Maaş hesaplamasına dahil olan kalemlerin artması ve karmaşıklaşması, maaş hesabını Uzmanlık alanı haline getirmiştir. Bu çerçevede bir çok memur arkadaş hala maaşının nasıl hesaplandığını bilmemekte ve bordrolarda yer alan rakamların nerden geldiğini ve doğru olup olmadığını kontrol edememektedir. Bu nedenle maaşın nasıl hesaplanağına ilişkin bilgiler vermenin faydalı olacağını düşünüyoruz.

---

Maaş hesabı iki bölüme ayrılır. Birinci bölüm elde edilen gelirler, ikinci bölüm ise giderlerdir. Gelirlerde asıl yer tutan miktarlar zam ve tazminatlardır.

Maaş Hesaplamalarında kullanılacak temel veriler şunlardır:
Aylık Katsayı: 32.650
Yan Ödeme Katsayısı:10.365
Taban Aylığı Katsayısı: 288.300

A-GELİRLER

1-Gösterge Aylığı: 657 sayılı Kanunun 43 üncü maddesinin (A) bendi uyarınca derece ve kademe esasına göre düzenlenen aylık gösterge tablolarında yer alan gösterge rakamlarının memur aylık katsayısı ile çarpımı sonucu bulunacak miktarı ifade etmektedir.
Gösterge Aylığı= Gösterge Rakamı*Aylık Katsayı

8 inci derecenin 3 üncü kademesinde yer alan bir memurun gösterge aylığı:
690*32.650=22.528.500 TL'dir

---

2-Taban Aylığı: 27.6.1989 tarihli ve 375 sayılı KHK'nin değişik 1 inci maddesi hükmü uyarınca; ?1.000? gösterge rakamının taban aylık katsayısı ile çarpımı sonucunda bulunan miktarı ifade etmektedir.

Taban Aylığı=1000*Taban Aylık Katsayısı
1000*288.300=288.300.000

---

3-Kıdem Aylığı: 27.6.1989 tarihli ve 375 sayılı KHK'nin değişik 1 inci maddesi gereğince taban aylığından yararlanan personele hizmet süresi itibariyle belirlenen kıdem göstergesinin memur aylık katsayısı ile çarpımı sonucu bulunan tutar üzerinden parayı ifade etmektedir. Kıdem göstergesi her hizmet yılı için 20 olarak belirlenmiştir. 25 ve daha fazla hizmet yılını dolduranlar için gösterge rakamı 500 olmak hesaplanır.

Kıdem Aylığı=Hizmet Yılı*20*Aylık Katsayı
10 sene hizmeti olan bir memurun kıdem aylığı:
10*20*32.650=6.530.000 TL

---

4-Ek Gösterge Aylığı: 657 sayılı Devlet Memurları Kanununa ekli ek gösterge cetvellerinde hizmet sınıfı, kadro unvanı ve derecesine göre belirtilen gösterge rakamlarının memur aylık katsayısı ile çarpılarak bulunacak miktarı ifade etmektedir. 1995/4625 sayılı Danıştay kararı gereğince, kazanılmış hak aylığına esas dereceler ek gösterge aylığının hesaplamasında kullanılmaktadır.

Ek Gösterge Aylığı=Ek Gösterge Rakamı*Aylık Katsayı
4 üncü dereceli bir kadroda görev yapmakta olan Öğretmenin ek gösterge aylığı:
1100*32650=35.915.000 TL

---

5-Zam ve Tazminatlar:
a-Zamlar: 657 sayılı Kanunun 152 nci maddesinin verdiği yetkiye dayanarak Bakanlar Kurulunca çıkarılan Yan Ödeme Kararnamelerinde (Sitemizin Mevzuat/BKK bölümünde yer almaktadır) sınıf, unvan, derece, görev yeri vb. niteliklere göre tespit edilen iş güçlüğü, iş riski, temininde güçlük ve mali sorumluluk zammı puanlarının yine Bakanlar Kurulu Kararında belirlenen yan ödeme katsayısı ile çarpılarak hesaplanacak miktarı ifade etmektedir.

