Engelli memurun engeline uygun işlerde çalıştırılması zorunlu mu?

657 sayılı Devlet Memurları Kanunu'nun "engelli personel çalıştırma yükümlülüğü" başlıklı 53'üncü maddesine istinaden hazırlanarak yürürlüğe konulan Engelli Kamu Personel Seçme Sınavı Ve Engellilerin Devlet Memurluğuna Alınmaları Hakkında Yönetmeliğin "işyerlerinin engellilerin çalışma şartlarına göre düzenlenmesi" başlıklı 16'ncı maddesi aşağıdaki şekilde düzenlenmiştir.

" (1) Kamu kurum ve kuruluşları çalışma yerlerini ve eklentilerini, engellilerin erişebilirliğine uygun duruma getirmek, engellilerin çalışmalarını kolaylaştıracak gerekli tedbirleri almak ve engellilerin görev yaptıkları kadronun gereği olan işleri yapabilmeleri için engel durumlarına göre gerek duyulan yardımcı ve destekleyici araç ve gereçleri temin etmek zorundadır.

(2) Engelliler, engelliliklerini artırıcı ve ek engel getirici işlerde çalıştırılamaz."

Mülga Devlet Personel Başkanlığı'nın görüşünde (T: 18.10.2012, S: 16140); sağlık kurulu raporlarında "Çalıştırılamayacağı İşlerin Niteliği" bölümünde ifade edilen hususlar dikkate alınarak özür durumlarına uygun ortam ve işlerde istihdam edilmesi kaydıyla, yerleştirildiği kadrolara atanabilmesinin mümkün bulunduğu değerlendirilmektedir denilmiştir.

T.C. Türkiye Büyük Millet Meclisi Kamu Denetçiliği Kurumu (Ombudsmanlık) vermiş olduğu tavsiye kararında (Sayı:2024/11792-S.24.17919, Başvuru No: 2024/10061, Karar Tarihi: 25/10/2024); özetle şu hususlara yer verilmiştir.

" .Bununla birlikte ilgili İdaresince her ne kadar başvuranın engel durumuna uygun işlerde çalıştırılmasının okul idaresinin tasarrufunda olduğu ifade edilmişse de Engelli Kamu Personel Seçme Sınavı ve Engellilerin Devlet Memurluğuna Alınmaları Hakkında Yönetmelikte engellilerin, engelliliklerini artırıcı ve ek engel getirici işlerde çalıştırılamayacağı hüküm altına alınmışken EKPSS ile atanan başvuran için Yönetmelik hükümlerine uygun davranmanın İdarenin sorumluluğu olduğu açıktır.

Kurumumuzca yapılan değerlendirme neticesinde; başvuranın Ankara Numune Eğitim ve Araştırma Hastanesinden 28/03/2014 tarihinde alınan kişinin engel durumu ortopedik ve raporun geçerlilik süresi sürekli (ömür boyu) olan %40 engel oranlı ve "hafif işlerde çalışır" ibareli Engelli Sağlık Kurulu Raporu ile Özel Pendik Yüzyıl Hastanesinden 16/08/2024 tarihinde alınan "Hasta sol ayaktan ve bacaktan ortopedik engelli olup büro işlerinde ve masa başı işlerde çalışması uygundur." ifadesinin yer aldığı Durum Bildirir Raporu bulunduğu tespit edildiğinden İdarenin başvuranın engel durumuna uygun birimde çalışma talebini ilgili mevzuat hükümlerini dikkate alarak Avrupa İstihdam Stratejisine uyum sağlama kapsamında hazırlanan 2014-2023 yıllarını kapsayan Ulusal İstihdam Stratejisindeki özel politika gerektiren gruplar olarak tanımlanan dezavantajlı grupların istihdamının önündeki engellerin kaldırılması öncelikli hedef kabul edilerek değerlendirilmesi gerekmektedir.

Dolayısıyla idarenin engelli personeline yönelik politikalarını gözden geçirmesi beklenerek engelli bireyler için yapılan düzenlemelerin getiriliş amacına, sistematiğine ve hakkaniyete uygun şekilde başvuranın görevini yerine getirirken engel durumundan dolayı karşılaşabileceği güçlükleri ortadan kaldırmaya yönelik istihdam süreçlerine dair önlemlerin alınması için İlgili İdareye başvuranın engeline uygun bir birimde çalışma talebini yeniden değerlendirmesi gerektiği yönünde tavsiyede bulunulması gerektiği sonuç ve kanaatine varılmıştır."

2004/28 sayılı dönemin Başbakanlık Genelgesinde de "belirli bir mesleği olan özürlülerin (engellilerin) meslekleriyle ilgili işlerde çalıştırılmalarının sağlanacağı, özürlüler (engelliler), özürlülüklerini (engelliliklerini) artırıcı veya ek özür (engel) getirici işlerde çalıştırılmayacak ve sağlıkları için gerekli tedbirler alınacağı talimatlandırılmıştır.

Yukarıda yer verilen açıklamalar muvacehesinde, engelli memurun engellilik raporunda belirtilen işlerde çalıştırılmasının gerektiği izahtan varestedir.