Ulaşım kartı tutarı personele nakit olarak verilebilir mi?

Savunma: Ulaşım kartındaki miktarın aynısı ödendi

Bununla birlikte memur personele yapılan ulaşım yardımlarının net tutarların belirlenmesinde şehir içi ulaşım ücretlerine yapılan zam oranlarının dikkate alındığı ifade edilmiş olsa da, net olarak ödenen tutarlara bu ödemeler için kesilen gelir vergileri eklenildiğinde İdare bütçesinden çıkan brüt tutarlar, şehir içi ulaşım ücretlerine yapılan zam oranlarının üstündeki oranlara tekabül etmektedir. Bir başka deyişle, idarede çalışan memur personelin bulunduğu kadro, sahip olduğu unvan ve varsa fazla mesai saatleri farklılık gösterdiğinden her birinin elde ettiği vergiye tabi toplam gelir farklı tutarlarda gerçekleşmekte, buna bağlı olarak her biri kendi gelir vergisi oranına göre vergilendirilmektedir. Bu noktada, personelin toplam geliri bir üst vergi dilimine tabi olduğunda ödenen vergi kadar tutar, ulaşım yardımına eklenilmekte olduğundan söz konusu yardımların brüt tutarları İdarenin belirlediğinin üzerinde gerçekleşmektedir.

Tahsis edilen araçlar mesaiye geliş gidiş için kullanılıyorsa kart bile verilemez

Ayrıca savunmalarda, İdarenin sorumlu olduğu hizmet alanının genişliğinden bahsedilerek içme suyu ve kanalizasyon hizmetlerinin aksatılmadan kesintisiz olarak sürdürülmesi amacıyla İdare hizmet araçlarının (taşıtlarının) 24 saat esası ile personel tarafından kullanıldığı ifade edilmişse de; sorguda... Genel Müdürlüğünde bulunan hizmet araçlarının İdarece sunulması gereken hizmetlerin gereği olarak personel tarafından kullanılması noktasında bir hususa değinilmemiştir. Kurumca sunulan resmi hizmetler gereği personel tarafından taşıtların kullanılmasının bir gereklilik olduğu açıktır. Sorguda değinilen husus, resmi hizmetlerin ifasında kullanılmak üzere tahsis edilen araçların, genel müdür, genel müdür yardımcıları, daire başkanları ve ilçe şube müdürleri tarafından mesaiye geliş ve gidişlerinde kullanılmasına rağmen söz konusu kişilere bir de nakden ulaşım ücreti adı altında ödeme yapılmasıdır. Dolayısıyla söz konusu personelin ulaşımı zaten Kurum araçları ile sağlanırken bu kişilere ayrıca nakden ulaşım yardımı ödenmesi söz konusudur. Kaldı ki, ilgili mevzuat hükümlerine göre kamu görevlilerine sadece toplu ulaşım kartı verilerek ulaşım yardımı yapılması gerekirken bu konuda nakit ödeme yapılması zaten mümkün değildir.

Daire: 6
Karar Tarihi: 19.12.2024
Karar No: 958
İlam No: 24
Madde No: 3
Kamu İdaresi Türü: Belediyeler ve Bağlı İdareler
Hesap Yılı: 2023

Genel Müdürlüğünde (...) istihdam edilen memur personele mesaiye geliş ve gidişleri için mevzuata aykırı olarak nakdi yol yardımı ödendiği ve 24 saat süreyle araç tahsis edilmesine rağmen genel müdür, genel müdür yardımcıları, daire başkanları ve ilçe şube müdürlerine nakden ulaşım ücreti adı altında ödeme yapıldığı görülmüştür.

375 sayılı Kanun Hükmünde Kararname'nin Ek 15'inci maddesinde, "Belediyeler ve bağlı kuruluşları ile il özel idarelerinin kadro ve pozisyonlarında istihdam edilen kamu görevlilerine sosyal denge tazminatı ödenebilir. Sosyal denge tazminatının ödenebilecek aylık tutarı, 4688 sayılı Kamu Görevlileri Sendikaları ve Toplu Sözleşme Kanununa göre yapılan toplu sözleşmede belirlenen tavan tutarı geçmemek üzere ilgili belediye ve il özel idaresi ile ilgili belediye ve il özel idaresinde en çok üyeye sahip kamu görevlileri sendikası arasında anılan Kanunda öngörülen hükümler çerçevesinde yapılabilecek sözleşmeyle belirlenir." denilmektedir.

