İngiliz Economist Intelligence Unit'in AKP Hükümeti Raporu

'2006'da seçim kararı alınabilir...'

Kurlar: Eğer ekonomi yüzde 5 ve daha hızlı büyümeye devam ederse cari açık sorun yaratır. Lira aşırı değerli, 18 ay içinde bir düzeltme olabilir. Enflasyon: Kurlardaki artış 2006'da enflasyonda bir yükselmeye yol açacak, ancak daha sonra tekrar düşecek. Faizler: 2005'te enflasyon ve kurlar kontrol altında olacağından Merkez Bankası faizleri 2-2.5 puan daha düşürülebilir. Büyüme: Ekonomik büyüme 2005-6'da yavaşladıktan sonra 2007'de tekrar hızlanacak. AB: Kıbrıs sorun yaratacak. Müzakereler çetin ve uzun olacak. 2015 'ten önce üyelik olası değil.

ABD: Dibe vuran ilişkiler düzeldi. Ancak Irak 'taki istikrarsızlık ve Kuzey Irak 'taki PKK kampları gerilimi sürdürür.

İngiliz The Economist Grubu bünyesinde ülkeler hakkında yabancılara istihbarat raporları hazırlayan Economist Intelligence Unit (EIU), Mart 2005 tarihli Türkiye ekonomisi raporunu açıkladı. Raporda, AKP Hükümeti'nin ekonomik ve politik şartların uygun olduğunu düşünmesi halinde, 2006'da bir erken seçim kararı alabileceği belirtilirken, "Hükümet, AB ile 17 Aralık'ta uzlaşılan anlaşmanın Meclis'teki onayı sırasında zorluklarla yüzleşebilir" denildi.

