Haftada birden fazla güne nöbet görevi verilemez
Mevcut yönetmeliklere göre "Öğretmenlere haftada birden fazla güne nöbet görevi verilebilir mi? sorusuna cevap arayalım;
OKUL ÖNCESİ EĞİTİM VE İLKÖĞRETİM KURUMLARINDA ÖĞRETMENLERİN NÖBET GÖREVİ;
26.07.2014 tarihli ve 29072 sayılı Resmi Gazete'de Yayımlanan Milli Eğitim Bakanlığı Okul Öncesi Eğitim ve İlköğretim Kurumları Yönetmeliğinin "Öğretmenlerin nöbet görevi" başlıklı 44. maddesinde yer almaktadır.
İşte ilgili madde;
"Öğretmenlerin nöbet görevi
MADDE 44- (1) Bağımsız anaokulu ve uygulama sınıfı öğretmenleri kendi devrelerinde ve etkinlik saatleri dışındaki zamanlarda nöbet tutarlar.
(2) Ana sınıfı ve özel eğitim sınıfı öğretmenlerine, boş geçen dersleri doldurma ve nöbet görevi verilmez.
(3) Öğretmen sayısı iki ve daha az olan uygulama sınıflarında bölüm şefi de nöbet tutar.
(4) İlköğretim kurumlarında; okulun bina ve tesisleri ile öğrenci mevcudu, yatılı, gündüzlü, normal veya ikili eğitim yapma gibi durumları göz önünde bulundurularak okul müdürlüğünce düzenlenen nöbet çizelgesine göre öğretmenler, normal eğitim yapan okullarda gün süresince, ikili öğretim yapan okullarda ise kendi devresinde nöbet tutarlar.
(5) Öğretmen, birden fazla okulda ders okutuyorsa aylığını aldığı okulda, aylık aldığı okulda dersi yoksa en çok ders okuttuğu okulda nöbet tutar.
(6) Okuldaki öğretmen sayısının yeterli olması durumunda, bayanlarda 20, erkeklerde 25 hizmet yılını dolduran öğretmenlere nöbet görevi verilmez. Ancak, ihtiyaç duyulması halinde bu öğretmenlere de nöbet görevi verilebilir.
(7) Hamile öğretmenlere, doğuma üç ay kala ve doğumdan itibaren bir yıl süre ile nöbet görevi verilmez.
(8) Nöbet görevi, ilk ders başlamadan 30 dakika önce başlar, son ders bitiminden 30 dakika sonra sona erer. Ancak bu süre okulun özelliğine göre öğretmenler kurulu kararıyla kısaltılabilir.
(9) Nöbet görevine özürsüz olarak gelmeyen öğretmen hakkında, derse özürsüz olarak gelmeyen öğretmen gibi işlem yapılır.
(10) Nöbetlerde uyulması gereken esaslar öğretmenler kurulunda görüşülerek okul yönetimince nöbetçi öğretmen görev talimatnamesi hazırlanır. Öğretmenlere yazılı olarak duyurulur."
ORTAÖĞRETİM KURUMLARINDA ÖĞRETMENLERİN NÖBET GÖREVİ;
07.09.2013 tarihli ve28758 sayılı Resmi Gazete'de Yayımlanan Milli Eğitim Bakanlığı Ortaöğretim Kurumları Yönetmeliğinin "Öğretmenlerin görevleri ve sorumlulukları" başlıklı 86. maddesindeki; "(4) Okulun her türlü eğitim ve öğretim çalışmalarında görev alan öğretmenlerin görev ve sorumlulukları şunlardır: ö) Okul yönetimince belirlenip kendisine verilen nöbet görevini yerine getirir." hükümlerine göre "Öğretmenlere nöbet görevi verilmesinin esasları" başlıklı 91. maddesinde yer almaktadır.
İşte ilgili madde;
"Öğretmenlere nöbet görevi verilmesinin esasları
MADDE 91- (1) Öğretmenler, nöbet görevini nöbet çizelgesine göre yerine getirirler.
(2) Nöbetlerde aşağıdaki esaslara uyulur:
a) Öğretmenlere, dersinin en az bulunduğu gün veya günlerde nöbet görevi verilir.
b) Birden fazla okulda ders görevi bulunan öğretmenlere kadrosunun bulunduğu okulda, kadrosunun bulunduğu okulda dersi yoksa en çok ders okuttuğu okulda nöbet görevi verilir.
c) Nöbet görevi, ilk dersten 15 dakika önce başlar, son ders bitiminden 15 dakika sonra biter. İkili öğretimin yapıldığı okullarda öğretmenler, tek devrede nöbet tutarlar.
ç) Bayan öğretmenlere, doğumuna üç ay kala ve doğumdan sonra bir yıl nöbet görevi verilmez.
d) İstekleri halinde hizmet yılı 20 yıldan fazla olan bayan öğretmenlerle 25 yıldan fazla olan erkek öğretmenler, nöbet görevinden muaf tutulabilirler. Ancak bu kapsamdaki öğretmen sayısının fazla olması nedeniyle nöbet görevinin aksaması durumunda bu öğretmenlere de nöbet görevi verilir.
e) Nöbetlerde uyulması gereken esaslar öğretmenler kurulunda görüşülür ve okul yönetimince öğretmenlere yazılı olarak duyurulur.
f) Nöbet görevine özürsüz olarak gelmeyen öğretmen hakkında derse özürsüz olarak gelmeyen öğretmen gibi işlem yapılır."
Bu mevzuat hükümlere göre; Okul Öncesi Eğitim ve İlköğretim Kurumları ile Ortaöğretim Kurumlarındaki öğretmenlere yukarıdaki mevzuatlarda açıkça düzenlenmeyen haftada birden fazla güne nöbet konusunda kıyaslama yoluyla öğretmenlere haftada birden fazla güne nöbet görevi verilemez.