4688 sayılı Kamu Görevlileri Sendikaları ve Toplu Sözleşme Kanunu'nun "Mahalli İdarelerde Sözleşme imzalanması" başlıklı 32'nci maddesinin birinci fıkrasında, "27/6/1989 tarihli ve 375 sayılı Kanun Hükmünde Kararnamenin ek 15 inci maddesi hükümleri çerçevesinde sosyal denge tazminatının ödenmesine belediyelerde belediye başkanının teklifi üzerine belediye meclisince, il özel idaresinde valinin teklifi üzerine il genel meclisince karar verilmesi halinde, sözleşme döneminde verilecek sosyal denge tazminatı tutarını belirlemek üzere ilgili mahalli idarede en çok üyeye sahip sendikanın genel başkanı veya sendika yönetim kurulu tarafından yetkilendirilecek bir temsilcisi ile belediyelerde belediye başkanı, il özel idaresinde vali arasında toplu sözleşme sürecinin tamamlanmasını izleyen üç ay içerisinde sözleşme yapılabilir. Bu sözleşme bu Kanunun uygulanması bakımından toplu sözleşme sayılmaz ve bu kapsamda Kamu Görevlileri Hakem Kuruluna başvurulamaz." hükmü bulunmaktadır.

25.08.2021 tarihli ve 31579 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanan Kamu Görevlilerinin Geneline ve Hizmet Kollarına Yönelik Mali ve Sosyal Haklara İlişkin 2022 ve 2023 Yıllarını Kapsayan 6'ncı Dönem Toplu Sözleşme'nin "Yerel Yönetim Hizmet Koluna İlişkin Toplu Sözleşme" başlıklı Dördüncü Bölümünün;

"Sosyal denge tazminatı" başlıklı 1'inci maddesinin birinci fıkrasında, ".Sosyal denge tazminatının verilmesi yönünde yapılabilecek sözleşmelerde, tavan tutarı aşmamak kaydıyla çeşitli adlar altında yapılan ödemeler dahil ödenebilecek tazminatın aylık tutarı, görev yapılan birim ve iş hacmi, görevin önem ve güçlüğü, görev yerinin özelliği, çalışma süresi, kadro veya görev unvanı ile derecesi gibi kriterlere göre farklı olarak belirlenebilir.",

"Toplu taşıma kartı" başlıklı 11'inci maddesinin birinci fıkrasında, "Büyükşehir kapsamına giren illerdeki belediyelerde veya büyükşehir belediyelerine bağlı kamu tüzel kişiliğini haiz kuruluşlarda çalışmakta olan kamu görevlilerine toplu taşıma araçlarından yararlanacak şekilde mesaiye geliş ve gidişlerinde kullanılmak üzere toplu taşıma kartı verilebilir.",

düzenlemeleri yer almaktadır.

... Genel Müdürlüğü ile ... Sendikası (...) arasında 25.01.2016 tarihinde imzalanan ve 01.01.2016-31.12.2017 tarihleri kapsayan Sosyal Denge Tazminatı Sözleşmesi'nin "Sosyal Denge Tazminatı Tutarı ve Ödeme Zamanı" başlıklı 7'nci maddesinin birinci fıkrasının (b) bendinde memur personele verilecek ulaşım ücretlerine ilişkin, "İşverence, bu sözleşme kapsamındaki çalışanlara Sosyal Denge Tazminatı 657 Sayılı Devlet Memurları Kanununa tabi Emekli Sandığı iştirakçisi memur personele ulaşım ücreti, her ay net . TL ödenir. Ancak; . A.Ş. tarafından, şehir içi (Otobüs-Dolmuş) ulaşım ücretlerine yapılacak yüzdelik zam oranında artırılır." şeklinde düzenleme yapılmıştır.

Söz konusu Sosyal Denge Sözleşmesinin geçerlilik süresi Ek Protokollerle uzatılmış olup, nihayet İdare ile ... Sendikası (...) arasında yapılan bila tarihli Ek Protokol ile de Sözleşmenin 01.01.2022-31.12.2023 tarihleri arasında da uygulanacağına karar verilmiştir.

