Acele edildi, şova gidildi. İşte tıp dünyasının görüşleri/ Video
Çifte nakil sonrası yaşamını yitiren Şevket Çavdar Nevşehir'de toprağa verildi. Yakınları, "Tüm Türkiye'den destek ve başsağlığı mesajı yağıyor. İyileşip askere gitmeyi çok istiyordu" dedi
Ankara'da çift kol ve çift bacak nakli yapılan ancak ancak komplikasyon sonucu hayatını kaybeden Şevket Çavdar dün memleketi Nevşehir'de toprağa verildi. Cenazeye Çavdar'ın kardeşleri, belde belediye başkanı olan dayısı Cengiz Çavdar ile akrabaları, komşuları ve yakınları katıldı. Ancak kalp hastası olan ve ölüm haberi üzerine büyük üzüntü yaşadığı öğrenilen anne törene götürülmedi. 27 yaşındaki Çavdar'ın cenazesi, kılınan namazın ardından belde mezarlığında, babasının yanındaki mezara defnedildi. Defin sırasında kardeşleri, "Baba, emanetini sana getirdik" diyerek gözyaşı döktü. 14 yıl önce elektrik akımına kapılan kol ve bacaklarını kaybeden Çavdar'ın babası, oğlunun acısına dayanamayarak kısa süre sonra yaşamını yitirmişti.
'KEŞKE BAŞARILI OLSAYDI'
Belediye Başkanı Cengiz Çavdar, operasyon başarısız oldu diye üniversiteye haksızlık edilmemesi gerektiğinin altını çizerek, "Büyük emekler harcandı, terler döküldü. Ülkemizin başı sağ olsun. Emek verenlerden Allah razı olsun. Ülkenin her yerinden başsağlığı telefonları geliyor. Herkes üzüntülü. Hasta bizimdi ama yapılan müdahale Türkiye adınaydı, tıp adınaydı. Başarılı olsa daha iyi olurdu. Nakil bildiğimiz kadarıyla başarılıydı fakat kan dolaşımı yetersiz kaldı. Kalp, dolaşımı sağlayamadı" dedi. Şevket Çavdar'ın komşusu Enver Topraktepe de, Çavdar'ın son derece hayat dolu bir kişilik olduğunu belirterek, "Şevket, tekerlekli sandalyeyle dolaşıyor, televizyon seyredip internete takılıyordu. Kolları olmadığı için tuşları çenesiyle kullanıyordu. En büyük arzusu askere gidebilmekti. Organ nakline de o nedenle sıcak baktığını iyileştiği takdirde askere gitmeyi çok arzuladığını bana söylemişti" dedi.
#Sayfa#İŞTETIP DÜNYASININ GÖRÜŞLERİ:
'Hastada, dört uzva kan pompalayacak kalp yoktu'
Hacettepe Tıp Fakültesi'nde çift kol ve bacak nakledilen Şevdet Çavdar'ın hayatını kaybetmesinin ardından tıp dünyasından da tepkiler yükseliyor. Nitekim Prof. Dr. Erol Kışlalıoğlu, "Biz yaptık biz de yapık işine döndü. Hacettepe işi çok abarttı. Biraz zorlama oldu. Bu ameliyat deneyseldir. Dünyada ilk olduğuna göre dünyada daha önce alınmamış bir risk demektir" diyerek eleştirilerini dile getirdi. Tartışmaya katılan uzmanlar arasında "şova kaçıldığını" iddia edenler de var, "Dünyada bir gün bu nakiller mutlaka yapılacak" diyerek daha temkinli yaklaşanlar da...
