TÜİK açıkladı: Kadınlar erkeklerden daha düşük ücret alıyor

Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK), "İstatistiklerle Kadın, 2024" çalışmasının sonuçlarını açıkladı.

Türkiye'de Ortalama Eğitim Süresi ve Cinsiyete Göre Değişim

Buna göre, 25 yaş ve üzeri nüfusun ortalama eğitim süresinin yıllara göre arttığı görüldü. Türkiye'de 25 yaş ve üzeri nüfusun ortalama eğitim süresi 2011'de 7,3 yıl, kadınlarda 6,4 yıl, erkeklerde 8,3 yıl olurken, bu rakam 2023'te ülke genelinde 9,3 yıl, kadınlarda 8,6 yıl, erkeklerde 10,1 yıl oldu.

Yükseköğretim Mezunları Oranındaki Artış

Yüksekokul ve fakülte, yüksek lisans ve doktora mezunu olan 25 ve daha yukarı yaştaki nüfusun toplam nüfus içindeki oranı, 2008'de yüzde 9,1 iken 2023'te yüzde 24,4 oldu. Bu oran cinsiyete göre incelendiğinde, 2008'de yükseköğretim mezunu olan 25 ve daha yukarı yaştaki kadınların oranı yüzde 7,1, erkeklerin oranı yüzde 11,2 iken bu oran 2023'te kadınlarda yüzde 22,7, erkeklerde ise yüzde 26,2 seviyesine yükseldi.

Eğitim Seviyesi ve İş Gücüne Katılım Oranı

Ebeveynin tamamladığı eğitim düzeyine göre ferdin tamamladığı eğitim düzeyi oranına bakıldığında, ebeveynin eğitim seviyesi yükseldikçe bireyin eğitim düzeyinin de yükseldiği görüldü. 2023'te annesi yükseköğretim mezunu olanların yüzde 84,6'sının da yükseköğretim mezunu olduğu tespit edildi.

• Yükseköğretim mezunu kadınların iş gücüne katılım oranı yüzde 68,9 oldu

2023'te 15 ve daha yukarı yaştaki nüfusun iş gücüne katılma oranının yüzde 53,3 olduğu görüldü. Bu oran kadınlarda yüzde 35,8, erkeklerde ise yüzde 71,2 olarak kayıtlara geçti.İş gücüne katılma oranı eğitim durumuna göre incelendiğinde, kadınların eğitim seviyesi yükseldikçe iş gücüne daha fazla katıldıkları görüldü.

• Okuryazar olmayan kadınların iş gücüne katılma oranı yüzde 13,8
• Lise altı eğitimli kadınların iş gücüne katılma oranı yüzde 26,8
• Lise mezunu kadınların iş gücüne katılma oranı yüzde 37,4
• Mesleki veya teknik lise mezunu kadınların iş gücüne katılma oranı yüzde 45
• Yükseköğretim mezunu kadınların iş gücüne katılma oranı yüzde 68,9 oldu

Kadın İstihdam Oranları ve Bölgesel Farklılıklar

Kadınların istihdam oranının erkeklerin yarısından daha az olduğu görüldü. 2023'te 15 ve daha yukarı yaştaki nüfusun istihdam oranının yüzde 48,3 olduğu kaydedildi. Bu oran kadınlarda yüzde 31,3, erkeklerde ise yüzde 65,7 olarak kayıtlara geçti.En yüksek istihdam oranı yüzde 54,5 ile Tekirdağ, Edirne, Kırklareli bölgesinde, en düşük istihdam oranı ise yüzde 37,5 ile Mardin, Batman, Şırnak ve Siirt bölgesinde gerçekleşti.En yüksek kadın istihdam oranı, yüzde 38,9 ile Antalya, Isparta, Burdur bölgesinde en düşük kadın istihdam oranı ise yüzde 19,8 ile Mardin, Batman, Şırnak ve Siirt bölgesinde görüldü. En yüksek erkek istihdam oranı, yüzde 71,8 ile Tekirdağ, Edirne, Kırklareli bölgesinde, en düşük erkek istihdam oranı ise yüzde 56,7 Van, Muş, Bitlis ve Hakkari bölgesinde gözlendi.

• Kadınların istihdamda yarı zamanlı çalışma oranı yüzde 16,1 olarak belirlendi

Yarı zamanlı çalışanların istihdam içindeki oranının 2023'te yüzde 10,2 olduğu belirlendi. Bu oran kadınlarda yüzde 16,1, erkeklerde ise yüzde 7,3 olarak kayıtlara geçti.

Cinsiyetlerarası Ücret Farklılıkları ve Temsiliyet Oranları

Hanesinde üç yaşın altında çocuğu olan 25-49 yaş grubundaki bireylerin istihdam oranı 2014'te yüzde 59,8 iken 2023'te yüzde 60,1'e çıktı. Bu oran cinsiyete göre incelendiğinde, 2023'te hanesinde üç yaşın altında çocuğu olan 25-49 yaş grubundaki kadınların istihdam oranının yüzde 27,1, erkeklerin istihdam oranının ise yüzde 90,1 olduğu tespit edildi.Cinsiyetlerarası ücret veya kazanç farkı tüm eğitim düzeylerinde erkek lehine gerçekleşti. Cinsiyetlerarası ücret veya kazanç farkı, erkek ve kadın arasındaki ücret veya kazanç farkının erkek ücret veya kazancına yüzdesel oranı olarak tanımlanıyor.Kazanç Yapısı İstatistiklerine göre, yıllık ortalama brüt ücret-maaş ile hesaplanan gösterge için en yüksek fark yüzde 17,4 ile yükseköğretim mezunlarında, en düşük fark yüzde 13,2 ile yine ilkokul ve altı mezunlarda gerçekleşti. Yıllık ortalama brüt kazanç ile hesaplanan gösterge için ise en yüksek fark yüzde 20 ile lise mezunlarında, en düşük fark ise yüzde 14,9 ile ilkokul ve altı mezunlarda görüldü.

