Test mühendisliği mesleği yaygınlaşıyor

Birçok alanda mühendis yetişiyor. Bilgisayar mühendisi, makine mühendisi ve endüstri mühendisi gibi? Peki ama test mühendisini daha önce duymuş muydunuz? Son yıllarda yıldızı parlayan ve dünya genelinde şirketlerin yoğun bir şekilde istihdam ettiği test mühendisleri, şirketlerin yazılımsal hataları yapmasını engelleyerek şirketleri milyarlarca dolar zarardan kurtarıyor. Ancak Türkiye'de test mühendisliği oldukça yeni bir kavram ve bu alanda tam bir bilinç hakim değil.

Yazılım Test ve Kalite Derneği (Turkish Testing Board) tarafından 6-7 Mayıs tarihlerinde Dedeman Oteli'nde gerçekleştirilen Testİstanbul konferansı da işte bu anlamda oldukça önemliydi. Dünya genelinden büyük IT firmalarının katılım gösterdiği konferansta test yazılımları tartışıldı. Yazılım Test ve Kalite Derneği Başkanı Koray Yitmen'le test yazılımlarının Türkiye için önemini konuştuk.

[email protected]

- Önce Testİstanbul'dan bahsedelim isterseniz. Testİstanbul nedir? Bu konferansın toplanmasının amacı nedir?

Bilişim sistemleri her yere girdiği için hem gündelik hayatta hem iş hayatında artık bunun üzerinde yapılacak bir hatanın etkisi çok fazla olabiliyor. Bu nedenle son 5 yıldır özellikle Türkiye'de teste bir yatırım var. Bunun nedeni ise müşterinin önüne çıkmadan önce bu hataları yakalayıp müşteriye daha az sorunlu yazılımlar ya da hizmetler sunabilmek. Bu sebeple teste yatırım yapılıyor. Bu anlamda test mühendisleri görevlendirilmeye çalışılıyor; ancak sektöre bakıldığında bu konuda tam bir bilincin hakim olmadığını görüyoruz. Yani üniversitelerde bu amaç için test mühendisleri yetişiyor ve bu konuda yeterli bir bilinç yok.

- Aslında test mühendisliği, Türkiye için çok yeni bir kavram değil mi?

Doğrudur; son birkaç yıldır bu kavramı daha sık işitmeye başladık. Bizim de ilk amacımız bu konferansla birlikte böyle bir iş kolu olduğunu, test mühendisliğinin belli kriterlerinin olduğunu göstermek ve uluslar arası düzeyde kabul edilmiş bir sertifikasyonunun olduğunu anlatabilmek. İkinci hedefimiz de bu konuya ilgi duyan, bu yönde yatırım yapan şirketleri ve profesyonelleri bir araya getirmek. İngiltere, Almanya, Kanada ve bazı Ortadoğu ülkelerinden konferansa katılımlar oldu. Elbette özellikle Ortadoğu'yu hedefliyoruz. Bu şekilde İstanbul'u da test köprüsü anlamında bir köprü haline getirebilmek ve Ortadoğu'nun merkezi konumuna dönüştürmek istiyoruz.

- Testİstanbul konferansına katılım ne düzeyde oldu?

Konferansın ilk gününde çok yoğun bir katılım oldu. İlk gün için 170 kişilik bir katılımın olacağını beklerken 250'ye yakın kişiyi ağırladık. Bu rakam bile insanların bu sektöre büyük bir ilgi gösterdiğini ve bu alanda bir beklentilerinin olduğunu ortaya koyuyor.

- Bu konferans Türkiye için ne ifade ediyor? Daha önce buna benzer bir organizasyon Türkiye sınırları içinde gerçekleştirilmiş miydi?

