Hakimler ve Savcılar Kanunu'nda değişiklik TBMM'de kabul edildi

Hakim ve savcıların nitelikleri, atanmaları, hak ve ödevlerine ilişkin düzenlemeleri içeren Hakimler ve Savcılar Kanunu ile Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun Tasarısı, TBMM Genel Kurulu'nda kabul edildi.
Kanuna göre, idari yargı adayları için; hukuk fakültesinden mezun olmak veya yabancı bir hukuk fakültesini bitirip de Türkiye'de hukuk fakülteleri programlarına göre eksik kalan derslerden sınava girip başarı belgesi almış bulunmak, hukuk fakültesinden mezun olanlar dışından alınacak adaylar bakımından, ihtiyaç oranında hukuk veya hukuk bilgisine programlarında yeterince yer veren siyasal bilgiler, idari bilimler, iktisat ve maliye alanlarında en az 4 yıllık yükseköğrenim yapmış veya bunlara denkliği kabul edilmiş yabancı öğretim kurumlarından mezun olmak koşulu aranacak.
Avukatlık mesleğinden hakim ve savcı adaylığına geçmek isteyenlerden, mesleklerinde fiilen en az 3 yıl çalışmış, 35 yaşını doldurmamış ve kendi aralarında yapılacak olan yazılı yarışma sınavı ve mülakatta başarılı olma koşulu istenecek.
Her yıl alınacak aday sayısı, avukatlık mesleğinden alınacaklarla birlikte Türkiye Adalet Akademisi'nin görüşü alınmak suretiyle, kadro ve ihtiyaç durumuna göre Adalet Bakanlığı'nca tespit edilecek.
Adayların meslek öncesi eğitimleri, Türkiye Adalet Akademisi'nde yapılacak.
Adli yargı adaylarından, meslek öncesi eğitimlerinin bir yılını, avukatlık mesleğinden adaylığa geçenlerden meslek öncesi eğitimlerinin 3 ayını tamamlayanlar, adli yargı teşkilatının ihtiyaç durumu ile olanaklar ölçüsünde kendi istekleri göz önünde bulundurulmak ve Hakimler ve Savcılar Yüksek Kurulu'nun (HSYK) da görüşü alınmak suretiyle, Adalet Bakanlığı'nca hakimliğe veya Cumhuriyet savcılığına atanacak şekilde ayrılacak.
Atamalar, ilgililerin adaylığa giriş derece ve kademesine bir derece ilave edilmek suretiyle bulunacak derece ve kademeler üzerinden HSYK tarafından yapılacak.
Hakim adaylığında geçen sürenin tamamı ile avukat adaylığında mahkemelerde yapılmış olan staj süresi, kademe ilerlemesi ve derece yükselmesinde değerlendirilecek.

KIDEM SIRALAMASI
Hakimlik ve savcılık mesleği, üçüncü sınıfa, ikinci sınıfa, birinci sınıfa ayrılmış ve birinci sınıf olmak üzere dört sınıfa ayrılıyor. Birinci sınıfa ayrıldığı tarihten itibaren 3 yıl süreyle başarılı görev yapan ve birinci sınıfa ayrılma niteliklerini yitirmemiş hakim ve savcılar, birinci sınıf olacaklar.
Hakimlere sicil verilmesi uygulamasından vazgeçiliyor. Savcılar için sicil uygulaması devam edecek.
Meslekten çıkarılmayı gerektirmeyecek şekilde kasten işlenen bir suç nedeniyle hapis veya göreviyle ilgili bir suçtan dolayı adli para cezasına mahkum olanlar, bir derecede 2 veya bir sınıfta 3 defa kınama cezasına uğrayanlar ile kademe ilerlemesinin durdurulması cezası alanlar, cezanın kesinleşmesini izleyen inceleme tarihinden itibaren bir yıl süre ile derece yükselmesini durdurma veya yer değiştirme cezası almış olanlar ise cezanın kesinleşmesini izleyen inceleme tarihinden itibaren 2 yıl süreyle kademe ilerlemesi ve derece yükselmesi incelemesine tabi tutulmayacak.

