DYS sistemine uzmanlar ne dedi?

Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığına bağlı Türkiye Çevre Ajansı tarafından hayata geçirilen Depozito Saha Yönetim Sistemi (DSYS) ocak ayı itibarıyla uygulamaya geçti. Yıl sonuna kadar 81 şehre yayılması hedeflenen sistem ile 0,1 litre ile 3 litre arasında değişen tek kullanımlık içecek ambalajları geri dönüşüme kazandırılacak. Vatandaşlar, her bir şişe veya kutu için 25 kuruş iade alacak. Depozito bedeli ise vatandaşın e-Cüzdan hesabına yatırılacak. Bu bakiye, QR kod ile ödeme özelliği olan tüm POS cihazlarında, anlaşmalı mağazalar, restoran ve marketlerde kullanılabilecek. Tüketici iade süreçlerini "Depozitosu Olan Ambalajlar (DOA)" adlı uygulama üzerinden de gerçekleştirebilecek. Ancak market poşeti için 50 kuruş ödeme alınırken depozito için 25 kuruşluk iade tepkilere yol açtı. Geri iade ücretinin yetersiz olduğuna dikkat çeken uzmanlar "Avrupa'da 4-5 tane ambalaj için 1 avro ödeme yapılıyor. Bununla bir kilogram muz almak mümkün. Bizde ise bir ekmek alabilmek için 50 şişeye ihtiyaç var. Sistem daha doğmadan ölü doğdu" yorumunda bulundu.

İŞTE 10 SORUDA SİSTEM

Depozito Yönetim Sistemi (DYS) nedir?

• Depozito Yönetim Sistemi, belirli bir depozito bedeli alınarak piyasaya sürülen ürünlerin tüketilmesi sonrasında iade alınması ve depozito bedelinin geri ödenmesine dayalı bir sistemdir.

Depozito ne sağlar?

• Ambalajları kaynağında ayrı toplamaya, geri dönüşüm değerinin korunmasına ve yükseltilmesine,
• Birincil ham madde yerine kullanılarak doğal kaynakların korunmasına, ikincil ham madde kullanımıyla enerji sarfiyatının azaltılmasına,
• Karbon emisyonlarının azaltılmasına ve 2053 emisyon hedefine ulaşılmasına, sıfır atık ve döngüsel ekonominin desteklenmesine katkı sağlanır.

Depozitosu Olan Ambalajlar (DOA) uygulaması nedir?

• Tüketicilerin iade süreçlerinde kullanacağı mobil uygulamadır. Bakanlık tarafından tescil edilmiş makineler ve manuel iade noktalarında tüketiciler, DOA mobil uygulamasını kullanarak depozito iadelerini gerçekleştirecek.

DOA uygulaması nasıl çalışır?

• Android ve iOS store mağazalarından uygulama ücretsiz indirilir. Karekod okutularak çalışan uygulama ile depozito iade makinelerine bırakılan ambalajlar için depozito bedeli tüketicinin e-Cüzdanı'nda birikir. Bu bakiye, QR kod ile ödeme özelliği olan tüm POS cihazlarında, anlaşmalı restoran ve marketlerde kullanılabilir.

DOA bankacılık sistemine entegre midir?

• Tüm finansal akışlar Türkiye Emlak Katılım Bankasının altyapısı üzerinden DOA mobil uygulaması altında e-Cüzdan entegrasyonu ile yürütülür. Biriken bakiye banka hesaplarına da havale edilebilir.

Uygulama Türkiye genelinde ne zaman başlayacak?

• Sakarya'da başlatılan uygulama 2025 yılı sonuna kadar ülke genelinde her il ve her ilçede hayata geçirilecek.

Yılda ne kadar ambalajda geri kazanım sağlanacak?

• Türkiye genelinde 783 bin kilometrekarelik coğrafyada yılda yaklaşık 25 milyar adet ambalajın toplanması öngörülüyor.

Ne kadar üründe DOA logosu var?

• Darphane ve Damga Matbaası Genel Müdürlüğü iş birliği ile 1 Ağustos 2023'ten bu yana 22 milyar adet içecek ambalajı işaretlenip piyasaya sürüldü.

DOA ile yıllık ne kadar kazanç elde edilecek?

• Ülke ekonomisine yıllık yaklaşık 520 milyon avro katma değer sağlanacak.

Hangi ambalajlara depozito ödenecek?

• Cam, plastik ve alüminyum malzemeden yapılmış 0,1 L ile 3 L arasındaki tek kullanımlık ambalajlar zorunlu depozito kapsamına alındı. Üzerlerinde depozito logosu olan bu ambalajlar için depozito bedeli ödenecek.