Mangalın zararlarını azaltın

PROF. DR. MEHMET ÖZ

Siz doktorları olarak, ızgaralarımızı (mangal) ekimden önce depoya kaldırdık. Ama geçen hafta Chicago'dayken bir apartmanın gökyüzüne yakın üst katlarında, mangal yapan bir adam gördük... Soğuk havada şapka ve parkayla barbekü yapan birisi sizi de şaşırtır, değil mi? Görünen o ki, Chicago'lular yalnız değil... Amerika'nın kuzey doğusundaki insanların üçte biri aynısını yapıyor. Orta Batı'dakilerin yüzde 40'ı da kışın mangal yapıyor.

ISININ ÖNEMİ BÜYÜK

Oysa; koyun, dana, tavuk, hindi ya da balık etini ızgarada pişirmek 'sıcak' bir iştir. Yüksek ısıda pişirmek 'Heterocyclic Amine' (HA) denilen maddeleri oluşturur. Bu maddeler de kansere yakalanma riskini yükseltir! Haşlamak ve tavada kızartmak da, pişirme ısısının tehlike sınırının üstüne çıkmasına yol açabilir ama ızgara; bu ısının HA yaratan düzeye' daha çabuk gelmesini sağlar. HA oluşumunu azaltmak için yapmanız gerekenler ise şöyle sıralanır:

BUNLARA DİKKAT EDİN

* Etin yağını ayıklayın: Izgaraya damlayan yağlar, duman yaratır. Bu duman da eti sarıp, HA oluşumuna yol açar. Eti yakmaktan da kaçının.

* Eti marine edin: Bu işlem, eti yüksek ısıdan korur. Zeytinyağı, susam yağı, sirke veya hardal kullanılarak yapılan marine işlemi eti nemli tutar. Bu da HA oluşumunu engeller. Eğer, şurup ve şeker eklenerek yapılmamışsa barbekü sosu bile işe yarar.

* Mikrodalgada pişirin: Eti ızgaraya koymadan önce bir buçuk-iki dakika mikrodalgada tutarak suyunu atmasını sağlamak, HA oluşumunu yüzde 90 engeller. Çünkü etteki su; kreatin ve aminoasit içerir. Bunlar da yüksek ısıda pişerken HA oluşturur.

* Eti her üç dakikada bir çevirin: Bu işlem, etin yüzey ısısını düşük tutarak, 'Heterocyclic Amine' oluşma hızını düşürür.

* Mönüye sebze ekleyin: Karnabahar, lahana, brokoli, Brüksel lahanası gibi sebzeler HA'lara karşı birebirdir. Izgara et yediğiniz zaman, tabağınızı mutlaka bu sebzelerle doldurun. Hatta ızgara yapmadığınız zamanlarda da...

Önce bu testi geçin

Mangal yapmanın, hayatınızı tehlikeye sokmasına gerek yok. Yapmanız gereken ilk şey, ızgara alışkanlıklarınızı keşfetmek olmalıdır.

* Önce altı soruyu cevaplayın, her 'Evet' için 1, 'Hayır' için sıfır puan verin.

1- Haftada bir kereden fazla mı kırmızı et yiyorsunuz?

2- Haftada iki kereden fazla mı kırmızı et yiyorsunuz?

3- Eti, üzerine ızgaranın ya da kömürün izi çıkacak kadar çok mu pişiriyorsunuz?

4- Etinizi orta pişmiş ya da iyi pişmiş mi seversiniz?

5- Etinizi çok pişmiş mi seversiniz?

6- Eti kuruyacak kadar çok pişmiş mi seversiniz?

* Puanınızı toplayın ve aşağıdaki soruları cevaplayın.

7- Eti zeytinyağı, susam yağı, sirke, sarmısak ve hardal karışımlarıyla marine eder misiniz? Cevap 'Evet' ise yukarıdaki toplamdan 3 puan çıkarın.

8- Eti sulu bırakır mısınız? Harsız ateşte mi pişirirsiniz? Cevap 'Evet' ise 1 puan daha çıkarın.

9- Eti ızgaraya koymadan önce, bir buçuk-iki dakika mikrodalgada pişirip suyunu atmasını sağlar mısınız? Cevap 'Evet' ise 1 puan daha çıkarın.

10- Eti bir yüzü iyice pişene kadar bekletmek yerine her üç-dört dakikada bir çevirir misiniz? Cevap 'Evet' ise 1 puan daha çıkarın.

11- Izgara etin yanında brokoli, Brüksel lahanası ya da lahana gibi sebzeler yer misiniz? Cevap 'Evet' ise 1 puan daha çıkarın.

Sonuç: Eğer elde ettiğiniz toplam 'eksi' bir sayı ise, zararlı HA maddelerinin etkisini ortadan kaldırıyorsunuz demektir. Eğer puanınız 2, 1, hatta sıfırsa; yanda önerdiğimiz HA oluşumunu düşürecek yöntemleri denemeniz gerekir.