Memur, amirin her dediğini yapmalı mıdır?

Hem memurların hem de amirlerin görev ve sorumlulukları 657 sayılı Kanunda ayrı birer madde şeklinde yer almıştır. İlgili maddeler şu şekildedir:

AMİR DURUMDA OLAN DEVLET MEMURLARININ GÖREV VE SORUMLULUKLARI:

Madde 10 - Devlet memurları amiri oldukları kuruluş ve hizmet birimlerinde kanun, tüzük ve yönetmeliklerle belirlenen görevleri zamanında ve eksiksiz olarak yapmaktan ve yaptırmaktan, maiyetindeki memurlarını yetiştirmekten, hal ve hareketlerini takip ve kontrol etmekten görevli sorumludurlar.

Amir, maiyetindeki memurlara hakkaniyet ve eşitlik içinde davranır. Amirlik yetkisini kanun, tüzük ve yönetmeliklerde belirtilen esaslar içinde kullanır.

Amir, maiyetindeki memurlara kanunlara aykırı emir veremez ve maiyetindeki memurdan hususi bir menfaat temin edecek bir talepte bulunamaz, hediyesini kabul edemez ve borç alamaz.

DEVLET MEMURLARININ GÖREV VE SORUMLULUKLARI:

Madde 11 - Devlet memurları kanun, tüzük ve yönetmeliklerde belirtilen esaslara uymakla ve amirler tarafından verilen görevleri yerine getirmekle yükümlü ve görevlerinin iyi ve doğru yürütülmesinden amirlerine karşı sorumludurlar.

Devlet memuru amirinden aldığı emri, Anayasa, kanun, tüzük ve yönetmelik hükümlerine aykırı görürse, yerine getirmez ve bu aykırılığı o emri verene bildirir. Amir emrinde ısrar eder ve bu emrini yazı ile yenilerse, memur bu emri yapmağa mecburdur. Ancak emrin yerine getirilmesinden doğacak sorumluluk emri verene aittir.

Konusu suç teşkil eden emir, hiçbir suretle yerine getirilmez; yerine getiren kimse sorumluluktan kurtulamaz.

Acele hallerde kamu düzeninin ve kamu güvenliğinin korunması için kanunla gösterilen istisnalar saklıdır.

MEMUR, 2 İSTİSNA DIŞINDA, VERİLEN HER GÖREVİ YAPMALIDIR

657 sayılı Kanun memurun, amir tarafından verilen görevi yerine getirmekle yükümlü olduğunu belirtmiştir. Bunun iki istisnası vardır.

1- Eğer verilen sözlü bir emir Anayasa, kanun, tüzük ve yönetmeliğe aykırı ise bu emir yerine getirilmez, amire durum bildirilir. Amir emri bu kez yazılı olarak verebilir. Görev yazılı olarak verilirse bu kez yerine getirilmelidir. Memura düşen sadece yazılı görev emrinin iptali içini tebliğ tarihinden itibaren 60 gün içinde idare mahkemesinde dava açmaktır.

2- Eğer verilen görev mevzuata aykırılık teşkil etmesi yanında suç ise bu görev amir tarafından yazılı olarak tekrar edilse de yerine getirilmez.

ÖRNEKLER

- Amir, memurun bina içindeki görev yerini değiştirebilir. Burada sadece yapılan işlemin kamu yararına ve hizmet gereklerine uygun olmadığı gerekçesiyle dava açılabilir.

- Yönetmeliğe göre, müracaat bölümüne gelen her vatandaşın T.C. bilgisinin Bilgisinin bilgisayar sistemine girilmesinin zorunlu olduğunu varsayalım. Amir, bir arkadaşı için, gerekli bilgilerin alınmaması ve sisteme girilmemesini sözlü olarak iletmiş olsun. Memur, yönetmeliğe aykırı olduğu için, bu emrin yazılı olarak bildirilmesini talep etmesi gerekmektedir. Görev yazılı olarak verilirse yerine getirilmelidir.

- Mevzuatımıza göre evrakta sahtekârlık suçtur. Bir amir evrak kayıtlarında oynama yapılmasını talep etse ve bu görev yazılı olarak verilse dahi yerine getirilmez.

-Hizmetli kadrosunda bulunan memura kaloriferci belgesi (ateşçi belgesi) olması halinde kaloriferci kadrosunun görevi de verilebilir.

