Özürlülerin Devlet Memurluğuna Alınma Şartları ile Yapılacak Merkezi Sınav ve Kura Usulü Hakkında Yönetmelik

3 Ekim 2011 PAZARTESİResmî GazeteSayı : 28073

YÖNETMELİK

Karar Sayısı : 2011/2192

Ekli ?Özürlülerin Devlet Memurluğuna Alınma Şartları ile Yapılacak Merkezi Sınav ve Kura Usulü Hakkında Yönetmelik?in yürürlüğe konulması; Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığının 2/8/2011 tarihli ve 13375 sayılı yazısı üzerine, 657 sayılı Devlet Memurları Kanununun 53 üncü maddesine göre, Bakanlar Kurulu'nca 22/8/2011 tarihinde kararlaştırılmıştır.

Abdullah GÜL

CUMHURBAŞKANI

ÖZÜRLÜLERİN DEVLET MEMURLUĞUNA ALINMA ŞARTLARI İLE

YAPILACAK MERKEZİ SINAV VE KURA USULÜ

HAKKINDA YÖNETMELİK

BİRİNCİ BÖLÜM

Amaç, Kapsam, Dayanak ve Tanımlar

Amaç

MADDE 1 ‒ (1) Bu Yönetmeliğin amacı; Devlet memurluğuna atanacak özürlülerin alımına ilişkin olarak özür grupları ve eğitim durumları itibarıyla yapılacak merkezi sınav ve kura usulüne, merkezi sınav ve kura sonucuna göre yerleştirme işlemine, özürlülerin hangi işlerde çalıştırılacakları ile istihdamlarının takip ve denetimine, istatistiki bilgilerin temini ve tutulması ile ilgili diğer hususlara ilişkin esas ve usulleri belirlemektir.

Kapsam

MADDE 2 ‒ (1) Bu Yönetmelik;

a) 10/12/2003 tarihli ve 5018 sayılı Kamu Malî Yönetimi ve Kontrol Kanununun eki (I), (II), (III) ve (IV) sayılı cetvellerde yer alan kurumlar ile döner sermayeli kuruluşlar, kanunlarla kurulan fonlar ve kefalet sandıklarına,

b) İl özel idareleri ve belediyeler, il özel idareleri ve belediyelerin kurdukları birlikler ile bunlara bağlı müessese, işletme ve döner sermayeli kuruluşlara,

c) 14/7/1965 tarihli ve 657 sayılı Devlet Memurları Kanununa göre Devlet memuru istihdam eden diğer kamu kuruluşlarına,

Devlet memuru olarak atanacak özürlüler hakkında uygulanır.

Dayanak

MADDE 3 ‒ (1) Bu Yönetmelik, 657 sayılı Devlet Memurları Kanununun 53 üncü maddesine dayanılarak hazırlanmıştır.

Tanımlar

MADDE 4 ‒ (1) Bu Yönetmelikte geçen;

a) Başkanlık: Devlet Personel Başkanlığını,

b) Kura: Özür grubu, eğitim durumu ve tercihlere göre Devlet memuru kadrolarına atanabilmeye esas olacak yerleştirmeyi yapmak amacıyla kullanılacak yöntemi,

c) Merkez: Merkezi sınav ve kura işlemlerini sonuçlandıran ve bu sonuçlara göre yerleştirmeyi gerçekleştiren kurum veya kuruluşu,

ç) Merkezi Sınav: Özür grubu, eğitim durumu ve tercihlere göre Devlet memuru kadrolarına atanabilmeye esas olacak yerleştirmeyi yapmak amacıyla kullanılacak puanları sağlayan Özürlü Memur Seçme Sınavını,

d) Özürlü: Doğuştan veya sonradan; bedensel, zihinsel, ruhsal, duyusal ve sosyal yetenekleri bakımından özür oranının yüzde kırk veya üzerinde olduğunu sağlık kurulu raporu ile belgeleyenleri,

e) ÖMSS: Özürlü Memur Seçme Sınavını,

f) Sağlık Kurulu Raporu: 16/12/2010 tarihli ve 27787 sayılı (Mükerrer) Resmî Gazete'de yayımlanarak yürürlüğe konulan Özürlülük Ölçütü, Sınıflandırması ve Özürlülere Verilecek Sağlık Kurulu Raporları Hakkında Yönetmelik hükümlerine göre alınmış sağlık kurulu raporunu,

g) Yerleştirme: ÖMSS sonuçları veya kura usulüne göre özürlülerin tercihleri doğrultusunda kamu kurum ve kuruluşlarına ait münhal kadrolara yerleştirilmesi işlemini,

ifade eder.

