Suç oranı on yılda 1,5 misli oldu
Ceza davalarının illere göre yoğunluğunu gösteren haritaya göre mal beyanında bulunmama, hırsızlık ve adam yaralama suçları başı çekiyor.
Suç oranı son 10 yılda yarı yarıya arttı
Her yıl ayrıntılı istatistiklerle yargının fotoğrafını çeken Adalet Bakanlığı, açılan ceza davalarından yola çıkarak ilk kez Türkiye'nin ?suç haritası'nı çıkardı. Ceza davalarının illere göre yoğunluğunu gösteren haritaya göre mal beyanında bulunmama, hırsızlık ve adam yaralama suçları başı çekiyor.
Rakamlar suç işleme oranındaki yükselişe paralel olarak son 10 yılda açılan ceza davası sayısının da yarı yarıya arttığını gösteriyor. 1993 yılında ceza mahkemelerinde 1 milyon 96 bin dava açılmasına karşılık 2003 yılında bu sayının 1 milyon 584 bine çıkması dikkat çekiyor.
Adalet Bakanlığı Adli Sicil ve İstatistik Genel Müdürlüğü'nün hazırladığı ?Adalet İstatistikleri Yıllığı 2003? adlı çalışma tamamlanarak kitaplaştırıldı. 2003 yılı içinde Türkiye genelinde ceza mahkemelerinde en fazla dava mal beyanında bulunmama suçundan açılmış. Bu suçlar nedeniyle ceza mahkemelerini meşgul eden dosya sayısı 612 binin üzerinde. Bunu 167 bin dosyayla hırsızlık davaları izliyor. Karşılıksız çekten 131 bin, adam yaralama gibi şahıslara karşı müessir fiilden 126 bin dava açılırken, cinayet suçundan dolayı mahkemelerdeki dosya sayısı da 21 bini bulmuş. Dolandırıcılık ve iflasa ilişkin dava sayısı ise yaklaşık 20 bin. Suç dosyasında İstanbul, Ankara ve İzmir başta olmak üzere 35 ildeki ceza mahkemelerinde ilk sırayı hırsızlık davaları alıyor. Daha çok Karadeniz ve İç Anadolu bölgelerindeki şehirlerde ise adam yaralama davaları ağırlıkta. Sinop, Gümüşhane ve Ardahan'da orman suçları, Muş'ta dolandırıcılık, Şırnak'ta Pasaport Kanunu'na muhalefet, Hakkari'de kaçakçılık suçları yoğunluk gösteriyor. Iğdır'da ise 2003 yılı yerel seçimleri sırasında seçim suçundan dolayı çok sayıda dava açılmış. Hukuk mahkemelerinde ise en fazla veraset ve boşanma davası açıldı. Buna göre: Veraset 310 bin, boşanma 185 bin, alacak 94 bin, tazminat 87 bin, tahliye 28 bin.
Ceza mahkemelerinde karara bağlanan davalarda sanıklar hakkında verilen karar türlerine bakıldığında mahkumiyet kararlarının yüzde 45'te kalması dikkat çekiyor. 2003 yılında ceza mahkemelerinde yargılanan 2 milyon 239 bin sanıktan 1 milyon 19 bini hakkında mahkumiyet kararı verildi. 396 bin sanık beraat ederken, 513 bin dava ise zamanaşımına uğradı. Hırsızlık davalarının yüzde 51'inde mahkumiyet, yüzde 27'sinde beraat kararı çıktı. İşkence davalarında da sanıkların yüzde 35'i mahkum olurken, yüzde 35'i beraat etti. Açılan davalarda mahkumiyet kararı çıkma oranı en yüksek suç ise kumar. Kumar davalarında yargılanan sanıkların yüzde 82,7'si mahkum oldu. Cumhuriyet başsavcılıklarınca başlatılan hazırlık soruşturmaları sonucunda 815 bin olayda takipsizlik kararı verilirken yapılan tahkikatların yüzde 44'ünde (795 bin) kamu davası açıldı. Savcılıklara gelen 1 milyon 140 dosyadan 186 bininin faili bulundu. Buna karşılık 131 bin suçun faili bulunamadığı için dosyalar zamanaşımı nedeniyle kaldırıldı. 990 bin dosya ertesi yıla devredildi.
Bir dava, 3 yılda karara bağlanıyor
Adalet istatistiklerine göre mahkemelerdeki artan iş yükü nedeniyle dava süreleri de uzuyor. Cumhuriyet başsavcılıklarında bir dosyanın ortalama soruşturma süresi 243 gün. Dava açıldıktan sonra ceza mahkemelerinde bir dosyanın görülmesi ortalama 241 gün sürüyor. Temyiz başvurusu üzerine Yargıtay Başsavcılığı'nda ortalama 192 gün, ceza dairelerinde 283 gün, ceza genel kurulunda ise 43 gün bekliyor. Bu rakamlara göre bir dava, suçun işlenmesi tarihinden itibaren Yargıtay'dan kesin karar çıkana kadar ortalama 1000 günde sonuçlanıyor. Hukuk mahkemelerinde ise yargılama temyiz süresi dahil ortalama bir yılda sonuçlanıyor.
YARGININ 1 YILLIK YÜKÜ
Açılan ceza dava sayısı: 1.584.437
Açılan hukuk dava sayısı: 2.026.554
İcra ve iflas dava sayısı: 612.271
Hırsızlık: 167.756
Karşılıksız çek: 131.790
Adam yaralama: 126.011
Adam öldürme: 21.286
Dolandırıcılık: 19.911
Gasp: 9.808
Veraset davası: 310.222
Boşanma davası: 185.414
Alacak davası: 94.085
Tazminat davası: 87.234
Tahliye davası: 28.042
Mahkum olan sanık sayısı: 1.019.595
Beraat eden sanık sayısı: 396.122
Faili meçhul dosya sayısı: 131.867
Ceza davalarının gün olarak ortalama süresi: 1002
Hukuk davalarının gün olarak ortalama süresi: 281