-GİH sınıfında şoför kadrosunda görevli personele bilgisayar işletmenliği sertifikası olması veya bilgisayar eğitimini örgün eğitimde aldığının bilinmesi halinde bilgisayar işletmenliği kadrosunun görevleri de verilebilir.

-Sağlık hizmetleri sınıfında görevli doktora hemşirenin yokluğunda enjeksiyon yapması ve hastanın ilaçlarının verilmesi ve takibine ilişkin görevlerin verilebileceği değerlendirilmektedir.

-Teknik hizmetler sınıfında görevli kimya mühendisine laboratuvarda tahlil görevi verilebilir.

-Avukatlık hizmetleri sınıfında avukat kadrosunda görevli memura, davalara ilişkin temsil ve vekillik hizmetlerinin yanında danışma görevlerinin de verilebileceği değerlendirilmektedir

-Eğitim öğretim hizmetleri sınıfında görevli matematik öğretmenine yokluğunda rehber öğretmen görevinin verilebileceği değerlendirilmektedir.

-Din hizmetleri sınıfında görevli imamlara hizmet gereği vaizlik görevi verilebileceği gibi vaiz kadrosunda görevli personele hizmet gereği kamu yararı çerçevesinde namaz kıldırma görevi de verilebilir.

2007 yılında memurlar.net'te yayımladığımız dosya:
Memura, unvanla uyumlu olmayan görev verilmesi halinde, ne yapabilir?

GÖREVLERİN TANIMI VAR MI?

657 sayılı Kanunda ve genel mevzuatta görev tanımları yapılmamıştır. Ancak, Devlet memurlarının görev unvanlarında görevlerinin mündemiç olduğunu düşünmekteyiz. Yani kişin unvanı görevini belirlemektedir. Bu çerçevede, mühendise yerleri temizlemesi görevi verilemez. Yazılı emir ile verilmesi halinde, görev yapılır ama mevzuata aykırı olması sebebiyle memur tarafından idari yargı yoluna müracaat edilerek iptal ettirilebilir.Zira 657 sayılı Kanunun 45. maddesinde memura hizmet sınıfı dışında görev verilemeyeceği açık hüküm altına alınmıştır.

VERİLEN BİR EMİR YAPILMAZ İSE NE OLUR?

657 sayılı Kanunun 125. maddesine göre, verilen bir emrin yerine getirilemesinde kayıtsızlık göstermek veya düzensiz davranmak Uyarı cezasını, bu görevin yerine getirilmesinde kusurlu davranmak Kınama cezasını, bu görevi kasıtlı olarak yapmamak ise Aylıktan kesme cezasını gerektirmektedir.

Bu nedenle, Türk Ceza Kanununa göre "suç" olmayan bir görev eğer mevzuata aykırı olmasına rağmen yazılı olarak verilmiş ise bu görev yerine getirilmelidir. Ancak memur istiyorsa dava yoluna gidebilir.

MEMUR İTİRAZ EDEBİLİR Mİ?

Devlet memurlarının şikayet ve müracaatlarını düzenlemek üzere, Bakanlar Kurulunca çıkarılmış bir yönetmelik bulunmaktadır. Bu yönetmelik hükümlerine göre, memurlar amirleri veya kurumlarınca haklarında uygulanan işlemler hakkında şikayet ve müracaat hakkına sahiptir. Ancak şikayet veya müracaatın mutlak surette , "söz veya yazı ile en yakın amirden başlanarak silsile yolu ile ve şikayet edilen amirler atlanarak" yapılması gerekmektedir. Bu husus çok önemlidir. Zira bu silsile takip edilmezse, memura disiplin cezası verilir.

Bir örnek verecek olursak, işlemi uygulayan şube müdürü ise, memur şube müdürünü atlayarak disiplin amirleri yönetmeliğinde yer alan örneğin daire başkanına yazılı olarak başvurmalıdır. Disiplin amirleri yönetmeliğinde en yakın amir daire başkanı iken memur durumu yazılı olarak örneğin Genel Müdüre yazarsa, memura silsile yolunu takip etmediği için disiplin cezası verilebilir.

Diğer taraftan, şikayet veya müracaatta bulunmak, amirin verdiği emri yerine getirmemek için gerekçe teşkil etmez. Yukarıda anlatılan çerçevedeki amir emri, şikayet veya müracaat sonrasında alınması muhtemel karara kadar, yerine getirilmelidir.