İKİNCİ BÖLÜM

Özürlü Alımına İlişkin Temel İlkeler, ÖMSS, Kura ve Yerleştirmeye İlişkin Esas ve Usuller

Özürlü alımına ilişkin temel ilkeler

MADDE 5 ‒ (1) Özürlülerin Devlet memurluğuna alımına ilişkin temel ilkeler şunlardır:

a) Başkanlık, bu Yönetmelikte yer verilen esas ve usullere göre özürlü memur alımı amacıyla ÖMSS'yi yapar ve/veya kura usulünü sonuçlandırır, ÖMSS ve/veya kura sonuçlarına göre yerleştirmeyi yapar ya da bu bentte belirtilen hususları Başkanlık adına yapacak Merkezi belirler.

b) ÖMSS, ortaöğretim, ön lisans veya lisans düzeyinde eğitim veren kurumlardan mezun olan özürlüler için eğitim durumları ve özür grupları itibarıyla sınav sorusu hazırlanması, değerlendirilmesi ile özürlülerin bu sınavlarda ulaşabilirlik şartları oluşturularak yapılır.

c) Kura, 657 sayılı Devlet Memurları Kanununun 41 inci maddesine göre Devlet memuru olabilmek için aranan asgari eğitim şartını haiz eğitim veren kurumlardan mezun olan özürlülerden kamu kurum ve kuruluşlarına tercihlerine göre yerleştirileceklerin tespiti amacıyla noter huzurunda yapılır. Kura çekimini, kura için başvuruda bulunan adaylar da izleyebilir.

ç) ÖMSS'de istekleri halinde özürlülere özür grubuna uygun refakatçi temin edilir.

d) Kamu kurum ve kuruluşları, kanunlarda ya da kanunların bu konuya dair düzenleme yetkisi öngördüğü tüzük ve yönetmeliklerde yer alan özel hükümler haricinde, yerleştirme yapılmasını talep edecekleri kadrolar için üst yaş sınırı tespit edemez.

e) Yerleştirme sonuçlarına göre özürlülerin Devlet memuru kadrolarına atanmaları ilgili kamu kurum veya kuruluşunca yapılır.

ÖMSS, kura ve yerleştirmeye ilişkin esas ve usuller

MADDE 6 ‒ (1) Kamu kurum ve kuruluşlarına tercihlerine göre yerleştirilecek özürlülerin tespiti amacıyla yapılacak ÖMSS ve kuranın içeriğine, eğitim durumu ve özür grupları itibarıyla ÖMSS'nin yapılacağı yer ve zamana, ÖMSS ve kuranın duyurulmasına, ÖMSS'de eğitim durumları ve özür grupları itibarıyla yer alacak konular ile testlere ve bunların ağırlıklarına, puan türleri ve hesaplama yöntemine, özür grupları itibarıyla öngörülecek sınav sürelerine, uygun refakatçi temin edilmesine, adayların ÖMSS ve kuraya başvurusuna, tercih sayılarına, ÖMSS'de alınan puanlara ve kuraya ilişkin olarak yapacağı tercihlere göre yerleştirilmesine, yerleştirme sonuçlarının adaylara ve kurumlara bildirilmesine ilişkin esas ve usuller, Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığının görüşü alınarak Başkanlıkça, bu fıkrada belirtilen hususların Başkanlık adına Merkeze yaptırılması halinde ise mezkur Bakanlığın görüşü alınarak Başkanlık ve Merkezce müştereken belirlenir.

ÖMSS ve kura duyurusu

MADDE 7 ‒ (1) Kamu kurum ve kuruluşlarının özürlü personel kontenjanı açığı gözönünde bulundurularak ÖMSS ve kuranın yapılacağı tarihler Başkanlıkça, Başkanlık adına Merkezce yapılması halinde ise Başkanlık ve Merkez tarafından birlikte belirlenir. ÖMSS ve kuranın tarihi, başvuru tarihi, başvurunun ne şekilde ve nereye yapılacağı Resmi Gazete'de, Türkiye genelinde yayımlanan yüksek tirajlı bir gazetede ve Başkanlığın resmi internet sitesinde duyurulur.

