işlemde hukuka uygunluk görülmemiştir. Bu itibarla, davanın reddi yönündeki İdare Mahkemesi kararında hukuki isabet bulunmamaktadır.

Karar Sonucu : Açıklanan nedenlerle; 2577 sayılı Kanun'un 49'uncu maddesine uygun bulunan davacının temyiz isteminin kabulüne, davanın yukarıda özetlenen gerekçeyle reddine ilişkin temyize konu ... İdare Mahkemesinin ... tarih ve E:..., K:... sayılı kararının bozulmasına, yeniden bir karar verilmek üzere dosyanın anılan Mahkemeye gönderilmesine, 2577 sayılı Kanun'un (Geçici 8. maddesi uyarınca uygulanmasına devam edilen) 54'üncü maddesinin birinci fıkrası uyarınca bu kararın tebliğ tarihini izleyen 15 gün içerisinde kararın düzeltilmesi yolu açık olmak üzere, 03.12.2019 tarihinde oybirliğiyle karar verildi.

Danıştay Kararı incelendiğinde, karşılıklı olarak birbirlerine hakarette bulunan memurların taraflarına 657 sayılı Kanunun 125-D1 maddesi gereği kademe ilerlemesinin durdurulması cezasının verilmesi hukuka uygun görülmüştür.