LİSANS ÜSTÜ ÖĞRENİM VE UZMANLIK EĞİTİMİ
Meslekleriyle ilgili konularda yüksek lisans veya doktora öğrenimi yapmak isteyenlerle Türkiye ve Ortadoğu Amme İdaresi Enstitüsü'ne ve Türkiye Adalet Akademisi'nde düzenlenecek uzmanlık programlarına devam etmek isteyen hakim ve savcıların, HSYK'den izin almaları zorunlu olacak. Görevle ilişiği kesilmeden ve görevini aksatmadan belirtilen öğrenimleri yapmak isteyen hakim ve savcıların, HSYK'ye bilgi vermeleri yeterli olacak.
Öğrenimini yapanların derece yükselmeleri, kademe ilerlemeleri, birinci sınıfa ayrılma, aylık, ödenek, diğer mali ve sosyal hakları devam edecek ve mecburi öğrenim süresince izinli sayılacak. Bu şekilde öğrenime devam edenler izinli sayıldıkları süre kadar mecburi hizmetle yükümlü olacaklar.
Meslekleriyle ilgili yüksek lisans öğrenimi yapmış olanlarla Türkiye ve Orta Doğu Amme İdaresi Enstitüsü'nün yüksek lisans programını ve Türkiye Adalet Akademisi'nde bir akademik yıldan az olmamak üzere düzenlenen uzmanlık eğitim programını başarıyla bitirenler için 9, meslekleriyle ilgili öğrenim dallarında doktora yapanlar için 8 yıllık meslek kıdemi, birinci sınıfa ayrılmada yeterli sayılacak.

MERKEZ KURULUŞLARA ATAMA KOŞULLARI
Adalet Bakanlığı tetkik hakimliğine, hakimlik ve savcılık mesleğinde fiilen en az 5 yıl görev yapmış ve üstün başarısı ile bakanlık hizmetlerinde yararlı olacağı anlaşılmış bulunanlar arasından Adalet Bakanı tarafından atama yapılacak.
Adalet müfettişliğine, hakimlik ve savcılık mesleğinde fiilen en az 8 yıl görev yapmış ve üstün başarısıyla adalet müfettişliği hizmetinde yararlı olacağı anlaşılmış bulunanlar arasından atama yapılacak. Atama üçlü kararnameyle gerçekleştirilecek.
Adalet Bakanlığı Müsteşarlığı'na, yüksek müşavirliklerine, müsteşar yardımcılıklarına, Teftiş Kurulu Başkanlığı'na, genel müdürlüklerine, Araştırma, Planlama ve Koordinasyon Kurulu Başkanlığı'na, Teftiş Kurulu başkan yardımcılıklarına, Yargıtay ve Danıştay üyeliğine seçilme hakkını kaybetmemiş bulunan birinci sınıf; müstakil daire başkanlıklarına, genel müdür yardımcılıklarına ve İşyurtları Kurumu Daire Başkanlığı'na ise birinci sınıfa ayrılmış hakim ve savcılar arasından üçlü kararname ile atama yapılacak.
Genel müdürlük daire başkanlıkları ile Araştırma, Planlama ve Koordinasyon Kurulu üyeliklerine ise meslekte fiilen en az 8 yıl çalışmış ve ikinci dereceye yükselmiş bulunan hakim ve savcılar arasından Bakan onayı ile atama yapılacak.
Adalet Bakanı, adli ara verme süresinde HSYK'nin onayına sunmadan verdiği geçici yetkileri kaldırabilecek.
Hakim ve savcılar, bilimsel araştırma ve yayınlarda bulunabilecek, bilgi ve görgülerini artırmak, meslekleriyle ilgili araştırma yapmak, kurs ve öğrenim görmek veya görev yapmak üzere Adalet Bakanlığı'nca yurt dışına gönderilebilecek.
Bu surette yurt dışına gidip 3 aydan fazla yurt dışında kalanlar, yurda dönüp mesleğe başladıktan sonra 5 yıl süre ile mecburi hizmet yapmak zorunda olacak.
Cumhuriyet savcıları, hizmetin gerekleri ile görevin özelliklerinden doğan hallerde mesai saatleri dışında ve tatil günlerinde nöbet tutabilecek.