ÖMSS Kılavuzu, ÖMSS ve Kura Başvuru Belgesi

MADDE 8 ‒ (1) Bu Yönetmelikteki esas ve usullere uygun olarak ÖMSS Kılavuzu ile ÖMSS ve Kura Başvuru Belgesi Başkanlıkça, bu fıkrada belirtilen hususların Başkanlık adına Merkeze yaptırılması halinde ise Başkanlık ve Merkezce müştereken hazırlanır.

(2) ÖMSS Kılavuzunda; başvuru, eğitim durumu ve özür grupları itibarıyla sınav konuları, sınav ve değerlendirme işlemlerine ilişkin gerekli bilgi ve kurallar ile sınava ilişkin diğer bilgiler yer alır.

(3) Başvuru Belgesi; ayrıntılı kimlik bilgileri, eğitim durumuna göre program adları, özür grubuna ilişkin bilgiler ile gerekli diğer kişisel niteliklerine ilişkin bilgilerin yer almasını sağlayacak içerikte hazırlanır.

ÖMSS'nin yapılması

MADDE 9 ‒ (1) ÖMSS, kurum ve kuruluşların özürlü kontenjan açığı bulunduğu sürece, Devlet memuru olarak atanacaklar için açılan diğer sınavlardan ayrı zamanlı olarak yapılır. Bu sınav, başvuruların alınması, sınavın uygulanması ve değerlendirilmesi olarak gerçekleştirilir.

(2) Sınav soruları, özür grupları itibarıyla özürlülerin bilgi, yetenek ve becerilerini ölçecek şekilde; işitme, dil ve konuşma ile zihinsel özürlüler için ayrıca öğrenme ve algılama düzeyleri ile dil gelişimleri ve sözel iletişim güçlükleri esas alınmak suretiyle ayrı ayrı hazırlanır.

(3) Sınav konuları, ortaöğretim mezunları için Milli Eğitim Bakanlığına bağlı ortaöğretim kurumlarında uygulanan eğitim programları; yüksek öğretim mezunları için yüksek öğretim kurumlarında okutulan ders kitapları esas alınarak belirlenir.

(4) ÖMSS, özür grupları ve ulaşabilirlikleri gözönüne alınarak uygun ortamlarda yapılır.

(5) ÖMSS sonuçları, adayların adreslerine posta ile gönderilir. Sınav sonuçları ayrıca diğer iletişim araçları ile de duyurulabilir. ÖMSS'nin, Başkanlık adına Merkezce yapılması halinde ise ÖMSS sonuçları, Başkanlığa da bildirilir.

ÖMSS'nin geçerlilik süresi

MADDE 10 ‒ (1) ÖMSS sonuçları iki yıl süreyle geçerlidir. Ancak bu süre içinde yeni bir sınavın yapılamaması durumunda sınav sonuçları, bir sonraki sınava kadar geçerli olmaya devam eder.

ÜÇÜNCÜ BÖLÜM

Kadroların Tahsisi, Yerleştirme Talebi, Tercihlerin Alınması, Yerleştirme

Kadroların tahsisi

MADDE 11 ‒ (1) Özürlülere tahsis edilecek kadroların tespitinde, ilgili kurum veya kuruluşun, yurtdışı teşkilatı hariç, toplam dolu memur kadro sayısının % 3'ü dikkate alınır.

(2) Kurumlar, hizmet gereklerine göre özürlülere tahsis edecekleri münhal kadrolarını, ÖMSS sonuçlarına veya kura usulüne göre yerleştirme yapılmasını sağlayacak şekilde farklı eğitim, sınıf ve unvanlar itibarıyla hazırlamak zorundadır.

(3) Özürlülerin istihdam edileceği uygun münhal kadro bulunmadığı takdirde genel hükümlere göre diğer münhal kadrolarda unvan değişikliği yapılarak gerekli kadrolar temin edilir. Özürlü personelin istihdam edileceği birimler, ilgili kurum veya kuruluşça belirlenir.

