Mortgage beklentisi daire satışlarını durdurdu

Kira öder gibi taksitle ev sahibi olmayı sağlayan ?mortgage' sisteminin Türkiye'de uygulanması için başlatılan çalışma konut piyasasını etkiledi.

Mortgage'ın ilk adımı olan ?konut finansman sistemi' kanun taslağının hazırlanması ve hükümet yetkililerinin konuyla ilgili açıklamaları emlak piyasasında durgunluğa yol açtı. En erken 2006 yılında devreye girecek sisteme yönelik oluşan beklenti, konut satışlarını dondurdu. Emlakçılar, ev almayı düşünen pek çok kişinin kararını ertelediğini ve satışların geçen yıla göre yaklaşık yüzde 50 oranında azaldığını belirtiyor. Öte yandan geçtiğimiz günlerde Vakıfbank yüzde 2 faizli 20 yıl süreli konut kredisi verdiğini açıklarken, Koçbank, Garanti ve HSBC gibi bankalar da konut kredisi vadelerini 10 yıla çıkardı. Çoruh Emlak'ın sahibi Ayhan Kurt, Toplu Konut İdaresi ve Kiptaş'ın sektörü olumsuz yönde etkilediğini, mortgage beklentisinin emlak piyasasını öldürdüğünü belirtiyor. Ayhan Kurt, geçen yıl ayda ortalama 20 daire satan bir emlakçının bu yıl 10 daire dahi satamayacak hâle gel-diğini vurguluyor.

?Mortgage'ın (morgıç) ne olduğunu bilen de, bilmeyen de büyük bir beklenti içerisinde ev almayı bekliyor.? diyen Kurt, iki ay önce başlayan durgunluğun devam etmesinden endişe ediyor. Emlakçı, kafa karışıklığını gidermek için hükümet yetkililerinin konuyla ilgili detaylı açıklama yapmasını istiyor. Faiz oranlarının düşmesi nedeniyle gayrimenkulün en iyi yatırım aracı olacağına dikkat çeken Kurt, yine de daire fiyatlarında enflasyonun üstünde bir artış olmayacağı görüşünde.

Birçok vatandaşın ?Paramı nereye yatırsam acaba?' kararsızlığı yaşadığını söyleyen Evim Emlak'ın sahibi Şefik Yirmibeşoğlu da piyasadaki durgunluğun, işlerini yüzde 60 oranında düşürdüğünü kaydediyor. Yirmibeşoğlu, ?Vatandaşlarda sistemin 2006'da devreye gireceği yönünde bir beklenti var. Ancak bunun altyapısı tam olarak hazır olmadığı için bu kadar kısa sürede devreye girmesi mümkün değil. Biz hükümet yetkililerinden sistemin bir iki yıl içerisinde devreye girmeyeceği yönünde açıklama bekliyoruz.? diyor.

İstanbul Emlak Komisyoncuları Dernek Başkanı Neşe Can Çekici, gayrimenkul piyasasının en ufak haberden etkilenen hassas bir yapısının olduğuna dikkat çekiyor. Can Çekici'ye göre vatandaşların büyük beklentiye girmesinin altında yatan sebep gazetelerin ?300-400 milyon taksitle ev alınabilecek' şeklindeki haberleri. Telaffuz edilen rakamları gülünç bulan Çekici'ye göre sistem en erken beş yıl sonra devreye girebilir. Çekici, vatandaşların konu hakkında daha fazla bilgi sahibi olmasıyla birlikte yaz aylarında piyasanın eski haline döneceğini, olumsuzluklara rağmen daire fiyatlarında düşüş olmayacağını düşünüyor.

?Mortgage için hemen heveslenmeyin.? uyarısında bulunan Reha Medin Emlak yetkilileri de sistemin beş yıldan önce devreye giremeyeceği görüşünde. Şu anki ekonomik şartlara göre söz konusu sistemin orta gelirli vatandaşların konut almasına müsaade etmediğini savunan Reha Medin Emlak yetkilileri, mortgage'in ilk birkaç yıl üst gelir grubuna hitap edeceğini ifade ediyor.

Mortgage sistemi nasıl işleyecek?

Vatandaş önce ödeme gücüne göre bir daire bulacak.

Dairenin değerinin yüzde 25'i cebinde olacak. Kalan tutar için kredi talep edecek.

Ev kredisi talep eden, taksitleri ödeyememe ihtimaline karşın sigorta yaptıracak.

Evin değeri belirlendikten sonra banka, verdiği kredi karşılığında evi ipotek edecek.

Vatandaş, 100 milyarlık daire için müteahhide 25 milyar ödeyecek, geri kalanı mortgage kuruluşuna borçlanacak.

Satın alınan daire için Doğal Afet Sigortası yaptırılacak.

Bankalar aldıkları ipoteği, İpotek Finans Kuruluşu'na devredecek.

Bunun için İpotek Finans Kuruluşu oluşturulacak. Kuruluşun yüzde 49'u devlet (kamu bankaları ve Toplu Konut İdaresi Başkanlığı), yüzde 51'i özel sektöre (yerli ve yabancı bankalar ya da özel finans kuruluşları) ait olacak.

İpotek Finans Kuruluşu, stoğunda yer alan ipotekleri menkul kıymete dönüştürecek. İpotek fon katılma belgesi, varlığa dayalı menkul kıymet veya borç senedi ihraç edecek. Bu yolla yeni fon oluşturarak başka kredilere kaynak sağlayacak.