ELEŞTİRENLER
YALNIZ KOLLAR NAKLEDİLMELİYDİ
Doç. Dr. Yaşar Tatar: Dünyada bu nakil yapılamaz mıydı da yapmadılar? Keşke sadece iki kol nakli yapılsaydı. O kadar güzel bacak protezleri var ki gerçek bacak gibi. İnsanlar protez bacaklarıyla spor yapıyorlar, koşuyorlar. Ortada dört uzva kan pompalayabilecek bir kalp yok. Bunu hesaba katmak lazımdı. Dört uzuv naklini duyunca şoke oldum. Öncelik kol nakline verilmelidir. Hayatını devam ettirebilmesi için kollar daha hayati organlardır. Ben zaten bacak nakline karşıyım. Kesinlikle iyi niyetli bir düşünce ama iyi planlama yapılmamış. Biraz şov yapıldığını düşünüyorum. "Antalya yaptı biz niye yapmayalım" diye düşünülmüş ama Antalya da bu tarz sorunlarla karşılaştı. Keşke Antalya ile konuşsalardı. Hepimiz çok üzüldük. Bence bir müddet ara verilmeli. Halkın psikolojisi bozuldu. Nakile hazırlanan insanlar da korkacak.
6 AY BEKLENMELİYDİ
Prof. Dr. Necmettin Kutlu: Biz hekimler Hipokrat yeminini birinci sınıfta öğreniriz ve o yeminin içinde "Önce hastaya zarar verme" diye bir madde vardır. Arkadaşların kol ve bacak nakillerini riskleri minimalize ederek yapmaları gerekirdi. Ekstrem olaylara gidilirken emniyet ve sağlığı düşünmek gerekir. Bu tür girişimlerde aceleyle karar vermek riski artırır. Akdeniz Üniversitesi bu uygulamayı yaptı, onun sonuçlarının en az altı ay beklenmesi gerekirdi. Sonuçlarının ne olacağı tartılmadan bir ikinci operasyonun bu sonucu doğurması normal. Altı ay beklenseydi çok daha güvenli hareket edilmiş olurdu.
TEMKİNLİ BAKANLAR
BÜYÜK BİR DRAM YAŞANIYOR
Prof. Dr. Murat Topalan: Büyük bir dram yaşanıyor. Hepimiz için zor bir durum. Ancak bundan sonraki gelişmelere engel olmaması gerekir. Dünyada bir gün çift kol ve bacak nakli yapılacaktır. Çok zor bir iş ve şu anda üzüldüğümüz nakillerin tutmaması değil hastanın kaybedilmiş olmasıdır. Türkiye'nin en büyük kurumlarından biri bu işe cesaret etti, bu konu ile ilgili tartışmaların bilimsel ortamda yapılması gerekli. Ama önce olayın sıcaklığının üzerinden biraz geçmesi gerekiyor.
NAKİL SINIRLARI DARALACAK
Prof. Dr. Ferit Demirkan: Organ nakli son derece riskli bir ameliyattır. Bu organlar hastanın kendi organları olsa bile ciddi riskler taşıyabilir. Kalp ve böbrekler için çok önemli yük anlamına gelir. Vücut bu yükle karşılaştığında ciddi sistematik bir bozukluğa girebilir. Benzer bir durum Fransa'nın da başına geldi. Çift kol nakli ve yüz nakli aynı anda yapılmaya çalışıldı ve hasta kaybedildi. Bu durumdan ders alıp yeni nakillerde endikasyon alanlarının daraltılması ve sınırların çok daha alta çekilmesi mümkün. Sağlık Bakanlığı'nda hemen bununla ilgili bilimsel bir toplantı yapacağız.