NÖBET ÜCRETİ
Mesai saatleri dışında, genel tatil günleri ve hafta sonu tatillerinde nöbet tutan adli yargı hakimi, Cumhuriyet başsavcısı, başsavcı vekili ve Cumhuriyet savcılarına, kesintisiz 8 saatten az olmamak üzere tuttukları her nöbet günü için ücret ödenecek. Bu ücret, il merkezleri ile son sayıma göre nüfusu 100 binden fazla olan ilçelerde 1000, diğer yerlerde ise 500 gösterge rakamının memur maaş katsayısı ile çarpımı sonucu bulunacak miktar kadar olacak. Nöbet tutan adli personele ise belirlenen miktarların yarısı kadar nöbet ücreti verilecek. Bir kişiye tutturulacak ücretli nöbet sayısı ayda 7 günü geçemeyecek.

SİCİL NUMARASI VERİLECEK
Hakimlere ve savcılara sicil numarası verilecek, haklarındaki belgeler gizli ve açık sicil dosyalarıyla özlük dosyasında saklanacak. Bu bilgiler, elektronik ortamda da tutulabilecek.
Hakim ve savcılar hakkında ceza soruşturması veya kovuşturmasına başlanmış olması, aynı olaydan dolayı disiplin soruşturmasını gerektirmeyeceği gibi, ilgilinin mahkum olması veya olmaması, ayrıca disiplin cezası verilmesine engel teşkil etmeyecek.
Meslekten çıkarma ve yer değiştirme cezalarını gerektiren eylem dışındakiler için disiplin soruşturması, eylemin işlendiği tarihten itibaren 3 yıl içinde açılabilecek. Disiplin cezası, bu cezayı gerektiren eylemin işlendiği tarihten itibaren 5 yıl içinde verilebilecek.
Disiplin cezasını gerektiren eylem, aynı zamanda bir suç teşkil eder ve bu suç için kanunda daha uzun bir zamanaşımı süresi öngörülmüş olur ve ceza soruşturması veya kovuşturması da açılır ise bu süreler uygulanacak. HSYK'ce kovuşturma sonucunun beklenmesine karar verilenler hakkında ise mahkeme kararının kesinleşmesinden itibaren 2 yıl geçmesi halinde ceza verme yetkisi zamanaşımına uğrayacak.

CEZA KESİNLEŞENE KADAR GÖREVDEN UZAKLAŞTIRMA
Meslekten çıkarma cezası verilenler hakkında, cezanın kesinleşmesine kadar görevden uzaklaştırma tedbiri uygulanacak. Görevden uzaklaştırılan hakim ve savcılara bu süre içinde aylık ve ödeneklerinin yarısı ödenecek.
Disiplin cezalarının silinmesine ilişkin sürenin başlangıç tarihi, cezanın kesinleştiği tarih olacak.
İşin niteliğinin gerektirmesi halinde HSYK'ce görevden uzaklaştırma süresi 2 ay daha uzatılabilecek.
Hakim ve savcılar hakkındaki davaların kanun yolu incelemesi de öncelikli olarak yapılacak.

HAKİM VE SAVCILAR HAKKINDAKİ ŞİKAYETLER
Hakim ve savcılar hakkında, belli bir konuyu içermeyen veya somut delile dayanmayan, başvuru sahibinin adı, soyadı, imzası ile iş veya yerleşim yeri, adresi ve Türkiye Cumhuriyeti vatandaşları için Türkiye Cumhuriyeti kimlik numarası bulunmayan, daha önceden şikayet konusu yapılıp sonuçlanan hususlarda yeni delil içermeyen, kanun yollarına başvuru sebebi olarak ileri sürülebilecek veya hakimlerin yargı yetkisi ve takdiri kapsamında kalan hususlara ilişkin bulunan, akıl hastalığı sebebiyle vesayet altına alınanlar ile henüz vesayet altına alınmamış olmakla birlikte bu hastalığa taşıdıkları sağlık kurulu raporu ile belirlenenlerce verilmiş olan ihbar ve şikayetler işleme konulmayacak.
Ancak belirtilen tüm yazılı koşulları taşımasa bile ihbar ve şikayetlerin somut delillere dayanması durumunda, konu hakkında gerekli araştırma ve inceleme yapılacak.