Nitelik-Kod Kılavuzu

MADDE 12 ‒ (1) Özürlü alımı yapılabilecek memur kadrolarına ilişkin Nitelik-Kod Kılavuzu Başkanlıkça hazırlanır.

(2) Nitelik-Kod Kılavuzunda, özürlü alımı yapılacak kadrolara ilişkin olarak eğitim durumuna göre program adları, cinsiyet ile bonservis, sertifika ve benzeri belge ve özel şartlar yer alır.

Yerleştirme talebi

MADDE 13 ‒ (1) Kamu kurum ve kuruluşları bir sonraki yıl için özürlü memur alımı yapacakları münhal kadrolarını; Başkanlığın resmi internet sitesindeki ?DPB e-Uygulama? kısmının ?Özürlü Personel İşlemleri ? başlıklı bölümünde yer alan ?ÖMSS veya Kura Sonucuna Göre Yerleştirme Yapılması Talep Edilen Kadrolara İlişkin Bilgi Formu?ndaki bilgi alanlarını tam ve eksiksiz olarak doldurmak suretiyle, ilgili yılın Ekim ayı sonuna kadar on-line olarak Başkanlığa gönderir.

(2) Bildirimi yapılan kadroların yerleştirme işlemine alınabilmesi için, bu kadrolara ilişkin bilgi ve aranan koşulların, Başkanlığa süresi içerisinde, doğru ve eksiksiz olarak bildirilmiş olması şarttır.

(3) Kamu kurum ve kuruluşları, yerleştirme için Nitelik-Kod Kılavuzunda belirtilenler dışında ayrıca özel nitelik belirleyemez.

(4) Yerleştirmenin Başkanlık adına Merkezce yapılması halinde, Başkanlık bu bildirimleri, Nitelik-Kod Kılavuzunda yer alan hususlara uygunluk yönünden inceleyerek sonucu on-line olarak Merkeze bildirir. Merkez, bu kadrolarla ilgili olarak gerektiğinde kurumlarla son mutabakatı sağlar.

Tercihlerin alınması

MADDE 14 ‒ (1) Yerleştirme işlemi için Başkanlıkça bir Tercih Kılavuzu ve Tercih Formu hazırlanır ve adaylara ulaşması sağlanır. Yerleştirmenin Başkanlık adına Merkezce yapılması halinde ise bu Kılavuz ve Form Başkanlık ve Merkezce birlikte hazırlanır.

(2) Yerleştirme bakımından; tercihlerin alınması, yerleştirmenin yapılması, yerleştirme sonuçlarının bildirilmesi, kamu kurum ve kuruluşlarının eğitim durumu ve özür grubu itibarıyla koşulları belirlenmiş münhal kadrolarının unvanı ve sayısı, bu kadrolar için aranacak nitelikleri kapsayan bilgiler, Tercih Kılavuzunda yer alır.

(3) Adaylar, ÖMSS veya kura sonuçlarına göre yerleştirilmek istedikleri kadroları, Tercih Formuna yazarak kodlar ve Kılavuzda belirlenen yolla teslim eder.

(4) Tercihlerin alınması sırasında adaylardan kadroların koşullarına ilişkin herhangi bir belge istenmez.

Yerleştirme

MADDE 15 ‒ (1) Özürlü adaylar ÖMSS ve/veya kura işlemleri sonuçlarına göre Devlet memuru kadrolarına yerleştirilir.

a) ÖMSS sonuçlarına göre yerleştirme;

1) Adaylar, kadrolara; eğitim durumları ve özür gruplarına ilişkin şartları taşımaları kaydıyla, ÖMSS puanları, tercihleri, kadro sayıları ve koşulları gözönünde tutulmak suretiyle yerleştirilir. Yerleştirme işlemlerinde, diğer koşullar saklı kalmak kaydıyla, yerleştirmenin yapıldığı tarihte aynı adaya ait geçerlilik süresi bitmeyen sınavlardan alınan en yüksek ÖMSS puanı dikkate alınır ve aynı puanı alan adaylar arasından diploma tarihi itibarıyla önce mezun olmuş olana, bunun aynı olması halinde yaşı büyük olana, her ikisinin de aynı olması durumunda ise sınav sonucu yeni açıklanan adaya öncelik tanınır.