Editörlüğünü EIU'nun Batı Avrupa takımında çalışan uzman ekonomisti Robert O'Daly'nin yaptığı raporda 2009 yılına kadar sürecek ekonomik tahminlere yer verildi. EIU, son üç yıldır değerlenen liranın 2006 yılında değer kaybedeceği tahmininde bulundu. Buna göre ortalama dolar kuru 2005'te 1.34 YTL, 2006'da ise 1.50 YTL olacak. 2006'da ortalama Euro kuru ise 2.10 YTL'ye yükselecek. Ayrıca liradaki değer kaybı enflasyonu vuracak. Enflasyon 2005 sonunda yüzde 7, 2006 sonunda ise yüzde 10.2 olacak. Raporları 1 milyon kişi okuyor EIU, Türkiye hakkında, hükümet ve bazı ekonomistlere göre fazla ?karamsar', bazılarına göre ise ?gerçekçi' tahminleriyle tanınıyor. Türkiye'ye gelecek yatırımcılara uyarılarda bulunulan bu raporlar, Londra'da yaşayan birkaç uzmanın ve Türkiye'deki uzmanlarının bilgi birikiminin ürünü. EIU'nun raporlarını 1 milyondan fazla kişi okuyor. Ve bunların yüzde 30'u uzman 'kıdemli yönetim' kategorisinde. İşte The Economist'in Mart 2005 tarihli Türkiye ülke tahmini raporundan çarpıcı notlar: Ekonomi onarıldı,2006'da seçim olabilir EIU, AKP'nin 2005 ve 2006'da iktidarda kalacağına inanıyor. Anayasal olarak, genel seçimler Kasım 2007'ye kadar zorunluluk değil. Hükümet, ekonomik ve politik şartların uygun olduğunu düşünürse 2006'da bir seçim kararı alabilir. Erdoğan bazı hatalarına rağmen halk desteğini elinden kaçırmadı. Erdoğan hükümeti ekonomik büyümeyi onardı, enflasyonu düşürdü, sivil özgürlüğü genişletti.
Yeni Seçimde AKP'nin çoğunluğu azalır Çözüme kavuşmayan Kıbrıs konusu ve laik kurumların İslami temeli nedeniyle AKP'ye güvensizliği, potansiyel istikrarsızlık kaynağı olarak kalacak. AKP muhtemelen bir sonraki genel seçimler sonrasında parlamentoda hala en büyük parti olarak kalacak. Buna rağmen 2002 seçimlerinden çok daha fazla sayıda partinin temsil hakkı kazanması bekleniyor. Bu da AKP'nin çoğunluğunu önemli şekilde azaltacak.
ABD ile gerginlik riski geçmedi
ABD ile ilişkiler şu anda, Mart 2003'te tezkerenin reddedildiği döneme göre daha iyi. Ancak, Irak istikrarsız olmaya ve Türkiye'nin güneydoğusundaki saldırılardan sorumlu olan Kürt militanlara Kuzey Irak'ta kamp kurma izni verildiği sürece Türkiye-ABD ilişkilerinde gerginlik riski hala var.
AB Desteği azalabilir Özellikle Polonya ve diğer AB aday ülkelerinde tecrübe edildiği gibi, müzakereler sırasında Türkiye'de de tam üyelik desteği azalabilir. AB müzakerelerinin Ekim 2005'te başlayacağını varsayıyoruz. Müzakereler uzun ve zor olacak. Üyelik ise 2015'ten önce gerçekleşmeyecek. Kıbrıs'ta çözüm ekimden önce bulunabilir.
Çiftçiler memnun değil
Ziraat sektörü, en önemli faktörlerden biri. Bu sektör hala milli gelirin yüzde 12'sini ve istihdamın yüzde 35'ini oluşturuyor. AKP, 2002 genel seçimlerinde çiftçiden önemli bir destek kazandı. Ancak AB'nin kendi reformu ve IMF tavsiyeleri sonucunda ürün destek yönteminin değişmesi çiftçilerde memnuniyetsizlik yarattı. Bu durumdan DYP ve MHP yarar sağladı. Yatırımcı duyguları hala duyarlı Ekonomik büyüme hızlandı, enflasyondaki düşüş ve sıkı mali politika devam etti. Türk ekonomisi daha dinç ve şoklara karşı daha çabuk toparlanabilen bir hale geldi. Ancak, Mayıs ve Eylül 2004'teki finansal istikrarsızlık nöbetlerinin gösterdiği gibi, ekonomi, yatırımcı duygularındaki keskin değişiklikler ve dalgalanmalara karşı hala duyarlı. Hükümet Türkiye'nin büyük kamu borç yükünü (2004 sonunda milli gelirin yüzde 75'iydi) azaltmak ve yatırımcı güvenini sağlamak için sıkı para politikasına birkaç yıl daha devam etmeli.

2006 sonu enflasyon yüzde 10,2
Güçlü lira 2005'te tüketici enflasyonuNU aşağı bastıracak. Yıllık ortalama enflasyon tahminimiz yüzde 8.8. Daha önce yüzde 9.2'ydi. Ancak değer kaybeden lira, 2006'da enflasyonun hafifçe yükselmesine neden olacak. 2005 sonunda tüketici enflasyonu yüzde 7, 2006'da ise yüzde 10.2 olacak. Enflasyon 2007'de tekrar yüzde 7.3'e gerileyecek. Düşüş sürecek.