Ödenecek Zam Tutarı=Yan Ödeme Puanı (İş Güçlüğü+İş Riski+Temininde Güçlük+Mali Sorumluluk Zamları)*Yan Ödeme Katsayısı
10 yıl hizmeti olan bir mühendise ödenmesi gereken zamlar:
İş güçlüğü zammı:800 + Temininde güçlük zammı:1400
(800+1400)*10.365: 22.803.000 TL

b-Tazminatlar: Görevin önem, sorumluluk ve niteliği, görev yerinin özelliği, hizmet süresi, kadro unvan ve derecesi ve eğitim seviyesi gibi hususlar göz önüne alınarak, bu Kanunda belirtilen en yüksek Devlet memuru aylığının (ek gösterge dahil) brüt tutarının belirli bir oranı şeklinde ödenen tutarı ifade etmektedir.
Görevlerin nitelikleri itibariyle kanunda memurlara ödenmesi öngörülen tazminatlar şunlardır:
a-Özel Hizmet Tazminatı
b-Eğitim Öğretim Tazminatı
c-Din Hizmetleri Tazminatı
d-Emniyet Hizmetleri Tazminatı
e-Mülki İdare Amirliği Özel Hizmet Tazminatı
f-Denetim Tazminatı
g-Adalet Hizmetleri Tazminatı
f-Diğer tazminatlar.

Ödenecek Tazminat Miktarı=En Yüksek Devlet Memuru Aylığı*Tazminat Oranı
Tazminat oranını ne olduğu Yan Ödeme Kararnamesine bakılarak tespit edilecektir.
En yüksek Devlet Memuru aylığından, en yüksek gösterge ile en yüksek ek gösterge rakamları toplamının maaş katsayısı ile çarpımından oluşan tutar anlaşılmalıdır. Yani: Gösterge(1500)+Ek Gösterge(8000):9500
6 ncı dereceli bir kadroda görev yapan bir öğretmen ödenecek tazminat:
9.500*32.650=310.175.000
Ödenecek Tazminat=310.175.000*%70=217.122.500 TL
%70 oranı Yan Ödeme Kararnamesinin Eğitim-Öğretim tazminatları bölümünden alınmıştır.

---

6- Aile Yardımı: 657 sayılı Kanunun 202-206 ncı maddeleri uyarınca, memurun her ne şekilde olursa olsun menfaat karşılığı çalışmayan veya herhangi bir sosyal güvenlik kuruluşundan aylık almayan eşi için 700, iki çocuktan fazla olmamak üzere çocuklarından her biri için de 50 gösterge rakamının memur aylık katsayısı ile çarpımı sonucu bulunacak tutar üzerinden ödenen miktarı ifade etmektedir.

Evli ve 2 çocuk sahibi bir memura ödenecek aile yardımı ödeneği:
Eş için 700, çocuklar için 50 gösterge rakamları olmak üzere: (700+50+50)*32650=26.120.000 TL

---

7- Lojman Tazminatı: 527 sayılı Kanun Hükmünde Kararnamenin 28 inci maddesi ile yeniden düzenlenen 375 sayılı KHK'nin 1 inci maddesinin (B) fıkrası hükmü uyarınca;
Aylıklarının hesaplanmasında esas alınan ek göstergeleri;
2500 (dahil) ve daha fazla olanlara 600.000.-TL
1500 (dahil) ve 2500 arasında olanlara 400.000.-TL
Diğerlerine (Ek göstergesi olmayanlar dahil) 200.000.-TL
Lira tutarında her ay lojman tazminatı ödenir.

---

8- Yabancı Dil Tazminatı: 27.6.1989 tarihli ve 375 sayılı KHK ile düzenlenmiştir. Buna göre; Maliye Bakanlığı ve Devlet Personel Başkanlığınca müştereken belirlenen dillerden yine bu iki kurum tarafından tespit olunan esas ve usuller çerçevesinde yapılan yabancı dil seviye tespiti sonunda her bir dil için (A) düzeyinde başarılı olanlara 1500, (B) düzeyinde başarılı olanlara 600, (C) düzeyinde başarılı olanlara 300 gösterge rakamının memur aylık katsayısı ile çarpımı sonucu bulunan tutarı geçmemek üzere Maliye Bakanlığının teklifi ve Başbakan onayı ile belirlenecek miktarlarda aylık yabancı dil tazminatı ödenebilir. Uygulamada Maliye Bakanlığının 1997 tarihli Genelgesi uyarınca yabancı dil bilgisinden yararlanılan personel için, KPDS'den 90-95 puan alanlar için 900, 96-100 puan alanlar için 1.200 rakamı esas alınmaktadır.

