AYM'den sağır ve dilsizler için emsal karar

Anayasa Mahkemesi (AYM), sağır ve dilsizlere seri muhakeme ile basit yargılama usullerinin uygulanmamasını öngören yasal düzenlemeleri Anayasa'ya aykırı bularak iptaline karar verdi. Resmi Gazete'nin bugünkü sayısında yayımlanan karara göre, Yalova 4. Asliye Ceza Mahkemesi, Ceza Muhakemesi Kanunu'nda yer alan ve belli şartları taşıması halinde şüpheli ve sanıklara cezai indirim sağlayan seri muhakeme ile basit yargılama usullerinin, sağır ve dilsizler hakkında uygulanmamasına ilişkin düzenlemenin iptali için Yüksek Mahkemeye başvurdu.İptal başvurusunda, bedensel engeli nedeniyle dezavantajlı konumda bulunan sağır ve dilsizlerin, söz konusu düzenleme nedeniyle, maddi ceza hukuku alanına etki eden bir ceza usul kurumundan yararlanamamalarına yol açtığı, bu durumun kanun önünde eşitlik ve ölçülülük ilkelerini ihlal ettiği belirtildi. Başvuruyu inceleyen AYM, anılan düzenlemeleri Anayasa'ya aykırı bularak iptaline karar verdi.

Kararın Gerekçesinden

AYM'nin kararında, sağır ve dilsizlerin anlama ve isteme yeteneklerinin fiziksel ve psikolojik sebeplerle diğer bireylere göre daha yavaş gelişebildiği, davranış ve tercihlerinin sorumluluğunu üstlenme konusunda tam olarak yetkin kabul edilmedikleri durumlarda bu kişileri koruyucu tedbirlerin alınmasının kamu yararının bir gereği olduğu vurgulandı.Sağır ve dilsiz şüpheli/sanık hakkında tüm usul güvencelerinin uygulandığı bir yargılama yapılarak karar verilmesi yönünde kanun koyucunun takdir yetkisinin bulunduğuna işaret edilen kararda,

"Dolayısıyla söz konusu düzenlemelere göre 21 yaşını doldurmuş olan sağır ve dilsizlerin cezai sorumluluklarının tam olduğu anlaşılmaktadır."

ifadesi yer aldı.İptali istenen kurallar uyarınca, sağır ve dilsizlik haline bağlı olarak seri muhakeme usulünün uygulanmamasının yarı oranda, basit yargılama usulünün uygulanmaması durumunda ise dörtte bir oranında ceza indiriminden yararlanamamaya sebebiyet verebileceğine işaret edilen kararda,

"Başka bir ifadeyle aynı fiil sebebiyle 21 yaşını doldurmuş ve cezai sorumluluğu tam olan sağır ve dilsiz faile, diğer faillere göre daha fazla ceza verilebilecektir."

tespitine yer verildi.Bu durumun Anayasa'ya aykırı olduğu belirtilen kararda,

"21 yaşını doldurmuş sağır ve dilsiz şüpheli/sanıklar ile 18 yaşını doldurmuş diğer şüpheli/sanıklar arasında seri muhakeme ve basit yargılama usullerinin uygulanması bakımından oluşturulan farklılığın nesnel ve makul bir sebebinin bulunmadığı değerlendirilmiştir. Anayasa Mahkemesi açıklanan gerekçelerle kuralların Anayasa'ya aykırı olduğuna ve iptaline karar vermiştir."

değerlendirmesi yer aldı.