Bu alandaki bir konferans Türkiye'de ilk kez gerçekleştiriliyor. Seneye Haziran ayı içinde de bu konferansı gerçekleştirmek ve bu konferansları her yıl düzenlemek niyetindeyiz. Bu konferansın Türkiye için anlamı ise şu: Türkiye, bilişim sektöründe kendine yer bulmak istiyor ve biz diyoruz ki, bilişim sektöründe kendini konumlandırabilmek öyle kolay bir iş değil. Bizim Hindistan ya da Çin kadar büyük bir alt yapımız ya da iş gücümüz yok. Onun yerine daha odaklı bir stratejiyle Türkiye'yi konumlandırmak daha anlamlıdır. Eğer bütün gücümüzü bir alana odaklayabilirsek, Türkiye test sektöründe dünyaya iyi hizmet veren bir ülke olabilir.

- Yazılım testi yazılım sektörü içinde son yıllarda hızla büyüyen bir alan. Yazılım testi tam olarak ne ifade ediyor?

Bir ürün ya da hizmetten faydalanırken bazı riskler alırsınız. Mesela EFT yapacaksınız, cep telefonunuza mesaj geliyor. Eğer üç dakika içinde cep telefonunuza mesaj gelmezse internet üzerinden EFT işlemini gerçekleştiremiyorsunuz. Bu performans testine bir örnekti. Ya da diyelim ki EFT yaptınız, fakat yanlış adrese gitti. Bunun da yanlış ya da doğru yere gidip gitmediğinin belirlenmesi için fonksiyonel testler yapılıyor. Yani kısacası yapmak istediğiniz işin gerçekten doğru ve zamanında gerçekleşip gerçekleşmediğini anlamak için bu testlerden faydalanılıyor.

- Test mühendisleri de bu doğrultuda çalışıyor sanırım

Evet, bu alanda çalışan insanlara test mühendisi diyoruz. Tabii test mühendisliğinin de kendi alanları bulunuyor. Örneğin performansla veya sadece otomasyonla uğraşan test mühendisleri var. Elbette bu ülkemizde yeni bir kavram ve Türkiye'de sadece test mühendisleri ve test takım lideri kavramlarını görüyoruz. Ancak 5 yıl içerisinde bu alan daha da dallanıp alt detaya inecektir.

- Peki Türkiye'de test mühendisliği için eğitim veren bir üniversite ya da kurum var mı?

Şu anda bildiğim kadarıyla test mühendisliğinin ODTÜ ve Ege Üniversitesi'nde 3 kredilik bir dersi var. Diğer bir deyişle test mühendisliği diye ayrı bir bölüm bulunmuyor. Biz dernek olarak uluslar arası eğitimler vermeye çalışıyoruz ve bu eğitimi şu ana kadar 1000'den fazla kişi aldı. Genelde başlangıç seviyesi olarak üç günlük bir eğitimle başlanıyor ve daha ileri bir seviyeye doğru ilerleniyor. Bu eğitime girip sınavları geçenlere uluslar arası sertifikalar veriliyor. Bu sertifikaların TOEFL gibi tüm dünyada geçerliliği bulunuyor.

- Türkiye'deki şirketler test mühendisliğine nasıl bakıyor? Bu mühendisleri istihdam ediyorlar mı?

Türkiye'de iki çeşit şirket var: Biri "vizyoner" şirketler; daha test aşamasında hatalar çıkmadan yatırım yapan ve bunun önemini bilen? Bir de sütten ağzı yanan ve operasyonları bir ya da iki gün süresince tıkanmış, milyonlarca dolar zarara uğramış şirketler var. Bu şirketler de ?niye böyle oldu, daha önce önlemini almalıydık? diyerek geriye doğru bakıyorlar. Sektörde çok fazla test mühendisi açığı var ve bu alanda yetişmiş kalifiye eleman da ülkemizde pek bulunmuyor, ancak ilerleyen yıllarda bu durum değişecektir. Kısacası bu sektörün parlak bir geleceğinin olduğunu rahatça söyleyebiliriz.

- Yazılım testi dünya genelinde ne konumda?

