Toplu sözleşme metnindeki teknik yanlışlıklar
Devlet memurların mali hakları 657 sayılı Kanunla belirlenmiştir. Bu belirlemenin dayanağı Anayasanın 128. maddesinin 2. fıkrası hükmüdür. O hüküm şu şekildedir: "Memurların ve diğer kamu görevlilerinin nitelikleri, atanmaları, görev ve yetkileri, hakları ve yükümlülükleri, aylık ve ödenekleri ve diğer özlük işleri kanunla düzenlenir." Devamı için başlığa tıklayınız.
Ancak, yapılan düzenlemede, bir kanun ile düzenlenmesine gerek olmayan bir istisna getirilmektedir. O istisna yeni metinde şu şekildedir: "Ancak, malî ve sosyal haklara ilişkin toplu sözleşme hükümleri saklıdır."
5982 sayılı Türkiye Cumhuriyeti Anayasasının Bazı Maddelerinde Değişiklik Yapılması Hakkında Kanun
657'nin mali hükümleri kalkacak mı?
Toplu sözleşme yasasının ayrıntıları
Anayasanın ilgili maddeleri uyarınca, 4688 sayılı Kanunda 6289 sayılı Kanunla değişiklik yapılmıştır. Kanunun ?Toplu sözleşmenin kapsamı? başlıklı 28 inci maddesinin yeni hali şu şekildedir: ?Toplu sözleşme; kamu görevlilerinin mali ve sosyal haklarını düzenleyen mevcut mevzuat hükümleri dikkate alınarak kamu görevlilerine uygulanacak katsayı ve göstergeler, aylık ve ücretler, her türlü zam ve tazminatlar, ek ödeme, toplu sözleşme ikramiyesi, fazla çalışma ücreti, harcırah, ikramiye, doğum, ölüm ve aile yardımı ödenekleri, cenaze giderleri, yiyecek ve giyecek yardımları ve diğer mali ve sosyal hakları kapsar.?
Yukarıda yer verilen Anayasa, kanun hükümlerinin birlikte değerlendirilmesi halinde sözleşmede söz konusu hususlar dışında düzenleme yapılamayacağı açıktır. Sayılan mali haklara ek olarak madde metni sonunda yer alan "diğer mali ve sosyal hakların" nelerden oluşacağı ise 657'de başlıklar halinde düzenlenmiştir.
Bu bağlamda, Anayasa ve kanun ile belirlenen sınırlar dışında sözleşmelere hüküm konursa bu hükümler uygulanabilir mi? sorusuna cevap aramak gerekir. Bize göre, kapsama girmeyen konuların sözleşmede yer almış olması tek başına bir hüküm ifade etmemektedir. Bunlar için ayrıca yasal mevzuatlarında düzenleme yapılması gerekmektedir.
Yani toplu sözleşmeyle örneğin;
- Bir hal ve fiil, disiplin cezası olmaktan çıkarılamaz.
- Çalışma süreleri kısaltılamayacağı gibi uzatılamaz.
- Yasak olan faaliyetler yasak olmaktan çıkarılamaz.
- Yasak olmayan A.Ş.'ye ortak olunması yasaklanamaz.
- Basına bilgi ve demeç verme yasak kapsamından çıkarılamaz.
- Görevden uzaklaştırmaya ilişkin yasa düzenlemesin uygulaması askıya alınamaz.
Bu hususlarda düzenleme yapılamayacağı gibi yapılsa dahi uygulanması mümkün görülmemektedir. Ancak, idare yasal düzenlemesini yaparsa sözleşmede yer alan hükümler hayata geçebilir.
Bu çerçevede 190 sayılı KHK ve eki cetvellerde düzenlenen bir kadronun unvanı değiştirilemediği gibi Hizmet sınıfı da değiştirilmesi imkansızdır.
Çalışma sürelerinin uzatılması ve kısaltılması hususlarında hüküm konulamaz.
Disiplin mevzuatında toplu sözleşme ile değişiklik yapılamaz.
Mevzuat uyarınca, sandığa üyelik hususunda düzenleme yapılamaz.
Yapılsa ne olur?
2012 yılı toplu sözleşme görüşmelerinde yapılmıştır. Şuan bu husus ciddi anlamda tartışılmaktadır. Aşağıda yer alan konulara ilişkin dolaylı veya dolaysız bir hususun dava konusu edilmesi halinde, sorun oluşabilecektir.
Kamu Görevlileri Hakem Kurulu Kararının tam metni
2012 toplu sözleşmesinin ihtilaflı konuları
Geçici personelin çalışma süreleri
Madde 10- (1) 657 sayılı Kanunun 4/C maddesi kapsamında çalışan geçici personelin çalışma sürelerinin 11 ay 28 gün olacak şekilde, ilgili Bakanlar Kurulu kararlarında 30/11/2012 tarihine kadar gerekli değişiklik yapılır.
Hizmet tahsisli kamu konutlarının kapsamının genişletilmesi
Madde 15- (1) Kurum ve kuruluşların belediye ve mücavir alan sınırları dışında olan baraj, termik santral, maden sahası ve ocakları, fabrika, işletme, şantiye, trafo, enerji dağıtım ve iletim merkezleri, gar ve istasyonlar gibi yerlerde bulunan kamu konutları, 2946 sayılı Kamu Konutları Kanununun 3 üncü maddesinin (d) bendi gereğince hizmet tahsisli konut kapsamında sayılır ve anılan Kanunun 5 inci maddesine göre bu konutlardan kira bedeli alınmaz.
İtfaiyeci kadrosunun hizmet sınıfı
Madde 19- (1) 1/7/2012 tarihinden geçerli olmak üzere, 190 sayılı Kanun Hükmünde Kararname eki Cetvellerde yer alan yardımcı hizmetler (YH) sınıfında yer alan "İtfaiyeci" kadrosunun hizmet sınıfı "GİH" olarak uygulanır.
(2) Kamu iktisadi teşebbüsleri ve bağlı ortaklıklarında itfaiyeci ve ARFF memuru unvanlı personelin sosyal güvenlik işlemleri yukarıdaki fıkra hükümlerine göre yürütülür.
Yükseköğretim kurumlan disiplin kurullarında sendika temsilcisinin bulunması
Madde 20- (1) Hakkında disiplin soruşturması yürütülen kamu görevlisinin üyesi olduğu sendikanın temsilcisi, yükseköğretim kurumları disiplin ve yüksek disiplin kurullarında yer alır.
İLKSAN üyeliği
Madde 32- (1) Bu Kararın, Resmi Gazetede yayımlandığı tarihten itibaren Milli Eğitim Bakanlığına ait kadrolara atanan ve 13/1/1943 tarihli ve 4357 sayılı Kanunun 11 inci maddesi kapsamında bulunanlar bakımından söz konusu maddede öngörülen İlkokul Öğretmenleri Sağlık ve İçtimai Yardım Sandığı (İLKSAN) üyeliği ihtiyaridir.
Enformasyon memuru
Madde 52- (1) 1/7/2012 tarihinden geçerli olmak üzere, 190 sayılı Kanun Hükmünde Kararnamenin eki Cetvellerin Kültür ve Turizm Bakanlığına ait bölümünde yer alan "Enformasyon memuru" kadro unvanı "Turizm araştırmacısı" olarak uygulanır.