KDK açıkladı; yüzde 90 altı ortopedik engeli bulunan vatandaşın, ÖTV muafiyeti sağlanan aracını yakınları da kullanabilir mi?

Kamu Denetçiliği Kurumunun (Ombudsmanlık) 6/08/2024 tarih ve 2024/8075-S.24.12672 sayılı kararında aşağıdaki açıklamalara yer verilmiştir.

1. Kurumumuza yapılan başvuruda başvuran özetle; %90 altı ortopedik engeli bulunan vatandaşların ÖTV indiriminden yararlanıp iktisap ettiği aracın bizzat kullanılması için vergi dairesi tarafından taahhütname imzalatıldığını, engelli vatandaşların araç kullanımı mümkün olsa da uzun süreli yolculuklarda, hastane işlerinde aracın arızalanması gibi durumlarda bu kişilerin iktisap edilen araçları devamlı olarak kendilerinin kullanılmasının beklenilemeyeceğini, söz konusu kısıtlamanın bu kişilerin engelli bireyler olduğu farkındalığından uzaklaşılarak kişilerin ciddi mağduriyetlerine de yol açabileceğini ifade etmiş ve iktisap edilen aracın engelli bireyin birinci derece yakınlarının da kullanılmasını talep etmiştir.

11. Başvuran ÖTV Kanunun 7/2-c maddesi kapsamında ÖTV istisnasından yararlanarak araç satın aldığını, aracı engelli kişinin kullanması genel kuralı dışında engelli kişinin eşi, engelli kişinin yanında olduğunda aracı kullanabilmesini talep etmektedir.

12. Başvuranın engel oranı %90'nın altında olup ÖTV Kanunu m.7/2-c kapsamında ÖTV muafiyetinden yararlanmak suretiyle iktisap ettiği aracı eşinin de kullanabilmesini talep etmektedir. Ancak ÖTV Kanunu'nun ilgili hükmü uyarınca (6. paragraf) engellilik derecesi %90'nın altında olan Kanuna ekli (II) sayılı listede yer alan kayıt ve tescile tabi mallardan 87.03 (2023 yılı için; hesaplanması gereken özel tüketim vergisi ve diğer her türlü vergiler dahil bedeli 1.004.200 TL'yi aşanlar hariç), 87.04 (motor silindir hacmi 2.800 cm³'ü aşanlar hariç) ve 87.11 G.T.İ.P. numaralarında yer alanların, bizzat kullanma amacıyla engelliliğine uygun hareket ettirici özel tertibat yaptıran malül ve engelliler tarafından beş yılda bir defaya mahsus olmak üzere ilk iktisabı ÖTV'den istisna edilmiştir.

13. Bu istisna uygulamasının usul ve esaslarına ilişkin açıklamalar, Özel Tüketim Vergisi (II) Sayılı Liste Uygulama Genel Tebliğinin (II/C/1) bölümünde yapılmıştır (8. paragraf). Söz konusu tebliğ uyarınca istisna kapsamında ilk iktisabı yapılan taşıtın, engelli kişi tarafından bizzat kullanılması; engelli kişinin taşıtı bizzat kullanmasının mümkün olmaması halinde ise sürekli olarak istifadesine sunulması gerekmektedir. Taşıtın, zorunlu sebepler dışında, engelli tarafından bizzat kullanılmadığının veya engellinin taşıtı bizzat kullanamayacak durumda olması halinde taşıtın bariz bir şekilde engellinin istifadesine sunulmadığının tespiti halinde, istisna şartlarının ihlal edildiği kabul edilecek ve ilk iktisapta ödenmeyen ÖTV, vergi ziyaı cezası ve gecikme faizi ile birlikte malul veya engelliden aranacaktır.

13.1. Nitekim ÖTV Kanununda engellilik derecesi %90 veya daha fazla olan malül veya engellilerin ÖTV'den muaf bir şekilde araç iktisap etmelerinde, engellilik derecesi %90'nın altında bulunanlar için yasada yer alan "bizzat kullanma" ifadesine yer verilmemiştir. Engellilik derecesi %90 veya daha fazla olanların bu istisnadan yararlanabilmesi için, taşıtın özel tertibatlı olması ve malül veya engellinin taşıtı bizzat kullanması şartı aranmamaktadır.