Yukarıda belirtilen mevzuat hükümlerine göre, yerel yönetimlerde çalışan kamu personeline yapılan sosyal denge ödemeleri, kanuni sınırlar içinde kalmak şartıyla sözleşme hükümlerine göre belirlenmesi gerekmektedir. Kamu Görevlilerinin Geneline ve Hizmet Kollarına Yönelik Mali ve Sosyal Haklara İlişkin 2022 ve 2023 Yıllarını Kapsayan 6'ncı Dönem Toplu Sözleşme'nin "Yerel Yönetim Hizmet Koluna İlişkin Toplu Sözleşme" başlıklı Dördüncü Bölümünün 1'inci maddesinde yer alan hüküm gereği, sosyal denge sözleşmesinde çeşitli isimler altında farklı ödeme çeşitlerinin belirlenmesi bu ödemelerin niteliğini değiştirmeyecek, söz konusu ödemeler sosyal denge ödemesi sayılacaktır. Öte yandan aynı Toplu Sözleşme'nin "Yerel Yönetim Hizmet Koluna İlişkin Toplu Sözleşme" başlıklı Dördüncü Bölümünün 11'inci maddesinde ise personelin mesaiye geliş ve gidişlerinin sağlanmasında yapılması gereken uygulamanın, toplu taşıma kartı verilmesi olduğu ayrıca ve açıkça ifade edilmiştir.

Buna göre, 6'ncı Dönem Toplu Sözleşme'de nasıl yapılması gerektiği münhasıran ifade edilen bir konunun, sosyal denge sözleşmesi kapsamına alınarak nakit ödeme şeklinde yapılması yasal dayanaktan yoksundur. Dolayısıyla İdarede çalışmakta olan kamu görevlilerine mesaiye geliş ve gidişleri için toplu taşıma araçlarından yararlanacak şekilde toplu taşıma kartı verilebilecek, ancak bu konuda nakden herhangi bir ödeme yapılamayacaktır.

Açıklanan gerekçelerle, ilgili mevzuatta öngörülmemesine rağmen İdare bünyesinde çalışan memur personele ve 24 saat süreyle araç tahsis edilmesine rağmen genel müdür, genel müdür yardımcıları, daire başkanları ve ilçe şube müdürlerine nakden ulaşım ücreti adı altında ödeme yapılması sonucu . TL tutarında kamu zararına neden olunmuştur.

Sorumluların savunmalarında, T.C. Cumhurbaşkanlığı Strateji ve Bütçe Başkanlığı Bütçe Genel Müdürlüğünün 27.02.2020 tarihli ve 801 sayılı yazısı ile Kamu Görevlilerinin Geneline ve Hizmet Kollarına Yönelik Mali ve Sosyal Haklara İlişkin 2022 ve 2023 Yıllarını Kapsayan 6'ncı Dönem Toplu Sözleşme'nin Dördüncü Bölümünde yer alan Yerel Yönetim Hizmet Koluna İlişkin Toplu Sözleşme'nin "Toplu taşıma kartı" başlıklı 11'inci maddesindeki düzenlemeden bahsedilerek İdarenin hizmet alanının geniş olması ve şehir merkezi dışında bulunan hizmet birimlerinden bazılarına şehir içi toplu taşıma araçları ile ulaşımın mümkün olmaması nedeniyle İdarede çalışan memur personele nakdi yol yardımında bulunulduğu ifade edilmişse de;

Bütçe Genel Müdürlüğünün söz konusu yazısında, kamu idarelerinde çalışan personelin mesaiye geliş ve gidişleri için herhangi bir nakdi ödeme yapılmasından bahsedilmemiş olup, kamu kaynaklarının etkili, ekonomik ve verimli kullanılması bakımından İdarelerce bu konuda fayda maliyet analizi yapılarak personelin ulaşımının servis hizmeti yerine toplu taşıma kartı verilerek karşılanmasının uygun olacağı ifade edilmiştir. Aynı şekilde, kamu görevlilerinin genelinin yararlanacağı mali ve sosyal hakların düzenlendiği 2022 ve 2023 yıllarını kapsayan 6'ncı Dönem Toplu Sözleşme'de yerel yönetim kapsamındaki İdarelerde çalışan personele verilebilecek ulaşım yardımının toplu taşıma kartıyla yapılabileceği açıkça ifade edilmiş olup, nakdi bir yardımdan söz edilmemiştir. Bununla birlikte ne bahsi geçen Genel Müdürlük yazısında ne de 6'ncı Dönem Toplu Sözleşme'de, kamu personeline toplu taşıma kartıyla yapılacak ulaşım yardımında Kurumların hizmet alanlarının genişliği ile ilgili bir hususa da değinilmiştir. Dolayısıyla sorumluların bu yöndeki savunmalarına katılmak mümkün değildir.

