Okullarımızdaki İşletmelerde Meslek Ders Saati Gerçeği Yansıtmıyor

OKULLARIMIZDAKİ İŞLETMELERDE MESLEK EĞİTİMİ DERS SAATİ GERÇEĞİ YANSITMIYOR

İLGİ: a-Milli Eğitim Bakanlığına Bağlı Okul ve kurumların Yönetici ve öğretmenlerinin norm kadrolarına ilişkin yönetmelik

b- Mesleki ve teknik eğitim merkezleri yönetmeliği

c- Milli Eğitim Bakanlığı Öğretmen ve Yöneticilerin Ders ve Ek Ders Saatlerine İlişkin Esaslar

Mesleki ve teknik öğretim okullarında çalışan atölye ve meslek dersleri öğretmenlerinin bilindik sorunu olan işletmelerde meslek eğitimi dersini kaleme almaya çalışacağız.Bunu yaparken yaygın eğitim yapan okullara değinmeyeceğiz. Yaygın eğitimin ayrıca incelenmesi gerektiği inancındayız.Burada bu dersin gerekliliği,öğrencilerin işletmelerde yaşadığı sorunları, işletmelerin mesleki eğitim yapmaya uygun olup olmadığını veya işletmelerde yaşanan sorunları dile getirmeyeceğiz. Amacımız mevcut yönetmelik maddeleri üzerinden; işletmelerde meslek eğitimi ders yükünün belirlenmesi, öğretmenlerin ders programlarına yansıması ve okulların öğretmen norm kadro sayısı üzerindeki rolü üzerinde durmaya çalışacağız.

Bu ders ile ilgili olarak yaptığımız saptamalar şunlardır.

1-İlgi (a) yönetmeliğin 12. maddesi gereği atölye ve laboratuar ders öğretmenlerinin norm kadro sayıları okuldaki o branşa ait ders yükü sayısına göre belirlenmektedir. Okullarımızın bir kısmında, işletmelerde meslek eğitimi ders yükü okul idarelerince bilerek veya bilmeyerek doğru belirlenememektedir. Ders yükü doğru belirlenemeyince buna bağlı olarak öğretmen norm sayısı da gerçeği yansıtmıyor. Bulunan ders yükleri de okul idarelerince öğretmenlerle paylaşılmıyor. Halbuki şeffaflığın gereği olarak okul idareleri her yıl kurum içi yazışmalarla her branşa ait ders yükünü ayrıntılı bir şekilde çalışanlarına duyurmalıdır.Okullarımız da bu yapılmamaktadır.

2-İşletmelerde meslek eğitimi ders yükünün nasıl belirleneceği ilgi (b) yönetmeliğin 267/b ve (d) maddelerinde açıklanmıştır. İşletmelerin kuruma uzaklığı, ulaşım durumu, işletme sayısı, işletmeler arası uzaklık ve işletmedeki öğrenci sayısı ile bunlarla ilgili iş ve işlemlerde harcanılacak zaman gibi ölçütler ile işletmelere öğrenci gönderen alan/dallardaki sınıfların uygulamalı atölye ve lâboratuvar dersleri haftalık ders saati sayısının bu sınıflardaki grup sayısı ile çarpımı sonucu bulunacak sayı ders yükü olarak kabul edilmektedir.

Bu durumu bir örnek ile açıklamaya çalışalım. A okulunda B branşına ait 3. sınıf öğrencilerinin uygulamalı atölye ve labartuvar dersini işletmelerde yaptığını ve bu branşın iki şubesi ve bu şubelerden 1.sinde 27 ve 2.sinde ise30 öğrenci olduğunu düşünelim. Bu öğrenciler derslerini işletme yerine okulda yapsalardı, öğrenci sayılarından ötürü ilgi (a) yönetmeliğin 15/d-2 maddesi gereği her sınıf da 3 grup oluşturulması gerekecekti. Bu sınıflarda atölye ve laboratuarı dersi haftalık 20 saattir. Her şubede öğrenci sayısına göre oluşturulan grup sayısı ve haftalık ders saati sayısının çarpımı o derse ait ders yükünün bulunmasını sağlayacaktır. Her şubede 20*3=60 saat ders yükü çıkacaktır. Örneğimizde iki şube olduğundan 2*60= 120 saat ders yükü çıkacaktır. İlgi (b) yönetmeliğin 267/c maddesinde İşletmelerde Meslek Eğitimi ders saati sayısı; bir alan/dalda işletmeye öğrenci gönderilen sınıf/sınıflardaki uygulamalı meslek dersleri toplam ders yükünün iki katını geçemez denilmektedir.Bu durumda ders yükünün iki katına kadar işletmelerde meslek eğitimi ders saati verilebilecektir. Bu ifadeden hareketle örneğimizdeki okuldaki branşa ait iki sınıf öğrencilerinin işletmedeki işletmelerde meslek eğitimi dersini takip etmek üzere 120*2=240 saate kadar ders verilebilecektir.