Faiz dışı fazla artık zor görev 2004'te yüzde 6.5'lik faiz dışı fazla hedefi dolaylı vergilerdeki artış ve güçlü büyüme ile başarıldı. Ama bu görev 2005 ve 2006'da daha zor olacak. Çünkü ekonomik büyüme daha zayıf olacak ve bir sonraki genel seçimler öncesinde bütçe üzerinde politik baskı artacak. 2004'te GSYİH büyümesi yüzde 8 civarında güçlü bir şekilde kaldı. Ancak yılın ikinci yarısında yüzde 5'e indi. 2005'ta de düşük enflasyon, ilave faiz indirimleri ve güçlü tüketici ve iş güveninin desteğiyle büyümenin yüzde 5 olacağını düşünüyoruz. Liradaki ciddi düşüşle 2006'da büyümenin yüzde 4'e gerileyeceğini tahmin ediyoruz. Ancak büyüme 2007-2009'da tekrar yıllık yüzde 5.5 ortalamasına dönecek. Global ekonomi yavaşlayacak Global ekonomi 2004'te piyasa kurları üzerinden tahmini olarak yüzde 3.9 büyüdü. Bu, son 20 yılın en hızlı büyümesi. Tahminimiz bu büyümenin 2005'te yüzde 3'e, 2009'da ise yüzde 2.9'a ineceği şeklinde. 2006'da liranın değerinde düşüş bekliyoruz. Liradaki düşüş, cari açığın 2004-2005'teki yüzde 4-5 seviyesinden, 2006'da daha istikrarlı olan yüzde 3'e inmesine yardımcı olacak. Ocak ve şubatta liranın dolar ve euro karşısında değer kazanması nedeniyle 2005 kur tahminimizi 1 dolar= 1.34 YTL olarak revize ettik. (Daha önceki tahmin 1 dolar=1.40 YTL'ydi.). Liranın önümüzdeki 18 ay boyunca zayıflayacağına inanmaya devam ediyoruz. Global kur piyasaları ve Türk Lirası'ndaki dalgalanmalar düşünüldüğünde, tüm kur tahminlerinin deneme amaçlı olduğu dikkate alınmalı. Lira 2004'te %6,2 değerlendi Lira, bizim hesapladığımız reel efektif kur endeksine göre son üç yılda değer kazandı. 2002'de yüzde 12.6, 2003'te yüzde 10.5 ve 2004'te yüzde 6.2. Liranın 2005 yılında düşen dolar karşısında değer kazanmaya devam edeceğini tahmin ediyoruz. Ancak 2006 başında, cari açık büyüklüğü ve büyük dış borç geri ödemelerinin lira üzerinde baskı yapmasını bekliyoruz. Böylece lira karşısında hem euro hem de dolar değerlenecek. 'Bizim tahminlerimiz aslında oldukça iyimser" EIU'nun Batı Avrupa takımında çalışan uzman ekonomisti Robert O'Daly, güncellenen Türkiye raporuyla ilgili Referans'ın sorularını yanıtladı. İşte yanıtlar: Liranın neden değer kaybedeceğini öngörüyorsunuz?
Bizim görüşümüze göre lira aşırı değerlendi ve 3-4 yıl devam eden reel değer artışından sonra önümüzdeki 18 ay içinde bir kur ayarlaması olacak. Çünkü ekonomi bir yılda yüzde 5 ya da daha fazla büyürse, cari açığın büyüklüğü sorun çıkarmaya başlayacak. Reel ekonomi üzerinde zamanlama ve etkisini tahmin etmek zor. Yani bizim makro tahminlerimiz aslında oldukça yumuşak. 2007'deki hızlanmadan hemen önce 2005 ve 2006'da büyümede hafifçe bir düşüş ve enflasyonda tekrar düşmeden önce 2006'da bir artış bekliyoruz. 2005'te de ayar olacak demiştiniz. Şimdi niye 2006'ya ertelediniz? Bu ayarlamanın 2005'te olmayacağına dair iyi nedenlere sahibiz. Türkiye'ye 2005'te özellikle AB ve IMF'nin etkisiyle sermaye girişi beklediğimizden daha iyi oldu.
Tahminlerinizin çok eleştiri almasını nasıl değerlendiriyorsunuz?

Bizim tahminlerimizde ihtiyatlı bir iyimserlik var. Karanlık bir tablo gibi sunulmaması çok önemli. 2003 ve 2004'teki olumsuz tahminler Türkiye'de çok fazla kızgınlığa neden oldu. O tahminler ilave yardımların gelmeyeceği, gelişen pazarlara uluslararası likiditenin elverişli olmayacağı ve Türk Hükümeti'nin para politikasını yeterince sıkı tutmayacağı öngörüsüne göre yapılmıştı. Ama bu varsayımlar yanlış çıktı.

haberx