Dünya geneline bakıldığında bu sektörde, sadece geçen sene %96 oranında bir büyüme gerçekleşti. Aslında IT ve yazılım sektörü büyüdükçe test sektörü de buna paralel olarak büyüyor. Çünkü bu alanların her birinin kombinasyonunu test etmek gerekiyor.

- Türkiye'de de son zamanlarda yazılım testi alanında ciddi bir kıpırdanma var değil mi?

Tabii. Telekom şirketlerinde 50 kişilik bir ekip, bankalarda 20-30 kişilik ekipler ve diğer şirketlerde de 10'ar ya da 5'er kişilik ekipleri görebilmek mümkün; ki bundan sadece 2-3 sene öncesinde bu rakamları söylemek gerçekten de imkansızdı.

- Test neden gerekli? Yazılımlar hangi test süreçlerinden geçiyor?

Test, hatanın maliyeti yüksek olduğundan, hatayı müşteri önünde düzeltme lüksümüz olmadığından ve rekabetin yoğun olmasından dolayı gerekli. O yüzden en iyi ürünle müşterinin karşısına çıkabilmeniz lazım. Test süreçlerine gelirsek, aslında yazılım testini bir bütün olarak ele almak lazım. Nasıl ki bir projenin planlama, uygulama ve hayata geçirme kısımları varsa test sürecinin de bu tip süreçleri mevcut. Ancak şunu söyleyebiliriz ki, testi son aşamada değil de projenin başından itibaren devam ettirmek gerekiyor.

- Hatalı yazılımcıların yol açtığı kayıplardan bahsedebilir misiniz?

Genelde projelere baktığımızda dünyada yüzde 90'ına yakını ya geç hayata geçiriliyor ya da proje bir şekilde iptal ediliyor. Bunların maliyeti ise sadece ABD'de 30 milyar doları buluyor. Olayı Türkiye'ye indirgeyecek olursak, bu rakamın en az 400-500 milyon doları bulduğunu söyleyebiliriz.

- Yazılım testi gerektiği gibi uygulanmadığı için mi şirketler bu yüksek rakamlarla karşılaşıyor?

Çıkan hataların düzeltilme maliyeti test süreci uygulanmadığından oldukça yüksek olabiliyor. Örneğin bir şirketin çağrı merkezinin bile hata nedeniyle aranıyor olması bir maliyettir.

- Peki şirketler bu ihtiyacın farkında mı?

Daha önceleri şirketler yazılım testini lüks olarak görüyordu; ancak günümüzde birçoğu artık bunun bir gereklilik olduğunun farkında ve bunun için ayrı bir bütçe belirlemeye başladılar.

- Yazılım testlerinin şirketlere maliyeti nedir?

Aslında yazılım testlerinin maliyetinden ziyade geri dönüşünü konuşmak daha doğru olur. Şirketlerin bunu bir lüks değil de yatırım olarak düşünmeleri gerekiyor. Dünyaya baktığımızda yazılım testlerine yapılan yatırımın geri dönüm oranı yüzde 300'leri buluyor. Bu şirket eğer bir bankaysa, daha kritik sistemleri olduğu için bu rakam yüzde 1000'lere kadar çıkabiliyor. Yani yazılım testini 1 koyup 3,5 aldığınız bir yatırım olarak da düşünebilirsiniz.

- Yazılım testi sıklığının ne oranda olması gerekiyor?

Risk ne kadar fazlaysa yazılım testi sıklığı da o oranda fazla olacaktır. Örneğin bir nükleer santral test ediyorsunuz. Bu tip bir durumda her yazdığınız kodu hayata geçmeden önce test etmeniz lazım. Bir banka veya Telekom şirketi için de benzer bir durum söz konusu. Ancak basit bir web sitesi tasarlıyorsanız, projenin 10'da 1'i kadar test kaynağı ayırmak yeterlidir.

- Yazılım testi en çok hangi sektörlerde önem kazanıyor?

Riskin ve rekabetin fazla olduğu Telekom ve finans sektörlerinde yazılım testi haliyle hayati bir öneme sahip.