Doktora hastanede esnaf statüsü

Tahsin AKÇA / Ahmet KIVANÇ

SGK, 23 Nisan 2015 tarihinde 5510 sayılı sosyal güvenlik yasasına ilave edilen ek 10. madde ile doktorlar için getirilen yeni düzenlemelerle ilgili genelge yayımladı. Söz konusu ek madde uyarınca SGK ile anlaşmalı özel hastane ve vakıf üniversitesi hastanelerinde çalışan hekimlerden fatura karşılığı hizmet satın alınması durumunda hastaların tedavi giderlerinin SGK tarafından karşılanmasına imkan sağlandı. Aynı madde ile ayrıca, şirket ortağı olan veya mesleğini serbest icra eden hekim ile uzman hekimlerin özel hastane ve vakıf üniversitesi hastanelerinde hizmet vermeleri halinde sözleşmelerinde aksine bir hüküm olmadıkça bunların artık Bağ-Kur'lular gibi 4-b statüsünde sigortalı sayılacağı öngörüldü.

SÖZLEŞMESİNDE 4-A YAZMAYAN 4-B'Lİ

Böylece hastaneler, dışarıdan serbest doktorlardan hizmet alımı yapmış olacağı için kıdem tazminatı, fazla mesai ve yıllık izin gibi yükümlülüklerden kurtulmuş olacak. Bu statüde çalışan doktor ise yüzde 20 stopajın dışında, belli bir tutarı aşan geliri için yıl sonunda gelir vergisi mükellefi olacak. Yasanın yürürlüğe girdiği 23 Nisan 2015 tarihinden önce 4-a yani işçi statüsünde sigortalı olarak çalışılan sürelere ilişkin hakların saklı olduğu hükmü getirildi. SGK genelgesine göre, şirket ortağı veya serbest çalışan hekimler ile uzman hekimler, özel hastaneler ya da özel üniversite hastanelerinde hizmet vermeleri halinde, hizmet alım sözleşmelerinde aksine bir hüküm bulunmadığı sürece 4-b kapsamında sigortalı sayılacaklar. Bu hekimlerin hastane ile yaptıkları sözleşmelerin birer örneği SGK'ya gönderilecek. SGK, sözleşme metninde çalışmanın 4-a kapsamında bildirilip bildirilmeyeceğine ilişkin bir hüküm olup olmadığını kontrol edecek. İş akdi sözleşmelerinde normalde böyle bir hüküm bulunmadığı için mevcut sözleşmelerin büyük ölçüde 4-b'li olarak değerlendirilmesi bekleniyor.

Hizmet alım sözleşmesinde çalışmanın 4-a bendine göre bildirilmesine ilişkin açık bir hüküm bulunması halinde yapılan bildirimler geçerli sayılacak. Aksi takdirde yapılan bildirimler iptal edilerek 4-b kapsamında sigortalı sayılacaklar. Bir başka ifadeyle, sözleşmesinde açıkça işçi statüsünde olduğu yazmayan hekimler esnaf statüsünde değerlendirilecek.

KİMLER 4-B'Lİ SAYILACAK?

1. SGK ile anlaşmalı özel hastanelerde veya özel üniversite hastanesinde çalışanlar

2. Şirket ortağı veya serbest çalışan hekim ya da tıpta uzmanlık mevzuatına göre uzman olanlar

3. Hizmet alım sözleşmelerinde açık bir şekilde çalışmanın 4-a kapsamında olduğu belirtilmeyen doktorlar

MEMURLUĞA DÖNEN İÇİN KAPSAM GENİŞLETİLDİ

1 Ekim 2008'den önce 1 gün memurluk yapmış kişi, yıllarca işçi veya Bağ-Kur'lu çalıştıktan sonra memurluğa geri dönse de, Emekli Sandığı haklarından yararlanıyor. Bu hakkın kapsamı yedek subaylarla genişletildi.

