Öğretmen yeterlilik araştırması

Cüneyt Ülsever

TÜRK Eğitim Derneği (TED), uluslararası alanda öğretmenlik mesleği standartlarının incelenmesi ve Türkiye'de ilköğretim öğretmenlerinin yeterlilikleri değerlendirilerek standartların geliştirilmesi amacıyla bir araştırma gerçekleştirdi.

TED'in 12 ilde 2007 öğretmen, 272 yönetici, 4450 öğrenci ve 2112 veli ile gerçekleştirdiği alan araştırması öğretmenlerin mevcut durumu ve yeterlilikleri ile ilgili çarpıcı bulgular ortaya koyuyor. TED Başkanı Selçuk Pehlivanoğlu'nun verdiği bilgilere göre maalesef:

1) Öğretmenler iyi yetiştirilememektedir.

2) Öğretmenler sosyo-ekonomik açıdan ihmal edilmektedir.

3) Öğretmenlerin mesleki gelişimleri için yeterli ve uygun bir hizmet içi eğitim sağlanamamaktadır.

4) Uygulanabilir bir öğretmenlik yeterlilikleri sistemi oluşturulamamıştır.

* * *

Bulgular özetle şöyle:

Öğretmenlerin yılık geliri, uluslararası ortalamalardan yaklaşık %50 daha azdır. Öğretmenlerin %32'si 1.500 TL'den daha az aylık hane halkı gelirine sahiptir. Göreve yeni başlayan bir ilköğretim öğretmeninin yıllık maaşı OECD ülkelerinde ortalama 28.667 dolar ve 19 AB ülkesinde 29.518 dolar, Türkiye'de ise 14.063 dolardır.

Öğretmenlerin %21.7'si mezun olduğu alanın dışında öğretmenlik yapmaktadır

Öğretmenler arasında son iki yılda herhangi bir hizmet içi eğitim etkinliğine katılanların oranı %40'tır. Öğretmenlerin sadece %12'si eğitim bilimleri ya da alanlarıyla ilgili bir yayın izlemektedir. Öğrencilerin bireysel gelişim dosyalarını inceleyen öğretmenlerin oranı binde üçtür.

Velilerin tüm sınıflar düzeyinde ortalama %59.5'i çocuğunun okulda daha başarılı olması için ek bir eğitim aldırmaktadır. İlköğretimde yaklaşık 1.856.000 öğrenci dershaneye gitmektedir.

Öğretmenlerin %22'si derslerinde tepegöz, bilgisayar, projeksiyon cihazı gibi teknolojileri bir kez bile kullanmadıklarını belirtmiştir.

* * *

TED'e göre bazı çözüm önerileri:

1) Öğretmenlerin iyi yetiştirilmesi için ilgili kurumlar arasında işbirliği sağlanmalıdır. 1997 yılında kurulan Öğretmen Yetiştirme Türk Milli Komitesi, bugüne kadar kuruluş amaç ve görevlerini yerine getirebilecek bir yapı ve işlerliğe kavuşturulmalı, YÖK, MEB ve eğitim fakültelerinin işbirliği içinde çalışmasını sağlayacak bir yapı oluşturulmalıdır.

2) Öğretmen yeterliliklerinin geliştirilmesi için öğretmen yetiştiren yükseköğretim kurumlarının kapasitesi geliştirilmelidir. Örneğin öğretim üyesi başına düşen öğrenci sayısı Dicle'de 867, Gaziantep'te 12'dir. Eğitim fakültelerinin 22'sinde fizik, 20'sinde kimya, 19'unda biyoloji laboratuvarı yoktur.

3) Öğretmenlik mesleği yeterlilikleri hizmet içi eğitim ve sürekli mesleki gelişim uygulamaları ile ilişkilendirilmelidir. Hizmet içi eğitim için 2009 yılı bütçesinden öğretmen başına ayrılan pay yaklaşık 17 TL'dir.

4) Öğretmenlik mesleği yeterlilikleri, eğitim bilimleri alanında ve öğretim programlarında gelişmelerle uyumlu bir biçimde tanımlanmalıdır. Yeterlilikler yüzlerce maddeden oluşan karmaşık yapıdan çıkarılarak aşamalı ve yönetilebilir ölçekte başlanmalıdır.

5) Bu çalışmaların en azından bir bölümü bazı teşviklerle hayırseverler tarafından proje bazlı katkılarla çözümlenmelidir.

* * *

Bana emeği geçen tüm öğretmenlerimin saygı ile ellerinden öperim.