2) Milli Eğitim Bakanlığınca yapılacak özürlü öğretmen atamalarına ilişkin yerleştirme işlemleri, ÖMSS sonuçlarına göre adı geçen Bakanlıkça yapılır.

b) Kura ile yerleştirme:

1) Adaylar, Tercih Kılavuzunda kura ile yerleştirme talep eden kamu kurum veya kuruluşlarından durumlarına uygun koşulların bulunduğu kadrolar için tercihte bulunmak suretiyle yerleştirme talebinde bulunabilir.

2) Tercih edilen kadrolara birden fazla istekli olması halinde istekliler arasında kura çekilerek ilgili kadrolara yerleştirilecek adaylar tespit edilir.

3) Adaylar, Tercih Kılavuzuna göre belirledikleri tercihleri dışında, tercih edilmeyen münhal kadrolara genel kurayla yerleştirilme talebinde de bulunabilir.

4) Adaylar, Tercih Kılavuzunda belirtilen tarihte; eğitim durumuna ve özür grubuna ilişkin şartları taşımaları kaydıyla, tercihleri, kadro sayıları ve koşulları gözönünde tutulmak suretiyle, kamu kurum ve kuruluşlarına ait münhal kadrolara yerleştirilir.

5) Yerleştirmede adayların Başvuru Belgesinde ve Tercih Formunda yazıp kodladıkları beyanları esas alınır.

(2) Yerleştirme sonuçları, ilgili kurum ve kuruluşlar ile yerleştirilen adaylara bildirilir. Ancak, yerleştirmenin Başkanlık adına Merkezce yapılması halinde ise yerleştirilen adaylara ilişkin listeler ayrıca Başkanlığa da bildirilir.

Yerleştirme yapılamayacak haller

MADDE 16 ‒ (1) Bu Yönetmelik hükümleri çerçevesinde, herhangi bir kadroya yerleştirilen adaylar, iki yıl geçmedikçe tekrar yerleştirilemez.

Adayların başvurmaları ve atanmaları

MADDE 17 ‒ (1) Adaylar, yerleştirildikleri kamu kurum ve kuruluşlarına, atanmak üzere Tercih Kılavuzunda yazılı olan belgeler ile birlikte süresi içinde başvurur.

(2) Kamu kurum ve kuruluşları, yerleştirmeye ilişkin olarak atamaya yetkili amirin onayı ile beş kişiden oluşan bir değerlendirme komisyonu kurar. Bu komisyon, atanmak üzere bildirilen adayları, aranılan nitelikler yönünden inceleyerek, nitelikleri uyanların atamalarının yapılmasını teklif eder.

(3) Yerleştirilen adaylar, kamu kurum ve kuruluşlarınca başka bir sınav veya mülakat yapılmaksızın, ilan edilmiş kadrolara doğrudan atanır.

(4) Ancak, atama için öngörülen koşullara uymayan veya gerekli belgeleri süresi içinde getiremeyen adayların atamaları yapılmaz.

Hak iddia edilemeyecek durumlar

MADDE 18 ‒ (1) ÖMSS'de yüksek puan almak, kamu kurum ve kuruluşlarında görev almada tek başına bir hak teşkil etmez.

(2) Yanlış, yanıltıcı veya gerçeğe aykırı beyanda bulunanlar ile Başvuru Belgesinde ve Tercih Formunda kodlanmayan, yanlış kodlanan veya tutarsızlık bulunan bilgiler yüzünden yerleştirmesi yapılamayan veya daha alt tercihlerine yerleştirilenler ile kura usulüne göre genel yerleştirme talep edenlerden yerleştirilmesi yapılan adaylar, bu durumdan dolayı başka bir hak iddia edemez.

(3) Kamu kurum ve kuruluşlarının atama için öngördükleri koşulları taşımayan adaylar, yerleştirmeden doğan tüm haklarını kaybeder.