Yabancı Dil Tazminatı=Yabancı Dil Bilgisi Düzeyi*Aylık Katsayı

---

Dört yıl ve daha uzun süreli yükseköğrenimi bitirerek Kurumların teknik hizmetler sınıfı veya il ya da bölge teşkilatında birinci dereceli yönetici kadrolarına atanan yüksek mühendis, mühendis, yüksek mimar, mimar ve benzeri teknik bilimler lisansiyerlerinden; fiilen yatırım hizmetlerinde görevlendirilen ve yabancı dil bilgileri birinci fıkra uyarınca yapılacak seviye tespit sınavı sonucunda (A) düzeyinde olanlara 19.000.000 lira, (B) düzeyinde olanlara 11.000.000 lira, (C) düzeyinde olanlara 7.000.000 lira yabancı dil tazminatı ödenir.

9-Makam Tazminatı: 657 sayılı Kanunun Ek 26 ncı maddesi hükmü uyarınca bu Kanuna ekli Makam Tazminatı Cetvelinde yer alan kadro unvanlarına atanan personele anılan cetvelde bu unvanlar için belirlenen gösterge rakamlarının memur aylık katsayısıyla çarpımı sonucu bulunacak miktar üzerinden ödenmektedir.
Makam Tazminatı=Makam Tazminatı Gösterge Rakamı*Aylık Katsayı

---

10-Görev Tazminatı: Temsil tazminatı almayan personelden; 7.000`den daha düşük göstergeler üzerinden makam veya yüksek hakimlik tazminatı öngörülen kadrolara atanmış olanlara, 15.000 gösterge rakamını geçmemek üzere Bakanlar Kurulunca tespit edilecek gösterge rakamlarının memur aylıklarına uygulanan katsayı ile çarpımı sonucunda bulunacak miktarda görev tazminatı ödenir.
Makam veya yüksek hakimlik tazminatı gösterge rakamları;
1- 6000 olanlara 9000
2- 5500-4500 olanlara 7000
3- 4000 ve aşağısı olanlara 6000
gösterge rakamının, almakta oldukları makam veya yüksek hakimlik tazminatı gösterge rakamlarına ilave edilmesi suretiyle bulunan gösterge rakamının memur aylıklarına uygulanan katsayı ile çarpımı sonucunda bulunacak miktarda görev tazminatı ödenir.

Görev Tazminatı=(Makam Tazminatı Göstergesi + Makam Tazminatı Gösterge Rakamına Tekabül Eden Görev Tazminatı Miktarı)*Aylık Katsayı
3000 puan Makam Tazminatı olan bir kamu görevlisine ödenecek Görev tazminatı:
(3.000+6.000)*32.650=293.850.000 TL

---

11- Temsil Tazminatı: Makam veya yüksek hakimlik tazminatı öngörülen kadrolarda bulunanlardan Bakanlar Kurulu Kararı ile belirlenecek olanlara 30.000 gösterge rakamının memur aylıklarına uygulanan katsayı ile çarpımı sonucu bulunacak miktarı geçmemek üzere temsil tazminatı ödenir.
Makam veya Yüksek Hakimlik Tazminatı Göstergesi 30.000 olanlara 30.000; 20.000 olanlara 20.000; 15.000 olanlara 20.000; 10.000 olanlara 19.000; 8.000 olanlara 18.000; 7.000 olanlara 17.000 gösterge tutarında Temsil tazminatı ödenmektedir.

Temsil Tazminatı=Makam Tazminatı Göstergesine Karşılık Gelen Temsil Tazminatı Göstergesi*Aylık Katsayı

---

12-Diğerleri :Burada sayılan ana kalemlerin dışında varsa fazla çalışma ücreti, ek tazminat (375 sayılı KHK) ile bazı kurumlarda ödenen fon, ek ödeme ve benzeri ödeme kalemleri de istihkaklar kısmına eklenecektir.

---

KESİNTİLER:

1-Emekli Sandığı Kesintisi: Kesenek şu şekilde formüle edilebilir:
[(Gösterge Aylığı+Ek Gösterge Aylığı+Taban Aylığı+Kıdem Aylığı) + En Yüksek Devlet Memuru Aylığının (9500*32.650) Ek Göstergeye Bağlı Olarak Belirli Bir Oranı] * %15
Bu emekli keseneğinin kişi için hesaplanan miktarıdır. Kurum karşılığı ise %20 olduğundan formül şu şekilde olacaktır:
(Gösterge Aylığı+Ek Gösterge Aylığı+Taban Aylığı+Kıdem Aylığı) + En Yüksek Devlet Memuru Aylığının (9500*32.650) Ek Göstergeye Bağlı Olarak Belirli Bir Oranı * %20