EK GÖSTERGE DEĞİŞİKLİĞİ
Ek gösterge cetvelleri de değiştirildi. Anayasa Mahkemesi Başkanı, Yargıtay Birinci Başkanı, Danıştay Başkanı, Uyuşmazlık Mahkemesi Başkanı ile Yargıtay Cumhuriyet Başsavcısı ve Danıştay Başsavcısının ek göstergesi 8 bin, Anayasa Mahkemesi üyeleri, Yargıtay üyeleri, Danıştay üyeleri, Yargıtay Cumhuriyet Başsavcıvekili ve birinci sınıf hakim ve savcılıkta 3 yılını doldurup Yargıtay ve Danıştay üyeliğine seçilme hakkını kaybetmemiş olanlar, Adalet Bakanlığı Müsteşarı'nın ek göstergesi 7600, birinci sınıfa ayrılmış ve bu sınıfa ayrıldığı tarihten itibaren meslekte 3 yılını doldurmuş Yargıtay ve Danıştay üyeliğine seçilme hakkını kazanmış birinci sınıf hakim ve savcıların olanların ek göstergeleri 5800 olacak.
Birinci sınıfa ayrılmalarına karar verilmiş olup birinci derece aylığı almış olanlar hakim ve savcıların ek göstergesi 4800, birinci sınıf hakim ve savcıların 4000, 2. derecede olanlarınki 3600, 3. derecede olanlarınki 3000, 4. derecede olanlarınki 2300, 5. derecede olanlarınki 2200, 6. derecede olanlarınki 1600, 7. derecede olanlarınki 1500 ve 8. derecede olanların ek göstergesi ise 1300 olacak.
Bu kanunun yürürlüğe girdiği tarihten itibaren 3 yıl süre ile adalet müfettişliğine yapılacak atamalarda 8 yıllık hizmet süresi, 5 yıl olarak uygulanacak.

YABANCI İLE EVLİ OLMA KOŞULU
Hakim ve savcı adaylarında aranan yabancı ile evli olmamak koşulu yürürlükten kaldırılıyor. İdari yargı hakim adaylarının valilik stajı yapmalarına ilişkin hüküm ile sicil cüzdanı verilmesine ilişkin hüküm de yürürlükten kaldırıldı.
İl seçim kurulu ve ilçe seçim kurulu başkan ve üyelerin seçiminde derece yerine hakimlik kıdemi esas alınacak.
Seçmen sayısı 25 bini aşan ilçelerde, seçim evrakının dağıtım ve toplanması sandık kurul başkanları ve en az bir üyenin eğitimi ile sandık kurullarından sonuçların alınması ve birleştirilerek bağlı olduğu ilçe seçim kuruluna teslim görevini niyabeten yerine getirmek amacıyla, geçici ilçe seçim kurulları oluşturulabilecek.
Seçim büroları, seçim kurulu başkanlarınca yılda en az bir defa denetlenecek.
Subay ve astsubaylar gibi yüksek mahkeme üyeleri, hakimler, savcılar ve bu meslekten sayılanlar da seçime katılmaları durumunda eski görevlerine dönemeyecek.
Kanunun yürürlüğe girdiği tarihten itibaren 5 yıl süreyle bakanlığın teklifi ve HSYK'nin kararıyla 1 yıllık staj süresini tamamlayan adli ve idari yargı hakim ve savcı adayları, HSYK tarafından mesleğe kabul edilmeleri halinde, hakimlik ve savcılık mesleğine atanabilecek.

YÜKSEK HAKİMLİK TAZMİNATI
Genel Kurul'da AK Parti'li milletvekillerinin verdiği önergenin kabul edilmesiyle, ilgili KHK'de değişiklik yapılarak Yüksek Hakimlik Tazminatı göstergelerinde artış sağlandı.
Buna göre, Yargıtay, Danıştay, Sayıştay üyeleri, 1. sınıf hakim ve savcılıkta 3 yılını doldurup Yargıtay ve Danıştay üyeliğine seçilme hakkını kaybetmemiş olanlar, Sayıştay savcısı 7 bin, birinci sınıfa ayrılmış ve bu sınıfa ayrıldığı tarihten itibaren meslekte 3 yılını doldurmuş Yargıtay ve Danıştay üyeliğine seçilme hakkını kazanmış 1. sınıf hakim ve savcılar 4500 gösterge üzerinden tazminat alacak.
Kanunun yürürülüğe girmesinden önce birinci sınıf olan hakim ve savcılar daha önceki hak kazandıkları ek gösterge üzerinden yüksek hakimlik tazminatı rakamlarına göre aylık almaya devam edecekler.
Bu kanuna ilişkin yönetmelikler, yürürlüğe girmesinden itibaren en geç 6 ay içinde çıkarılacak.