#Sayfa#BAKANLIK İNCELEME BAŞLATTI
Sağlık Bakanlığı, ölümle biten çift kol ve çift bacak naklini inceleme kararı aldı. Bakanlık, üniversite yönetiminden hasta seçimi, bilimsel konsey kararları ve operasyon sürecinin tüm ayrıntılarını içeren belgeleri istedi. Belgelerin ulaşmasının ardından naklin Kompozit Doku Yönetmeliği'ne uyum sağlayıp sağlamadığı incelenecek. Oluşturulacak bilim heyeti, nakil merkezinin, ilgili mevzuat ve endikasyon listesine göre uygun davranıp davranmadığını belirleyecek. Merkezin, yanlış kararı ya da eksiklikleri varsa mevzuata göre üniversiteye ağır yaptırımlar gelecek. Öte yandan ilk yüz naklini yapan Akdeniz Üniversitesi Tıp Fakültesi Plastik Cerrahi ve Rekonstrüktif Ana Bilim Dalı Başkanı Prof. Dr. Ömer Özkan Ankara'ya çağrıldı. Bu arada operasyonun hüsranla bitmesinde kalp yetmezliği ve kanın durdurulamamasının etkili olduğu belirtildi. Önceki gün alınan iki kol ve bir bacak bünye tarafından reddedildi. 3 uzvun geri alınması sırasında kalbin aşırı kan pompalamaya çalışması üzerine bu kez uzun süre kanama durdurulamadı. Hacettepe Üniversitesi'nde yüz nakli yapılan ilk hasta Cengiz Gül'ün sağlığının iyi olduğu ve dün uyandırıldığı bildirildi.
AİLE, OĞULLARININ UZUVLARINI İSTİYOR
İzmir Alaçatı'da geçirdiği trafik kazasının ardından beyin ölümü gerçekleşince yüzü ile kol ve bacakları bağışlanan N.A.'nın kol ile bacaklarının nakledildiği Şevket Çavdar'ın ölüm haberi, bağışçı aileyi de yasa boğdu. Çeşme ilçesi Alaçatı beldesinde oturan donörün ailesi, Çavdar'ın ölümüne çok üzüldüklerini belirtti. Anne Cemile A., "Bu acı haberle ailemiz bir kez daha yıkıldı. Ben oğlumun kollarını bacaklarını taşıyacak diye onu da bir evladım gibi görüyordum. Doktorlar oğlumun yüzünü alan Cengiz evladıma iyi baksınlar. Oğlumun kol ve bacaklarını da geri versinler babası mezarına koysun" diye konuştu. Baba Kazım A. da Şevket Çavdar'ın ölümünün kendilerini çok üzdüğünü belirterek, "Madem uymazmış, getirsinler defnedelim mezarına. Başka bir talebimiz yok" dedi.
Ankara'da çift kol ve çift bacak nakli yapılan ancak ancak komplikasyon sonucu hayatını kaybeden Şevket Çavdar dün memleketi Nevşehir'de toprağa verildi. Cenazeye Çavdar'ın kardeşleri, belde belediye başkanı olan dayısı Cengiz Çavdar ile akrabaları, komşuları ve yakınları katıldı. Ancak kalp hastası olan ve ölüm haberi üzerine büyük üzüntü yaşadığı öğrenilen anne törene götürülmedi. 27 yaşındaki Çavdar'ın cenazesi, kılınan namazın ardından belde mezarlığında, babasının yanındaki mezara defnedildi. Defin sırasında kardeşleri, "Baba, emanetini sana getirdik" diyerek gözyaşı döktü. 14 yıl önce elektrik akımına kapılan kol ve bacaklarını kaybeden Çavdar'ın babası, oğlunun acısına dayanamayarak kısa süre sonra yaşamını yitirmişti.