Büyükşehir statüsü şeklindeki illerimizin merkez ve diğer büyük ilçelerinde okullarda branşlar genelde iki şube ve bu şubedeki öğrenci sayıları da 25-30 arasındadır.Büyük yerleşim yerlerinde 3.sınıf öğrencilerinin tamamı uygulamalı atölye derslerini işletmelerde yapabilmektedirler. İşletmelerin kuruma uzaklığı, ulaşım durumu, işletme sayısı, işletmeler arası uzaklık ve işletmedeki öğrenci sayısı gibi kıstaslar göz önüne alındığında okullarımızda belirlenen işletmelerde meslek eğitimi ders saati sayısının azami verilmesi gereken ders saati sınırına yakın olması gerekir.

3-İşletmelerde meslek eğitimi ders yükünün doğru belirlenememesi öğretmenlerin haftalık ders programlarına da yansımaktadır. Örneğin okul yöneticileri programınızda yer kalmadığı için size işletme veremedik. Veya hiç bir açıklama dahi yapmadan programınızda yer olduğu halde size işletmelerde meslek eğitimi dersi vermeyebilmektedirler. Ya da branş öğretmenlerinden bölüm şefi, atelye şefi ile 2-3 öğretmene işletmelerde meslek eğitimi dersi vererek bölümdeki diğer öğretmenlere bu dersi vermeme yoluna gitmektedirler. Bütün bunların yönetmelik açısından hiçbir dayanağı yoktur. Keyfi bir davranış biçimidir. Okul idarelerinin bu tür davranışlar sergilemesinin nedenleri;

a)Bölüme ait teorik ve uygulamalı dersler öğretmenlere dengeli dağıtılmamaktadır. Aynı bölümde olmasına rağmen bazı öğretmenlerde 20 saat teorik ve uygulamalı ders olurken bazı öğretmenlerde ise 40 saat civarında teorik ve uygulamalı ders olabilmektedir.Dolayısıyla da dersi çok olan öğretmenin programında işletmelerde meslek eğitimi dersine yer kalmamakta veya çok az yer kalmaktadır. Halbuki ilgi (b) yönetmeliğin 267/b maddesinde belirtildiği üzere bölüme ait teorik ve uygulamalı meslek dersleri, öğretmenlere dengeli olarak dağıtılmak zorundadır. Teorik ve uygulamalı dersler dengeli dağıtıldığında her öğretmenin programında işletmelerde meslek eğitimi dersi için gerektiği kadar ders saatine yer olacaktır.

b)Okul yöneticileri tarafından işletmelerde meslek eğitimi ders yükü ilgi (b) yönetmeliğin 267. maddesindeki esaslara göre belirlenmediğinden eksik ders yükü çıkmakta, bu durum okuldaki öğretmen norm sayısına yansımakta, bölümde yeteri kadar öğretmen bulunmadığından var olan öğretmenler de ancak bölüme ait teorik ve uygulamalı derslerde görev aldığından ders programlarında yer kalmadığı için oldukça az işletmelerde meslek eğitimi dersi yapılmaktadır.

c)Okul yöneticileri bölüm ve atelye şefini idarenin bir parçası olarak görüyor. Bu kişilerin azami ölçüde ücretli ders almasını sağlamak için öncelikli olarak bu kişilerin programlarını işletmelerde meslek eğitimi dersi ile doldurmak istiyor. Bölüm ve atölye şeflerinin bölümle ilgili işlerde idareye karşı öncelikle sorumlu olduğu doğrudur. Bakanlığımız bu kişilerin bu görevlerinden ötürüde ayrıca ek ders ücreti almalarını sağlamıştır. Bu ücret bu görevi yapan kimselerin hakkıdır. Devletimiz İlgi (c) esasların değişik 6. maddesinde planlama, bakım ve onarım görevi olarak bölüm şeflerine haftada 10 atölye şeflerine ise 6 saat ücret ödemektedir. Bu farklılığın dışında ders programları yapılırken bu kişilerin diğer bölüm öğretmenlerinden ayrı düşünülmesi doğru değildir.