• Kadın büyükelçi oranı yüzde 26,9, kadın milletvekili oranı yüzde 19,9 oldu

Kadın büyükelçi oranı 2011'de yüzde 11,9 iken 2024'te yüzde 26,9'a yükseldi. Erkek büyükelçi oranı ise 2011'de yüzde 88,1 iken 2024'te yüzde 73,1 oldu.Türkiye Büyük Millet Meclisi (TBMM) verilerine göre 2024 sonu itibarıyla 593 milletvekili içerisinde kadın milletvekili sayısının 118, erkek milletvekili sayısının ise 475 olduğu görüldü. Meclisteki kadın milletvekili oranı 2007'de yüzde 9,1 iken, 2024'te yüzde 19,9'a yükseldi.

• Kadın profesör oranı yüzde 34,6

Yükseköğretim İstatistikleri'ne göre yükseköğretimde görevli profesörler içerisindeki kadın profesör oranı 2010-2011 öğretim yılında yüzde 27,6 iken 2023-2024 öğretim yılında yüzde 34,6 olarak belirlendi.Yükseköğretimde görevli doçentler içerisindeki kadın doçent oranı ise 2010-2011 öğretim yılında yüzde 32,2 iken 2023-2024 öğretim yılında yüzde 42,1 olarak kayıtlara geçti.Üst ve orta düzey yönetici pozisyonundaki kadın oranı 2012'de yüzde 14,4 iken 2023'te yüzde 20,6'ya çıktı.Borsa İstanbul'da işlem gören en büyük 50 şirketin (BIST 50) yönetim kurulu üyelerine bakıldığında, 2016'da yüzde 12,2 olan kadın üye oranı 2024'te yüzde 19,4 oldu.Tam Zaman Eşdeğeri (TZE) cinsinden kadın AR-GE personel sayısı, 2023'te 99 bin 195 kişi ile toplam AR-GE personel sayısının yüzde 34,1'ini oluşturdu.Sektörler itibarıyla TZE cinsinden kadın AR-GE personel oranı, yükseköğretimde yüzde 47,7, kar amacı olmayan kuruluşların da dahil edildiği genel devlette yüzde 29,6, mali ve mali olmayan şirketlerde ise yüzde 27,8 oldu.

Kadınların Ortalama Evlenme Yaşı ve Boşanma İstatistikleri

• Ortalama ilk evlenme yaşı kadınlarda 25,8 olarak belirlendi

Evlenme İstatistikleri'ne göre resmi olarak ilk evliliğini 2024'te yapmış olan kadınların ortalama evlenme yaşı 25,8 iken erkeklerin ortalama evlenme yaşı 28,3 olarak tespit edildi.Ortalama ilk evlenme yaşının en yüksek olduğu il kadınlarda Tunceli (29.1), erkeklerde Tunceli (31.9) oldu. En düşük evlenme yaşı ise Ağrı (23.3) ile Şanlıurfa (26.5) olarak kaydedildi.Resmi evliliklerde eşler arasındaki eğitim farkı incelendiğinde; kadınların %38.7'si daha yüksek eğitimli eşlerle evlidir. Yüksek eğitimli kadınlar %16.7; eşit eğitimliler %43.2 olarak kaydedildi.Boşanma İstatistikleri'ne göre; çocukların velayeti %74.4 anneye verilirken %25.6 babaya verildiği gözlemlendi.

İnternet Kullanımı ve Sosyal Güvenlik

• İnternet kullanan kadınların oranı %85.4

2024 yılında internet kullanımı %88.8 olarak kaydedildi; bu oranın kadınlarda %85.4 ve erkeklerde %92.2 olduğu belirtildi.Yaş gruplarına göre yoksulluk veya sosyal dışlanma riski altında olanlar %29.3 olarak hesaplandı. Kadınlar için %31.5; erkekler için %27.1 belirlendi.18-64 yaş grubunda yoksulluk riski altındaki kadınlar %29.5; erkekler %23.1 olarak tespit edildi.Kendini güvende hissetmeyenlerin gece yürürken %25.7 olduğunu; bu oranın kadınlarda %35.9 ve erkeklerde %15.2 olduğunu gösterdiği kaydedildi.

Kadınların Sağlık Beklentileri ve Yaşam Süresi

• Doğuşta beklenen yaşam süresi kadınlarda %80 yıl

Hayat Tablolarına göre; doğuşta beklenen yaşam süresi ülke genelinde %77.3 yıldır. Kadınlar için %80; erkekler için %74.7 yıl olarak belirlendi.Sağlıklı yaşam süresi sıfır yaşında bir kişi için Türkiye genelinde %57.6 yıldır; bu süre kadınlar için %56.3 yıl; erkekler için %59 yıl olarak hesaplandı.Buna göre; erkeklerin doğuşta sağlıklı yaşam süresinin kadınlardan %2.7 yıl daha uzun olduğu tespit edildi.