Göreve başlamadan önce doğum yapan 4/B'linin izni
Göreve başlamadan önce doğum yapan personelin sorunları konusunda kamu kurumları, gereksiz yere, olumsuz görüş vermektedir. Bir çok kamu kurumu, memur olarak çalışmaya başlayacak personeline, doğum olayı göreve başlamadan önce olmuş ise doğum izinlerini kullandırmama yolunu seçmektedir. Benzer görüş 4/B'liler konusunda da uygulanmaya çalışılmaktadır. Ancak, mevzuat çok açık olmadığından, gerek memurlar açısından gerekse de 4/B'liler açısından, amaçsal yorum yoluna başvurularak, olumlu değerlendirme yapılması mümkündür.
MEMURLAR İÇİN DURUM
Doğum izni süreleri 657 sayılı Devlet Memurları Kanununun 104'üncü maddesinde düzenlenmiştir. ?Memura doğum yapmasından önce 8 hafta ve doğum yaptığı tarihten itibaren 8 hafta olmak üzere toplam 16 hafta süre ile aylıklı izin verilir. Çoğul gebelik halinde, doğumdan önceki sekiz haftalık süreye 2 hafta süre eklenir. Ancak sağlık durumu uygun olduğu takdirde, tabibin onayı ile memur isterse doğumdan önceki 3 haftaya kadar işyerinde çalışabilir. Bu durumda, memurun çalıştığı süreler, doğum sonrası sürelere eklenir. Yukarıda öngörülen süreler memurun sağlık durumuna göre tabip raporunda belirlenecek miktarda uzatılabilir. Memurlara, bir yaşından küçük çocuklarını emzirmeleri için günde toplam bir buçuk saat süt izni verilir. Süt izninin kullanımında annenin saat seçimi hakkı vardır.?
Ayrıca 657 sayılı Devlet Memurları Kanununun değişik 108 inci maddesinin 3 üncü fıkrasında da "Doğum yapan memurlara istekleri halinde 104 üncü maddenin (A) bendinde belirtilen sürelerin bitiminden itibaren 12 aya kadar aylıksız izin verilir." hükümleri yer almaktadır.
Bir kısım kamu kurumları, lafzi yorum yaparak, maddede "memura" ifadesinin kullanıldığını, memurluğa atanmadan önce doğum olayının gerçeklemesi durumunda ise kişinin memur olmamasından dolayı, hem mazaret hem de aylıksız izin verilmesi konusunda olumsuz yaklaşmaktadır.
Oysaki burada amaçsal yorum yapılması durumunda daha insani bir sonuç ortaya çıkacaktır.
4/B'LİLER İÇİN DURUM
28.6.1978 tarih ve 16330 Sayılı Resmi Gazetede yayınlanmış olan 7/15754 sayılı Sözleşmeli Personel Çalıştırılmasına İlişkin Esasların 9.maddesinin üçüncü fıkrasında; "Sözleşmeli kadın personele doğumdan önce sekiz, doğumdan sonra sekiz hafta olmak üzere toplam on altı hafta süre ile ücretli doğum izni verilir." hükümleri bulunmaktadır.
Aynı esasların 1. maddesine "Ek Madde 1-Doğum ve askerlik sebebiyle hizmet sözleşmesi feshedilen sözleşmeli personelin pozisyonu saklı tutulur ve istekleri halinde bu personel ayrıldığı kurumunda yeniden hizmete alınır. Ancak doğum sebebiyle hizmet sözleşmesini feshedenlerin doğum izni bitiminden itibaren en geç bir yıl içerisinde yeniden istihdam edilmek üzere ayrıldığı kuruma yazılı talepte bulunur." denilmektedir.
Yukarıdaki hükümlerde de, memurluğa benzer bir durum bulunmaktadır. Cümlerin öznesi "Sözleşmeli" olarak belirlenmiş olduğundan bazı kamu kurumları, 4/B'li bir göreve atanmadan önce doğum olayının olması halinde kişiye doğum sonrası mazaret izni ile 1 yıl boyunca sözleşmesini fesih etme imkanını sunmamaktadır.
Ancak, memurlar bölümünde açıkladığımız üzere, amaçsal yorum yapılması halinde, hem insani bir sorun çözülmüş olacak hem de daha yeni anne olmuş kişilerin psikolojisi bozulmayacaktır.
Milli Eğitim Bakanlığı 4/B'li personelin bu durumına ilişkin olarak, diğer kamu kurumlarına örnek olacak bir görüş yayımlamıştır. Daire Başkanı Hikmet Çolak tarafından verilen görüşte, doğum olayının göreve başlamadan önce başlamış olması halinde,
1-Doğum öncesi kullanamadığı iznini doğumdan sonra kullanılmak üzere eklenmeyecektir.
2-Göreve başladıktan sonra, izninden kalan kısmını kullanabilecektir.
3-Doğum izni bitiminde ise istenmesi halinde bir yıla kadar aylıksız izin verilebilecektir.
Ahmet KANDEMİR
Memurlar.net Öğretmenler Bölüm Sorumlusu