En Yüksek Devlet Memuru Aylığının (9500*32650) Ek Göstergeye Bağlı Olarak Belirli Bir Oranı ise:
Ek Göstergesi 8400 ve yukarı olanlarda %240'na
Ek Göstergesi 7600 (dahil)-8400(hariç) arasında olanlarda %180
Ek Göstergesi 4800 (dahil)-7600(hariç) arasında olanlarda %150
Ek Göstergesi 3600 (dahil)-4800(hariç) arasında olanlarda %130
Ek Göstergesi 2200 (dahil)-3600(hariç) arasında olanlarda %70
Diğerlerinde %40'ına tekabül eden miktardır.


2-Gelir Vergisi: Yukarıda sayılan temel ödeme kalemleri açısından gelir vergisi şu şekilde hesaplanmaktadır: (Gelir Vergisi ilk dilim %15 olarak alınacaktır)
[Taban Aylığı+Kıdem Aylığı+Gösterge Aylığı+Ek Gösterge Aylığı+Yan Ödeme Aylığı (Zamlar)- (Özel İndirim Tutarı +Emekli Keseneği) ]* Vergi Dilimine göre belirlenen vergi oranı

2002 yılı için vergi oranları ise:
3.800.000.000 TL'ye kadar %15
9.500.000.000 liranın 3.800.000.000 lirası için 570.000.000 lira, fazlası %20
19.000.000.000 liranın 9.500.000.000 lirası için 1.710.000.000 lira, fazlası %25
47.500.000.000 liranın 19.000.000.000 lirası için 4.085.000.000 lira, fazlası %30
95.000.000.000 liranın 47.500.000.000 lirası için, 12.635.000.000 lira, fazlası %35
95.000.000.000 üstü %40

3-Damga Vergisi: 01.07.1964 tarih ve 484 sayılı Damga Vergisi Kanununa göre kesilmektedir. Yukarıda yer verilen temel ödeme kalemlerinden aile yardımı ödeneği hariç tüm ödeme kalemlerinden kesilmektedir. (Binde 6)
Damga Vergisi=[Gösterge Aylığı+Ek Gösterge Aylığı+Taban Aylığı+Kıdem Aylığı+Yabancı Dil Tazminatı+Lojman Tazminatı+Yan Ödeme Aylığı(Zam ve Tazminatlar)]*% 0,6

