Türkiye Tohumculuğu Nereye Koşuyor?

Dünya standartlarının üzerine çıkmayı başaran tohumculuk sektörümüz, küresel aktörler arasında ilk 10'a girmeyi başarmıştır

Dünya nüfusunun hızla arttığı, beslenme sorununun daha da büyüdüğü şu zamanda gıdanın hammaddesi olan tohum, tarım gündeminde tartışılmaz bir şekilde ilk sıraya oturmuş durumdadır.

Yüz yıla aşkın süredir tohum ıslahı, tedariki ve ticaretinde adım adım büyüyen tohumculuk sektörümüz, son 60 yılında mevzuatsal destekle gelişen tohumculuğumuz bugün dünya standartlarını belli ölçüde yakalamıştır. İki binli yılların başlarından itibaren gelişme süreci hızlanan ve son 10 yılda birçok bitki türünde dünya standartlarının üzerine çıkmaya başaran tohum sektörümüz, bugün küresel tohumculuk aktörleri arasında ilk 10'a girmeyi zorlamaktadır.

Bu başarının temelinde şimdiki adıyla Araştırma Enstitüleri olan Tohum Islah İstasyonlarının, yine şimdiki adıyla Tarım İşletmeleri olan Üretme Çiftliklerinin, Tohum Tescil ve Sertifikasyon kuruluşlarının payı büyüktür. Türkiye tarımının omurgası olan bu kuruluşlara, 80'li yıllardan sonra Özel Sektörün eklenmesiyle tohumculuk sektörü önemli bir güç kazanmıştır.

Tohumculuk sektörümüz son 20 yılda hızla büyümüş, büyümenin getirdiği sorunları büyük ölçüde çözmüş, son 10 yılda ise küresel tohumculuk endüstrisinde söz sahibi olma yoluna girmiştir. Bu başarı yadsınamayacak kadar önemli olmakla birlikte, başarıyı muhafaza etmek ve bunu daha ileriye götürmek ayrı bir başarı hedefi olarak önümüzde durmaktadır.

Çiftçi Milletin "Beyefendisidir"

Sertifikalı, yani kaliteli tohum üretimi 10 yılda 700 bin tonlardan 1,4 milyon ton civarına çıkarak yerli ihtiyacı karşılamanın yanında ihracata yönelmiş durumdadır. Bu 1,4 milyon ton sertifikalı tohumun ürünsel karşılığı yaklaşık 20 milyon tonun üzeridir. Üreten ve kazandıran hiç şüphesiz çiftçidir. En kritik dönemlerde, pandemide, girdi maliyetini arttığı, enflasyonun tavan yaptığı süreçlerde çiftçi zararına da olsa üretmekten geri kalmamıştır, kalmamaktadır. Bu sebeple ülkemiz çiftçisi her türlü desteği hak etmektedir. Bu bağlamda çiftçi artık milletin efendisi değil "beyefendisidir".

Üretimin tüm süreçlerinde çiftçiye destek veren, özellikle uygulamada ön planda olan, adeta çiftçi gibi hareket eden, çizmesini, tulumunu giyip yeşil pikabıyla tarla tarla dolaşan Tarım ve Orman Bakanlığının teknik ve uygulama ekipleri Türkiye tarımı ve tohumculuğu için güven vermeye devam etmektedir.

Her ne kadar zaman zaman tohumculuk sektörünün sorunlarını gündem etmede zorlansada, tohumculuk alanında 5553 sayılı kanuna istinaden kurulan ve tohumculuk sektöründe etkin bir rol üstenen sivil toplum kuruluşlarının Türkiye tohumculuğunun gelişmesine katkısı göz ardı edilemez.

Tohumculukta düne göre daha iyi olduğumuz bu noktadan daha iyiye ve kalıcı başarılara ulaşmak mümkün mü?

Dünkü zorlukları aşıp tohumculukta, zamanın şartlarına göre iyi bir konuma geldiğimiz göz önüne alınırsa, yerinde bir planlamayla mevcut başarıyı muhafaza ederek küresel tohumculukta daha özel bir konuma gelmemiz elbette mümkündür.

. Tarımın küresel aktörleri ve politikaları dikkate alınarak ülke potansiyeline ve ihtiyaçlarına uygun tarım politikalarını sürekli güncel tutarsak başarı katlanarak devam edecektir.

. Enflasyon, savaş, küresel güç etkileşimi gibi süreçlere hazırlıklı olmakla birlikte bu kritik dönemlerde acele veya çok geç kalmış kararlar almamak kaydıyla, tarımın tabiatına uygun, temkinli yol almak başarı sürecimizi kalıcı kılacaktır.

. Bitkisel alanda hastalığa ve kurağa dayanıklı çeşitler geliştirme programını önceleyerek daha az su kullanımı, daha az tarımsal ilaç ve gübre kullanımı tohumculukta başarının önemli anahtarlarındandır.

. Birçok türde kendi kendimize yetebiliyoruz! Yabancı ülkeden tohum gelişi yoğun! Bir şehrimiz kadar olan X ülkesi bizden daha iyi tarımsal üretim yapıyor! Gibi söylemler ve bu söylemlere verilen cevaplar gereksiz gündemlerdir. Tarımsal faaliyeti güçlü bir şekilde yerine getirenler adına, bu konuları tekrar tekrar gündem etmenin gereksiz olduğu kanaati yaygındır. Bunları daha az gündem ederek yaptığımız yenilikleri gündeme taşımamız tarımdaki başarılarımızı daha görünür kılacaktır.

. Üretim için elzem olan alt yapı ve üretimde ihtiyaç olan malzemelerin daha ucuza mal edilmesi ve çiftçiye daha ucuza ulaştırılması planlamalarında yoğunlaşmak tarım ve tohumculukta başarının devamlılığını sağlayacaktır.

. Önemli bir gen merkezi olan ülkemizin Biyoçeşitliliğini muhafaza etmek ve bu çeşitliliği ıslah ve üretimde etkin bir şekilde kullanmak tohumculuğumuzu daha güçlü kılacaktır.

. Yerli tohumculuk firmalarının, yerli tohum ıslah ve üretiminde önemli rol üstenen kuruluşların imkanlarının genişletilmesi, bürokrasinin azaltılması, pozitif destek verilmesi tohumculuğumuzdaki başarıyı daha kalıcı zemine taşıyacaktır.

. Yerli ıslah edilen tohum çeşitlerinin yurt dışında yaygınlaştırılmasının bir program dahilinde tüm paydaşlarla birlikte planlanması ve desteklenmesi tohumculuğumuzu, küresel tohumculuk alanında, kalıcı söz sahibi yapacaktır.

. Tescil ve sertifikasyon sisteminde kaliteyi artırmak adına hastalık ve dayanıklılık testlerinin de sisteme dahil edilmesi, tescilli çeşitler arası benzerliğin en aza indirgenmesi, teknolojik tekniklerinin etkin kullanılması, üretim izninin yerli çeşit tescilinde olduğu gibi tüm çeşitlerde de ülkesel tescil şartına bağlanması yerli tohumun gelişimi için önemlidir.

. Bitki ıslahçı haklarının daha hakkaniyetli ve kapsayıcı şekilde mevzuatlaştırılması ve uygulanmadaki aksaklıkların düzeltilmesi, tohum Ar-Ge'si alanında faaliyet gösteren tüm firma ve kuruluşlar için başarıyı çoğaltacaktır.

Ahmet Metin DOĞANAY