Savunmalarda, personelin büyük çoğunluğunun toplu taşıma kartı kullanamayacağı, bu nedenle söz konusu personele şehir içi ulaşım ücretlerine yapılan zam oranında arttırılmak üzere nakden ulaşım ücreti ödendiği belirtilmişse de; sorumlularca belirtilen toplu taşıma kartı kullanılması suretiyle mesaiye geliş ve gidişin personelin büyük çoğunluğu için mümkün olmaması savunmasına katılmak mümkün değildir. Zira, Türkiye İstatistik Kurumu tarafından 2023 yılı için açıklanan nüfus verilerine göre Türkiye'nin .'inci büyük kenti olan .'da, memur personelin çoğunluğunun görev yaptığı İl merkezinde bulunan... Genel Müdürlüğüne şehir içi toplu taşıma araçları ile ulaşımın sağlanabilmesi mümkündür.

Bununla birlikte memur personele yapılan ulaşım yardımlarının net tutarların belirlenmesinde şehir içi ulaşım ücretlerine yapılan zam oranlarının dikkate alındığı ifade edilmiş olsa da, net olarak ödenen tutarlara bu ödemeler için kesilen gelir vergileri eklenildiğinde İdare bütçesinden çıkan brüt tutarlar, şehir içi ulaşım ücretlerine yapılan zam oranlarının üstündeki oranlara tekabül etmektedir. Bir başka deyişle, idarede çalışan memur personelin bulunduğu kadro, sahip olduğu unvan ve varsa fazla mesai saatleri farklılık gösterdiğinden her birinin elde ettiği vergiye tabi toplam gelir farklı tutarlarda gerçekleşmekte, buna bağlı olarak her biri kendi gelir vergisi oranına göre vergilendirilmektedir. Bu noktada, personelin toplam geliri bir üst vergi dilimine tabi olduğunda ödenen vergi kadar tutar, ulaşım yardımına eklenilmekte olduğundan söz konusu yardımların brüt tutarları İdarenin belirlediğinin üzerinde gerçekleşmektedir.

Ayrıca savunmalarda, İdarenin sorumlu olduğu hizmet alanının genişliğinden bahsedilerek içme suyu ve kanalizasyon hizmetlerinin aksatılmadan kesintisiz olarak sürdürülmesi amacıyla İdare hizmet araçlarının (taşıtlarının) 24 saat esası ile personel tarafından kullanıldığı ifade edilmişse de; sorguda... Genel Müdürlüğünde bulunan hizmet araçlarının İdarece sunulması gereken hizmetlerin gereği olarak personel tarafından kullanılması noktasında bir hususa değinilmemiştir. Kurumca sunulan resmi hizmetler gereği personel tarafından taşıtların kullanılmasının bir gereklilik olduğu açıktır. Sorguda değinilen husus, resmi hizmetlerin ifasında kullanılmak üzere tahsis edilen araçların, genel müdür, genel müdür yardımcıları, daire başkanları ve ilçe şube müdürleri tarafından mesaiye geliş ve gidişlerinde kullanılmasına rağmen söz konusu kişilere bir de nakden ulaşım ücreti adı altında ödeme yapılmasıdır. Dolayısıyla söz konusu personelin ulaşımı zaten Kurum araçları ile sağlanırken bu kişilere ayrıca nakden ulaşım yardımı ödenmesi söz konusudur. Kaldı ki, ilgili mevzuat hükümlerine göre kamu görevlilerine sadece toplu ulaşım kartı verilerek ulaşım yardımı yapılması gerekirken bu konuda nakit ödeme yapılması zaten mümkün değildir.

Diğer taraftan savunmalarda, Sayıştay 6'ncı Dairesinin. tarihli ve. sayılı İlamında konu ile ilgili olarak ilişilecek husus bulunmadığına karar verildiği belirtilmişse de; söz konusu karara esas husus, . tarihli Rapor konusu ile farklılık arz etmekte olup, farklı içerik ve kapsama sahip konularda ilk derece mahkemesi niteliğindeki dairelerce farklı kararlar verilebilmesi yargı sisteminin doğal bir sonucudur.