'KEŞKE BAŞARILI OLSAYDI'
Belediye Başkanı Cengiz Çavdar, operasyon başarısız oldu diye üniversiteye haksızlık edilmemesi gerektiğinin altını çizerek, "Büyük emekler harcandı, terler döküldü. Ülkemizin başı sağ olsun. Emek verenlerden Allah razı olsun. Ülkenin her yerinden başsağlığı telefonları geliyor. Herkes üzüntülü. Hasta bizimdi ama yapılan müdahale Türkiye adınaydı, tıp adınaydı. Başarılı olsa daha iyi olurdu. Nakil bildiğimiz kadarıyla başarılıydı fakat kan dolaşımı yetersiz kaldı. Kalp, dolaşımı sağlayamadı" dedi. Şevket Çavdar'ın komşusu Enver Topraktepe de, Çavdar'ın son derece hayat dolu bir kişilik olduğunu belirterek, "Şevket, tekerlekli sandalyeyle dolaşıyor, televizyon seyredip internete takılıyordu. Kolları olmadığı için tuşları çenesiyle kullanıyordu. En büyük arzusu askere gidebilmekti. Organ nakline de o nedenle sıcak baktığını iyileştiği takdirde askere gitmeyi çok arzuladığını bana söylemişti" dedi
İŞTETIP DÜNYASININ GÖRÜŞLERİ:
'Hastada, dört uzva kan pompalayacak kalp yoktu'
Hacettepe Tıp Fakültesi'nde çift kol ve bacak nakledilen Şevdet Çavdar'ın hayatını kaybetmesinin ardından tıp dünyasından da tepkiler yükseliyor. Nitekim Prof. Dr. Erol Kışlalıoğlu, "Biz yaptık biz de yapık işine döndü. Hacettepe işi çok abarttı. Biraz zorlama oldu. Bu ameliyat deneyseldir. Dünyada ilk olduğuna göre dünyada daha önce alınmamış bir risk demektir" diyerek eleştirilerini dile getirdi. Tartışmaya katılan uzmanlar arasında "şova kaçıldığını" iddia edenler de var, "Dünyada bir gün bu nakiller mutlaka yapılacak" diyerek daha temkinli yaklaşanlar da...
ELEŞTİRENLER
YALNIZ KOLLAR NAKLEDİLMELİYDİ
Doç. Dr. Yaşar Tatar: Dünyada bu nakil yapılamaz mıydı da yapmadılar? Keşke sadece iki kol nakli yapılsaydı. O kadar güzel bacak protezleri var ki gerçek bacak gibi. İnsanlar protez bacaklarıyla spor yapıyorlar, koşuyorlar. Ortada dört uzva kan pompalayabilecek bir kalp yok. Bunu hesaba katmak lazımdı. Dört uzuv naklini duyunca şoke oldum. Öncelik kol nakline verilmelidir. Hayatını devam ettirebilmesi için kollar daha hayati organlardır. Ben zaten bacak nakline karşıyım. Kesinlikle iyi niyetli bir düşünce ama iyi planlama yapılmamış. Biraz şov yapıldığını düşünüyorum. "Antalya yaptı biz niye yapmayalım" diye düşünülmüş ama Antalya da bu tarz sorunlarla karşılaştı. Keşke Antalya ile konuşsalardı. Hepimiz çok üzüldük. Bence bir müddet ara verilmeli. Halkın psikolojisi bozuldu. Nakile hazırlanan insanlar da korkacak.
6 AY BEKLENMELİYDİ
Prof. Dr. Necmettin Kutlu: Biz hekimler Hipokrat yeminini birinci sınıfta öğreniriz ve o yeminin içinde "Önce hastaya zarar verme" diye bir madde vardır. Arkadaşların kol ve bacak nakillerini riskleri minimalize ederek yapmaları gerekirdi. Ekstrem olaylara gidilirken emniyet ve sağlığı düşünmek gerekir. Bu tür girişimlerde aceleyle karar vermek riski artırır. Akdeniz Üniversitesi bu uygulamayı yaptı, onun sonuçlarının en az altı ay beklenmesi gerekirdi. Sonuçlarının ne olacağı tartılmadan bir ikinci operasyonun bu sonucu doğurması normal. Altı ay beklenseydi çok daha güvenli hareket edilmiş olurdu.
TEMKİNLİ BAKANLAR
BÜYÜK BİR DRAM YAŞANIYOR
Prof. Dr. Murat Topalan: Büyük bir dram yaşanıyor. Hepimiz için zor bir durum. Ancak bundan sonraki gelişmelere engel olmaması gerekir. Dünyada bir gün çift kol ve bacak nakli yapılacaktır. Çok zor bir iş ve şu anda üzüldüğümüz nakillerin tutmaması değil hastanın kaybedilmiş olmasıdır. Türkiye'nin en büyük kurumlarından biri bu işe cesaret etti, bu konu ile ilgili tartışmaların bilimsel ortamda yapılması gerekli. Ama önce olayın sıcaklığının üzerinden biraz geçmesi gerekiyor.
