TÜİK: Altını ödeme aracı olarak kullanılmadığı için istatistiklere dahil ettik
Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) altın ihracatının istatistiklere yansıtılıp yansıtılmayacağı ile ilgili sorulara açıklık getirdi. Kurum, gümrük beyannamelerinde yapılan incelemelerin ardından son olarak İran'a yapılan altın ihracatının büyük oranda peşin ödeme yoluyla yapıldığının belirlendiğini, ham petrol veya doğalgaz ithalatında ödeme aracı olarak kullanıldığına dair bir bulguya rastlanmadığı için istatistiklere dahil edildiğini aktardı.
TÜİK'ten yapılan yazılı açıklamada basın ve yayın organlarında Türkiye'nin İran'a altın altın ihracatı ile ilgili muhtelif değerlendirmeler yapıldığına işaret edilerek, "Yapılan değerlendirmelerin bir bölümünde altın ticaretinin dış ticaret istatistiklerine dahil edilmemesi gerektiği, bir bölümünde ise İran'a yapılan altın ihracatının bu ülkeden yapılan ham petrol ve doğalgaz ithalat bedelinin ödenmesi amacıyla gönderilmesi nedeniyle ihracat sayılamayacağı ifade edilmektedir. Diğer bir tartışma konusu da Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) tarafından ihracata dahil edilen altının, Türkiye İhracatçılar Meclisi (TİM) kayıtlarında ihracat sayılmadığı yönündedir." denildi.
TÜİK'in dış ticaret istatistiklerini, Gümrük ve Ticaret Bakanlığı'nın idari kayıtlarına dayanarak, Birleşmiş Milletler uluslararası mal ticareti istatistikleri kapsam ve tanımlarına göre oluşturduğu belirtilen açıklamada şu ifadelere yer verildi:
"Altın dış ticaretinin istatistiklere dahil edilmesi konusunda 2 tanım esas alınmaktadır: 1- Para tabanlı altın; ulusal veya uluslararası para otoriteleri tarafından rezerv amacıyla tutulan altını ifade etmektedir. Finansal varlık olarak değerlendirildiğinden, ülkeler arasındaki hareketleri dış ticaret istatistiklerine dahil edilmemektedir. 2- Para tabanlı olmayan altın; yukarıda belirtilen tanım dışında kalan işlenmiş ve yarı işlenmiş altındır. Dış ticaret istatistiklerine dahil edilmektedir. Altın ihracat ve ithalatı, yukarıda bahsedilen ve tüm ülkeler tarafından uygulanan uluslararası tavsiyeler doğrultusunda Türkiye'nin dış ticaret istatistiklerine dahil edilmektedir. Dış ticaret istatistiklerinde, peşin ve akreditifli ödemenin yanı sıra bedelsiz, takas gibi çeşitli ödeme şekilleri de mevcuttur. İhraç ya da ithal edilen ürünün dış ticaret istatistiklerine dahil edilmesi konusunda ödeme şeklinin bir rolü bulunmamaktadır. Bu kapsamda takas yoluyla yapılan işlemler de dış ticaret istatistiklerine dahil edilmektedir."
Gümrük beyannameleri üzerinde yapılan incelemeler neticesinde İran'a yapılan altın ihracatının büyük oranda peşin ödeme yoluyla yapıldığının tespit edildiği, ham petrol veya doğalgaz ithalatında ödeme aracı olarak kullanıldığına ilişkin bir bulguya rastlanmadığı belirtilen açıklamada, şunlar kaydedildi:
"Değerlendirmelerde belirtildiği gibi altın ihracatı hampetrol ve doğalgaz bedelinin ödenmesi amacıyla yapılmış olsa bile takas işlemi olarak değerlendirileceğinden, ihracat olarak kaydedilmesi gerekmektedir. TİM kayıtlarında da altın ihracatı yer almaktadır. Ancak, Mücevher İhracatçıları Birliği'nin konusuna giren işlenmemiş ve yarı işlenmiş altın ihracatı işlemlerinin İhracatçı Birliklerine kayıt zorunluluğu bulunmamaktadır. Bu nedenle TİM istatistiklerinde yer alan altın ihracat değerleri tüm ihracat işlemlerini kapsamamaktadır."