Konunun Sorumluluk Yönünden Değerlendirilmesinde;

5018 sayılı Kamu Mali Yönetim ve Kontrol Kanunu'nun;
"Harcama talimatı ve sorumluluk" başlıklı 32'nci maddesinin ikinci fıkrasında, "Harcama yetkilileri, harcama talimatlarının bütçe ilke ve esaslarına, kanun, tüzük ve yönetmelikler ile diğer mevzuata uygun olmasından, ödeneklerin etkili, ekonomik ve verimli kullanılmasından ve bu Kanun çerçevesinde yapmaları gereken diğer işlemlerden sorumludur.",

"Giderin gerçekleştirilmesi" başlıklı 33'üncü maddesinde, "Bütçelerden bir giderin yapılabilmesi için iş, mal veya hizmetin belirlenmiş usul ve esaslara uygun olarak alındığının veya gerçekleştirildiğinin, görevlendirilmiş kişi veya komisyonlarca onaylanması ve gerçekleştirme belgelerinin düzenlenmiş olması gerekir. Giderlerin gerçekleştirilmesi; harcama yetkililerince belirlenen görevli tarafından düzenlenen ödeme emri belgesinin harcama yetkilisince imzalanması ve tutarın hak sahibine ödenmesiyle tamamlanır.

Gerçekleştirme görevlileri, harcama talimatı üzerine; işin yaptırılması, mal veya hizmetin alınması, teslim almaya ilişkin işlemlerin yapılması, belgelendirilmesi ve ödeme için gerekli belgelerin hazırlanması görevlerini yürütürler.

.

Gerçekleştirme görevlileri, bu Kanun çerçevesinde yapmaları gereken iş ve işlemlerden sorumludurlar.",

hükümleri yer almaktadır.

5018 sayılı Kanun'un anılan maddeleri dikkate alındığında, mali karar ve işlemlerin uygunluk yönünden kontrolü, harcama birimlerine verilen bir sorumluluktur. Bu sorumluluk ise harcama yetkililerine ve gerçekleştirme görevlilerine aittir. Mevzuat hükümlerine aykırı olarak ulaşım yardımının nakdi olarak ödenmesine ilişkin harcama yetkilileri tarafından verilen harcama talimatı ve bu talimat doğrultusunda ödemeye ilişkin işlemleri gerçekleştiren gerçekleştirme görevlilerinin bu ödemelere ilişkin sorumlulukları bulunmaktadır.

Ayrıca, ödeme emri ve eki belgelerde imzası bulunan harcama yetkilileri ve gerçekleştirme görevlileri ile birlikte, İdare adına Ek Protokolü imzalayarak 6'ncı Dönem Toplu Sözleşme'ye aykırı hükümler içeren Sözleşmenin 01.01.2022-31.12.2023 tarihleri arasında uygulanmasını sağlayan Belediye Başkanı .'in sorumluluğu da bulunmaktadır.

Bu itibarla, ... Genel Müdürlüğünde (...) istihdam edilen memur personele mesaiye geliş ve gidişleri için mevzuata aykırı olarak nakdi yol yardımı ödenmesi ve 24 saat süreyle araç tahsis edilmesine rağmen genel müdür, genel müdür yardımcıları, daire başkanları ve ilçe şube müdürlerine nakden ulaşım ücreti adı altında ödeme yapılması sonucu oluşan kamu zararı tutarı . TL'nin;

. TL'sinin Harcama Yetkilisi (Genel Müdür Yardımcısı) ., Gerçekleştirme Görevlisi (İnşaat Teknikeri) . ve Diğer Sorumlu (Belediye Başkanı) .'e,

. TL'sinin Harcama Yetkilisi (Tekniker) ., Gerçekleştirme Görevlisi (V.H.K.İ.) . ve Diğer Sorumlu (Belediye Başkanı) .'e,

. TL'sinin Harcama Yetkilisi (Destek Hizmetleri Dai. Bşk.) ., Gerçekleştirme Görevlisi (Satınalma Şube Müdür V.) . ve Diğer Sorumlu (Belediye Başkanı) .'e,

.,

müştereken ve müteselsilen 6085 sayılı Sayıştay Kanunu'nun 53'üncü maddesi gereğince hüküm tarihinden itibaren işleyecek faiziyle ödettirilmesine, anılan Kanun'un 55'inci maddesi uyarınca İlamın tebliğ tarihinden itibaren altmış gün içerisinde Sayıştay Temyiz Kurulu nezdinde temyiz yolu açık olmak üzere oy birliğiyle karar verildi.