14. ÖTV Kanunu'nun 7/2-c maddesinin Meclis gerekçesinde de bu maddenin (II) sayılı listedeki kayıt ve tescile tabi mallardan engellilerin kullanması için araçta engelliliğine uygun hareket ettirici özel tertibatı bulunan araçların, malul ve engelliler tarafından bizzat kullanılmak üzere ilk iktisabının vergiden istisna edildiği açıklığa kavuşturulmuştur.

OMBUDSMAN, KANUNDA ÖTV İNDİRİMİ YAPILAN ARACIN BİZZAT ENGELLİ TARAFINDAN KULLANILACAĞI HÜKÜM ALTINA ALINDIĞINDAN BAŞVURUYU RET ETTİ

15. Kurumumuzca yapılan değerlendirme neticesinde; başvuran tarafından ÖTV Kanunu'nun 7/2-c maddesi kapsamında yurt içinde iktisap ettiği motorlu taşıtın bizzat başvuran tarafından kullanılması gerekmekte olup eşinin kullanımının reddine ilişkin idari işlemde hukuka ve hakkaniyete aykırılık bulunmadığı kanaatine varılmıştır.

OMBUDSMAN "ENGELLİ YAKINLARININ DA ÖTV İNDİRİMİ YAPILAN ARACI KULLANABİLMESİ İÇİN YASAL DÜZENLEME YAPILMALIDIR" DEDİ

17. Bahse konu düzenlemenin uygulamada ortopedik engelli bireyler bakımından yaratmış olduğu mağduriyetler kapsamında Kurumumuza yapılan başvurulardan anlaşıldığı kadarıyla her ne kadar bireylerin araç kullanımı mümkün olsa da uzun süreli yolculuklarda bu kişilerin iktisap edilen araçları devamlı olarak kendilerinin kullanılmasının beklenilemeyeceği, aile birliği içerisinde bu kişilerin iktisap ettikleri araçları aile bireyleri ile birlikte kullanmasının da mümkün olabileceği, kişilerin bizzat kullanması gerektiği yönündeki değerlendirmenin her ne kadar uygulamadaki kötüye kullanımlara engel olması için öngörüldüğü anlaşılsa da bu şekilde yer verilen bir kısıtlamanın bu kişilerin engelli bireyler olduğu farkındalığından uzaklaşılarak kişilerin ciddi mağduriyetlerine de yol açabileceği, 5378 sayılı Engelliler Hakkında Kanun'un amacına hizmet etmesi gereken bu düzenlemenin "engellilerin temel hak ve özgürlüklerden faydalanmasını teşvik ve temin ederek ve doğuştan sahip oldukları onura saygıyı güçlendirerek toplumsal hayata diğer bireylerle eşit koşullarda tam ve etkin katılımlarının sağlanması ve engelliliği önleyici tedbirlerin alınması" kapsamında değerlendirilerek dar yorumlanmaması gerektiği düşünceleriyle ilgili İdarenin konu hakkında engelli bireylerin haklarını da gözeterek değerlendirme yapması gerektiği hatırlatılmaktadır.

VII. KARAR

Açıklanan gerekçelerle BAŞVURUNUN REDDİNE,

Kararın BAŞVURANA ve GELİR İDARESİ BAŞKANLIĞINA tebliğine,

Türkiye Cumhuriyeti Kamu Başdenetçisince karar verildi.

Bu bilgiler haricinde hukuki gerekçeler ve mevzuat yönünden konuyu detaylı olarak inceleyen Kamu Denetçiliği Kurumunun (Ombudsmanlık) 6/08/2024 tarih ve 2024/8075-S.24.12672 sayılı kararını bilgisayarınıza indirmek için tıklayınız.

Ahmet KANDEMİR