ÖRNEK-1: 5 inci dereceli bir kadroda görev yapan öğretmenin maaşının hesaplanması
VERİLER: Unvanı=Öğretmen Derece/Kademe=5/1 Medeni Hali=Evli ve İki Çocuk Sahibi Aylık Gösterge=835 Ek Gösterge=900 Kıdem Göstergesi=20*12=240 (Hizmet yılı 12'dir) Eğitim Öğretim Hizm. Tazminatı Oranı=%70 Zamlar=500 puan (İş Güçlüğü Zammı) Aile Yardımı Göstergesi (Eş)=700 Aile Yardımı Göstergesi (Çocuklar)=2*50 Lojman Tazminatı=200.000	TEMEL GÖSTERGELER: Aylık Katsayısı:32.650 Taban Aylık Katsayısı:288.300 Yan Ödeme Katsayısı:10.365 Gelir Vergisi Oranı:%15 Özel İndirim Tutarı:30.000.000 En Yüksek Devlet Memuru Aylığının Ek göstergeye bağlı olarak belli bir oranı: %40
GELİRLER: a-Gösterge aylığı: 835*32650=27.262.750 b-Ek Gösterge Aylığı: 900*32650=29.385.000 c-Kıdem Aylığı: 240*32650=7.836.000 d-Taban Aylığı: 1000*288.300=288.300.000 e-Eğitim Öğretim Hizmetleri Tazminatı :(9500*32650)*%70=217.122.500 f-İş Güçlüğü Zammı:500*10365=5.182.500 g-Aile Yardımı Ödeneği:(700+50+50)*32650=26.120.000 h-Lojman Tazminatı:200.000 TOPLAM=601.408.750	KESİNTİLER: a-Emekli Keseneği: [(a+b+c+d)+(9500*32650)*%40]*%15=70.352.662 b-Gelir Vergisi: [(a+b+c+d+f)-(70.352.662+30.000.000)]*%15=38.642.038 c-Damga Vergisi: (Brüt Maaş-Aile Yardımı Ödeneği)*%0,6=3.349.978 TOPLAM:112.344.678 NET:601.408.750- 112.344.678= 489.064.072 Not:Ek ders ücreti maaş hesabına dahil edilmemiştir.
.
ÖRNEK-2: 9 uncu dereceli bir unvansız memur kadrosuna ilk defa ataması yapılan üniversite mezunu bir Devlet memuruna ödenecek aylığın hesaplanması
VERİLER: Unvanı=Memur Derece/Kademe=9/1 Medeni Hali=Bekar Aylık Gösterge=620 Ek Gösterge=Yok Kıdem Göstergesi=İlk defa atandığından yok. Özel Hizmet Tazminatı Oranı=%48 Zamlar=500 (İş güçlüğü) Lojman Tazminatı=200.000	TEMEL GÖSTERGELER: Aylık Katsayısı:32.650 Taban Aylık Katsayısı:288.300 Yan Ödeme Katsayısı:10.365 Gelir Vergisi Oranı:%15 Özel İndirim Tutarı:30.000.000 En Yüksek Devlet Memuru Aylığının Ek göstergeye bağlı olarak belli bir oranı: %40
GELİRLER: a-Gösterge aylığı:620*32650=20.243.000 b-Taban Aylığı:1000*288.300=288.300.000 c-Özel Hizmet Tazminatı:(9500*32650)*%48=148.884.000 d- İş güçlüğü zammı: 500*10365=5.182.500 e-Lojman Tazminatı:200.000 TOPLAM=462.809.500	KESİNTİLER: a-Emekli Keseneği::[(a+b)+(9500*32650)*%40]*%15=64.891.950 b-Gelir Vergisi::[(a+b+d)-( 64.891.950+30.000.000)]* %15=32.825.032 c-Damga Vergisi:Brüt Maaş*%0,6 =2.776.857 TOPLAM:100.493.839 NET: 462.809.500-100.493.839=362.315.661
.
ÖRNEK-3: 3 üncü dereceli bir mühendis kadrosunda görev yapan Devlet memurunun maaşının hesaplanması
VERİLER: Unvanı=Mühendis Derece/Kademe=3/1 Medeni Hali=Evli ve Üç Çocuk Sahibi Aylık Gösterge=1020 Ek Gösterge=2200 Kıdem Göstergesi=20*15=300 Teknik Hizmetler Tazminatı Oranı=%125 Zamlar=800 puan (İş Güçlüğü Zammı), 1400 (Temininde Güçlük Zammı) Aile Yardımı Göstergesi (Eş)=700 Aile Yardımı Göstergesi (Çocuklar)=2*50 Lojman Tazminatı=400.000 Yabancı Dil Düzeyi= KPDS B Düzeyi (500) (Yabancı Dil Bilgisinden Yararlanılmıyor) Çalıştığı Birim:Bakanlık Merkez Teşkilatı	TEMEL GÖSTERGELER: Aylık Katsayısı:32.650 Taban Aylık Katsayısı:288.300 Yan Ödeme Katsayısı:10.365 Gelir Vergisi Oranı:%15 Özel İndirim Tutarı:30.000.000 En Yüksek Devlet Memuru Aylığının Ek göstergeye bağlı olarak belli bir oranı: %40
GELİRLER: a-Gösterge aylığı:1020*32650=33.303.000 b-Ek Gösterge Aylığı:2200*32650=71.830.000 c-Kıdem Aylığı:300*32650=9.795.000 d-Taban Aylığı:1000*288.300=288.300.000 e-Teknik Hizmetler Tazminatı:(9500*32650)*%125=387.718.750 f-Yan Ödeme Aylığı:(800+1400)*10365=22.803.000 g-Aile Yardımı Ödeneği:(700+50+50)*32650=26.120.000 h-Lojman Tazminatı:400.000 ı-Yabancı Dil Tazminatı:500*32650=16.325.000 TOPLAM=856.594.750	KESİNTİLER: a-Emekli Keseneği: [(a+b+c+d)+(9500*32650)*%70]*%15=93.052.575 b-Gelir Vergisi: [(a+b+c+d+f)-( 93.052.575+30.000.000)]* %20=60.595.685 c-Damga Vergisi:(Brüt Maaş-Aile Yardımı Ödeneği)*%0,6 =4.982.848 TOPLAM: 214.243.945 NET: 856.594.750- 214.243.945=642.350.805