Bildirim yükümlülüğü

MADDE 19 ‒ (1) İlgili kamu kurum ve kuruluşları, yerleştirmesi yapılan kadrolardan atama sonucu göreve başlatılanları, ataması yapıldığı halde göreve başlamayanları, niteliği uymadığı gerekçesi ile ataması yapılamayan veya ataması iptal edilen adaylara ilişkin bilgileri, Başkanlığın resmi internet sitesindeki ?DPB e-Uygulama? kısmının ?Özürlü Personel İşlemleri ? başlıklı bölümünde yer alan ilgili formlardaki bilgi alanlarını tam ve eksiksiz olarak doldurmak suretiyle ayrı ayrı on-line olarak, söz konusu atamayla ilgili işlemlerin sonuçlandığı tarihten itibaren 15 gün içinde Başkanlığa bildirir. Yerleştirmenin Başkanlık adına Merkezce yapılması halinde ise söz konusu bilgilerin, aynı şekilde Merkeze de bildirilmesi zorunludur.

DÖRDÜNCÜ BÖLÜM

Çeşitli ve Son Hükümler

İşyerlerinin özürlülerin çalışma şartlarına göre düzenlenmesi

MADDE 20 ‒ (1) Kamu kurum ve kuruluşları çalışma yerlerini ve eklentilerini, özürlülerin erişebilirliğine uygun duruma getirmek, özürlülerin çalışmalarını kolaylaştıracak gerekli tedbirleri almak ve özürlülerin görev yaptıkları kadronun gereği olan işleri yapabilmeleri için özür durumlarına göre gerek duyulan yardımcı ve destekleyici araç ve gereçleri temin etmek zorundadır.

Özürlülerin çalıştırılacakları işler

MADDE 21 ‒ (1) Belirli bir mesleği olan özürlülerin meslekleri ile ilgili işlerde çalıştırılmaları esastır.

(2) Belirli bir mesleği olmayan veya mesleğine uygun kadro bulunmayan özürlüler, özür durumlarına göre yapabilecekleri hizmetlere ait mevcut kadrolarda çalıştırılır. Özürlüler, özürlülüklerini artırıcı veya ek özür getirici işlerde çalıştırılamaz.

Takip ve denetim

MADDE 22 ‒ (1) Kamu kurum ve kuruluşlarında özürlü memur çalıştırma yükümlülüklerinin yerine getirilmesinin takip ve denetimi Başkanlıkça yapılır. Bu Yönetmelik hükümleri çerçevesinde, kurum ve kuruluşlar; istihdam ettikleri ve işten ayrılan özürlü personele ilişkin bilgileri, her yıl Mayıs ayının son günü itibarıyla Başkanlığın resmi internet sitesindeki ?DPB e-Uygulama? kısmının ?Özürlü Personel İşlemleri ? başlıklı bölümünde yer alan ?İstihdam Edilen Özürlü Personele İlişkin Bilgi Formu?ndaki bilgi alanlarını tam ve eksiksiz olarak doldurmak suretiyle Başkanlığa on-line olarak gönderir. Ayrıca, kurum ve kuruluşlar söz konusu özürlü personele ilişkin bilgilerde meydana gelecek değişiklikleri de aynı usulle eş zamanlı olarak işlemek suretiyle güncelleştirir.

Diğer hükümler

MADDE 23 ‒ (1) Bu Yönetmelik hükümlerine göre özürlü kapsamına girenlerin, ÖMSS dışındaki personel alımı usullerine göre Devlet memuru kadrolarına atanmalarında veya yerleştirilmelerinde genel hükümler uygulanır.

Yürürlükten kaldırılan mevzuat

MADDE 24 ‒ (1) 20/8/2004 tarihli ve 2004/7754 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı ile yürürlüğe konulan Özürlülerin Devlet Memurluğuna Alınma Şartları İle Yapılacak Yarışma Sınavları Hakkında Yönetmelik yürürlükten kaldırılmıştır.

Sonuçlanmamış atama işlemleri

GEÇİCİ MADDE 1 ‒ (1) Bu Yönetmeliğin yayımı tarihinden önce kamu kurum ve kuruluşlarınca yapılan özürlü memur alımına ilişkin sınavlardan sonuçlanmış, ancak atama işlemleri sonuçlanmamış işlemler hakkında, işlemlerin başlatıldığı tarihte yürürlükte bulunan Yönetmelik hükümlerinin uygulanmasına devam edilir.

Yürürlük

MADDE 25 ‒ (1) Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı ile Sayıştayın görüşü alınarak hazırlanan bu Yönetmelik yayımı tarihinde yürürlüğe girer.

Yürütme

MADDE 26 ‒ (1) Bu Yönetmelik hükümlerini Bakanlar Kurulu yürütür.