EMEKLİ AYLIĞINI ARTIRMAK İSTEYEN DOKTOR, PRİMİNİ KENDİ CEBİNDEN ÖDÜYOR

Sağlık Bakanlığı'na bağlı hastanelerde çalışan tabip ve diş tabipleri ile uzman doktorların çalışırken aldıkları maaşlar ile emekli olduklarında aldıkları aylıklar arasında büyük uçurum bulunuyor. Aylık maaşı 7 bin lira olan bir doktorun emekli aylığı yaklaşık 2 bin 300 lira düzeyinde bulunuyor. Bu da emeklilik keseneğine esas ücretlerinin düşük tutulup maaşlarının daha çok döner sermayeden ödenmesinden kaynaklanıyor. Bu sorunu aşmak için 2010 yılında getirilen düzenlemeyle halen Sağlık Bakanlığı'na bağlı çalışmakta olan memur statüsündeki doktorlara ileride emekli aylıklarını artırabilmeleri için kendi primlerini kendileri ödeme seçeneği sunuldu.

ÜCRETSİZ İZİNDE BAŞKA STATÜ YOK

Söz konusu doktorlar brüt asgari ücret ile bunun 6.5 katı arasında değişmek üzere kendi belirleyecekleri tutar üzerinden işveren payı dahil tüm primleri kendileri ödemek suretiyle ileride emekli aylıklarını artırabilecekler. Bunun için ayda en az 414 lira prim ödemeleri gerekiyor. 2010 yılından başlayarak bu şekilde 30 yıl kendi cebinden prim ödeyen doktora 30 yıl sonra emekli olduğunda bugünkü parayla 4 bin lira dolayında aylık bağlanacak.

SGK'nın genelgesiyle, sigortalılık işlemlerine ilişkin 2013/11 sayılı genelgenin 'ücretsiz izin verilen öğretim üyeleri' başlıklı maddesi de değiştirildi. 2011 yılında çıkarılan tam gün yasası çerçevesinde iki yıl ücretsiz izinli sayılan öğretim üyeleri için getirilen düzenlemenin kapsamı tüm memurları kapsayacak şekilde genişletildi. Buna göre, 4-c statüsünde çalışan kamu görevlilerinden ücretsiz izne ayrılanlar, bu dönemde 4-a, 4-b veya isteğe bağlı sigortalı statüsünde sigortalı olarak gösterilemeyecekler.

KAPSAMDAKİ DOKTOR CEZA ÖDEMEYECEK

Özel hastanelerde ve özel üniversite hastanelerinde çalışan pek çok doktorun sigortalılığı 23 Nisan 2015'ten geçerli olmak üzere değiştirilecek. Normalde işten ayrılış bildirgelerinin 10 gün içinde verilmesi gerekiyor. Aksi takdirde 1.273 TL idari para cezası ödenecek. Ancak genelge sonradan yayımlandığı için, bu tarihten geçerli sigortalılık değişikliklerinde ceza alınmayacak.

ÖNCEDEN KAZANILMIŞ HAKLAR KORUNACAK

Yasa yürürlüğe girmeden önceki dönemde kazanılmış haklar korunacak. Sözleşmelerinde herhangi bir hüküm olmamakla birlikte çalışmaları 4-a kapsamında bildirilen şirket ortağı veya serbest doktorlar ile uzman doktorların bu bildirimlerinin 23 Nisan 2015 tarihine kadar olan kısmı geçerli kabul edilecek. Bu tarihten sonra 4-b kapsamında sigortalı sayılacaklar.

4-B'DE 5 YIL DAHA FAZLA PRİM SÜRESİ GEREKİYOR

4-b statüsünde değerlendirilen hekimler vergiler dışında emekli olmak için daha fazla prim ödeyecekler. Emeklilik için 4-a statüsünde çalışanların 7200 gün prim ödemeleri yeterli iken 4-b statüsünde çalışanların 9000 gün prim ödemeleri gerekiyor. 1 Ekim 2008'den önce sigortalı olan 4-a statüsündeki kişilerde 20 yıl sigortalılık süresi aranırken, 4-b'de en az 25 yıl sigorta gerekiyor.