NAKİL SINIRLARI DARALACAK
Prof. Dr. Ferit Demirkan: Organ nakli son derece riskli bir ameliyattır. Bu organlar hastanın kendi organları olsa bile ciddi riskler taşıyabilir. Kalp ve böbrekler için çok önemli yük anlamına gelir. Vücut bu yükle karşılaştığında ciddi sistematik bir bozukluğa girebilir. Benzer bir durum Fransa'nın da başına geldi. Çift kol nakli ve yüz nakli aynı anda yapılmaya çalışıldı ve hasta kaybedildi. Bu durumdan ders alıp yeni nakillerde endikasyon alanlarının daraltılması ve sınırların çok daha alta çekilmesi mümkün. Sağlık Bakanlığı'nda hemen bununla ilgili bilimsel bir toplantı yapacağız
BAKANLIK İNCELEME BAŞLATTI
Sağlık Bakanlığı, ölümle biten çift kol ve çift bacak naklini inceleme kararı aldı. Bakanlık, üniversite yönetiminden hasta seçimi, bilimsel konsey kararları ve operasyon sürecinin tüm ayrıntılarını içeren belgeleri istedi. Belgelerin ulaşmasının ardından naklin Kompozit Doku Yönetmeliği'ne uyum sağlayıp sağlamadığı incelenecek. Oluşturulacak bilim heyeti, nakil merkezinin, ilgili mevzuat ve endikasyon listesine göre uygun davranıp davranmadığını belirleyecek. Merkezin, yanlış kararı ya da eksiklikleri varsa mevzuata göre üniversiteye ağır yaptırımlar gelecek. Öte yandan ilk yüz naklini yapan Akdeniz Üniversitesi Tıp Fakültesi Plastik Cerrahi ve Rekonstrüktif Ana Bilim Dalı Başkanı Prof. Dr. Ömer Özkan Ankara'ya çağrıldı. Bu arada operasyonun hüsranla bitmesinde kalp yetmezliği ve kanın durdurulamamasının etkili olduğu belirtildi. Önceki gün alınan iki kol ve bir bacak bünye tarafından reddedildi. 3 uzvun geri alınması sırasında kalbin aşırı kan pompalamaya çalışması üzerine bu kez uzun süre kanama durdurulamadı. Hacettepe Üniversitesi'nde yüz nakli yapılan ilk hasta Cengiz Gül'ün sağlığının iyi olduğu ve dün uyandırıldığı bildirildi.
AİLE, OĞULLARININ UZUVLARINI İSTİYOR
İzmir Alaçatı'da geçirdiği trafik kazasının ardından beyin ölümü gerçekleşince yüzü ile kol ve bacakları bağışlanan N.A.'nın kol ile bacaklarının nakledildiği Şevket Çavdar'ın ölüm haberi, bağışçı aileyi de yasa boğdu. Çeşme ilçesi Alaçatı beldesinde oturan donörün ailesi, Çavdar'ın ölümüne çok üzüldüklerini belirtti. Anne Cemile A., "Bu acı haberle ailemiz bir kez daha yıkıldı. Ben oğlumun kollarını bacaklarını taşıyacak diye onu da bir evladım gibi görüyordum. Doktorlar oğlumun yüzünü alan Cengiz evladıma iyi baksınlar. Oğlumun kol ve bacaklarını da geri versinler babası mezarına koysun" diye konuştu. Baba Kazım A. da Şevket Çavdar'ın ölümünün kendilerini çok üzdüğünü belirterek, "Madem uymazmış, getirsinler defnedelim mezarına. Başka bir talebimiz yok" dedi.