d) Bazı okul idareleri bölüm ve atölye şefleri dışında bölümdeki kendilerine yakın hissettikleri 2-3 öğretmene işletmelerde meslek eğitimi dersi vererek bu dersi geçiştirme yolunu seçmektedirler. Bunun nedeni ise; Yöneticilerimiz işletmelerde meslek eğitimi dersinin mutlaka verilmesi gereken bir ders olmadığı, okul idaresinin insiyatifinde bulunduğu, bu nedenle de bu görevin verilip verilmeyeceğine kendilerinin karar verebileciğini ifade etmektedirler. Bu düşünce tarzı çağımızın ihtiyaç duyduğu yönetici tipine de uymamaktadır. Eğitim öğretim bir ekip işidir. Bu ekip de öğrenci, veli, eğitim çalışanları ve yöneticiler birlikte yer almakta ve her biri diğerlerini tamamlamaktadır. Ayrıca İlgi (c) esasların 15. maddesinde belirtildiği üzere işletmelerde meslek eğitimi bir dersdir. Bir başka ifade ile eğitimin bir parçasıdır. Onu yok saymak veya yokmuş gibi kabul etmek mümkün değildir. İşletmelerde meslek eğitiminin yapılmaması işletmeye giden öğrencilerin eğitim hakkından yeterince yararlanamaması anlamına gelir. Anayasamızın 42. maddesinde ise kimsenin eğitim ve öğrenim hakkından yoksun bırakılamayacağı açıkça anlatılmıştır. Okul yöneticilerinin bu düşünce içerisinde olmalarının nedeni eksik yönetmelik bilgisi veya ilgi (b) yönetmeliğin 267/a maddesindeki ?Kurumdaki norm kadro sayısı dikkate alınarak, teorik ve uygulamalı meslek dersleri, öğretmenlere dengeli olarak dağıtıldıktan sonra ?İşletmelerde Meslek Eğitimi? adı altında ek ders görevi verilir.? ifadesinin yanlış yorumlanmasından kaynaklanmaktadır. Okullarımızdaki teorik ve uygulamalı dersleri okutmamız önceliğimizdir Programımızda yer kaldığı ölçüde işletmelerde meslek eğitimi dersi almamızda doğrudur.Ancak şu unutulmamalıdır;Okul idareleri işletmelerde meslek eğitimi ders yükünü belirlerken doğru planlama yaparlarsa her öğretmene yetecek kadar ders yükü çıkacaktır.

Yukarıda saydığımız örnekler okullarımızda karşımıza çıkmaktadır. Sorunun çözümü için ilgi (b) yönetmeliğin 267. maddesinde belirtilen kriterlere göre işletmelerde meslek eğitimi ders yükünün belirlenmesi ve bölümdeki teorik ve uygulamalı derslerin dengeli dağıtılması gerekmektedir.

4- İşletmelerde meslek eğitimi dersi öğretmen programlarına haftada ne kadar yazılabileceği ilgi (c) esasların 15. maddesinde belirtilmiştir. Örgün eğitim kurumlarında Büyükşehir belediyesi sınırları içindeki ilçelerde 20 saati, diğer il ve ilçelerde ise 16 saati, geçmemek üzere okutabilecekleri ek ders saatleri içinde verilebilmektedir. Bu ifade nedeni ile işletmelerde meslek eğitimi dersinin aylık karşılığı verilmesi mümkün değildir.

5- İşletmelerde meslek eğitimi ders yükünün doğru belirlenememesi sonucunda okullarımızdaki bölümlerde olması gerekenden az öğretmen görev yapmaktadır. Doğru ders yükü bir çok yeni öğretmenin okullarımızda göreve başlamasını veya norm kadro fazlası öğretmenlerin norma girmesini sağlayacaktır.Ülkemizde mesleki ve teknik eğitim yapan okullarımızın sayısını toplayıp bu okullardaki bölüm sayısı ile birlikte değerlendirirsek olayın büyüklüğü o zaman daha net anlaşılacaktır.

Bölümlerimize ait ders yüklerinin doğru belirlendiği teorik ve uygulamalı derslerin dengeli dağıtıldığı öğretmenler arasında ayrımcılığın yapılmadığı bir yıl dileğiyle?..

İLGİLİ YÖNETMELİK MADDELERİ

1-Mesleki ve teknik eğitim merkezleri yönetmeliğinin koordinatör öğretmen görevlendirilmesi 267. maddesi

2-Milli Eğitim Bakanlığı Öğretmen ve Yöneticilerin Ders ve Ek Ders Saatlerine İlişkin Esasların 15.maddesi

3- Milli Eğitim Bakanlığına Bağlı Okul ve kurumların Yönetici ve öğretmenlerinin norm kadrolarına ilişkin yönetmeliğinin 15/d maddesi

Dosyayı Hazırlayan: Ulaş