NÖBETE HAFTADA BİR KEZ EK DERS ÜCRETİ ÖDENECEĞİNE GÖRE ÖĞRETMENLERE HAFTADA BİRDEN FAZLA GÜNE NÖBET GÖREVİ VERİLEMEZ
23.08.2015 tarih ve 29454 sayılı Resmi Gazetede Yayımlanan Kamu Görevlilerinin Geneline ve Hizmet Kollarına Yönelik Mali ve Sosyal Haklara İlişkin 2016 ve 2017 Yıllarını Kapsayan 3. Dönem Toplu Sözleşmesinin, İkinci Bölümü Eğitim, Öğretim Ve Bilim Hizmet Koluna İlişkin Toplu Sözleşmesinin "Örgün eğitim kurumlarında ek ders ücreti" başlıklı 22. .maddesindeki; "(1) Örgün eğitim kurumlarında (mesleki eğitim merkezleri dahil) ders yılı süresi içinde eğitim ve öğretimin fiilen yapıldığı normal çalışma günleri için ilgili mevzuatına göre kendilerine nöbet görevi verilen ve bu görevi de fiilen yerine getiren müdür yardımcıları ile öğretmenlere, 2016 yılında haftada 2 saati ve 2017 yılında ise haftada 3 saati geçmemek üzere ek ders ücreti ödenir." hükümlerine göre öğretmenlere Ocak 2016 tarihinden itibaren nöbet görevine binaen ek ders ücreti ödenecektir.
Bu durumda nöbet görevine haftada bir günden fazla ek ders ücret ödenemeyeceği içinde haftada birden fazla güne nöbet görevi verilmesi de tamamen imkansız hale gelmiştir.
ANAYASAMIZDA ANGARYA YASAKTIR
Okullarımızdaki personel yetersizliklerinin çözüm yolu olarak yorucu ve ağır sorumluluk taşıyan ekstra nöbet görevi öğretmenlere dayatılamaz.
Yine ilgi Yönetmelikler dışı angarya olarak verilen bu görev 1982 Anayasa'sının "II. Zorla çalıştırma yasağı" başlıklı 18. maddesindeki; "Hiç kimse zorla çalıştırılamaz. Angarya yasaktır" hükümlerine de aykırılık teşkil etmektedir.
ULUSLARARASI SÖZLEŞMELERDE ANGARYA YASAKTIR
İLO diğer adıyla Uluslararası Çalışma Örgütü Türkiye'nin imza koyduğu İLO sözleşmeleri veya diğer uluslararası sözleşmeler 1982 Anayasası'nın "Milletlerarası Antlaşmaları Uygun Bulma" başlıklı 90. maddesinde yer almaktadır.
Bilindiği üzere Anayasa'da önemli değişiklikler yapılarak kamu görevlilerine sendika hakkı açıkça tanınmış, daha sonra yapılan bir değişiklik ile de Anayasa'nın 90. maddesinin son fıkrasına, 22.05.2004 tarih ve 5170 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanarak yürürlüğe giren 5170 sayılı yasanın 7. maddesi ile eklenen son cümle uyarınca "Usulüne göre yürürlüğe konulmuş milletlerarası andlaşmalar kanun hükmündedir. Bunlar hakkında Anayasaya aykırılık iddiası ile Anayasa Mahkemesine başvurulamaz. Usulüne göre yürürlüğe konulmuş temel hak ve özgürlüklere ilişkin milletlerarası andlaşmalarla kanunların aynı konuda farklı hükümler içermesi nedeniyle çıkabilecek uyuşmazlıklarda milletlerarası andlaşma hükümleri esas alınır." hükümleri ile Uluslararası Sözleşmeler iç hukukumuzun bir parçası haline getirilmiştir.
Anayasa'nın 90. maddesi uyarınca iç hukukumuzun bir parçası haline gelen ve bir uyuşmazlık olması halinde yasalardan önce uygulanacak olan temel hak ve özgürlüklere ilişkin uluslararası sözleşmelerin örgütlenme özgürlüğü ve sendikal haklara ilişkin hükümler içerdiği bilinmektedir.
Buna göre; 13.01.2004 tarih ve 25345sayılı Resmi Gazetede yayımlanan İş Sağlığı ve Güvenliği Ve Çalışma Ortamına İlişkin 155 Sayılı Sözleşmesinin 3. maddesi (b) bendindeki; "Bu sözleşmenin amacı bakımından; "b "İşçiler" terimi, kamu çalışanları dahil olmak üzere istihdam edilen bütün kişileri kapsar." hükümlerince sözleşme metni memurları da kapsamaktadır.
23.06.1998 tarih ve 23381sayılı Resmi Gazetede yayımlanan Cebri veya Mecburi Çalıştırmaya İlişkin Sözleşmenin 11. maddesi (b) bendindeki; "Sadece 18'den yukarı ve 45'den aşağı yaşlarda bulunan sağlam yetişkin erkekler cebri veya mecburi çalıştırmaya tabi olabilirler. Bu sözleşmenin 10 uncu maddesinde öngörülen iş türleri hariç, aşağıdaki tedbirler ve şartlar dikkate alınmalıdır.
b-Öğretmenler öğrenciler ve genel olarak idari personelin muaf tutulması;" hükümleri ile öğretmenlerin cebri ve mecburi çalışmadan muaf tutulacağı kayıt altına alınmıştır.
BAZI VALİLİKLERİN HAFTADA BİRDEN FAZLA GÜNE NÖBET GÖREVİ VERİLEMEYECEĞİNE DAİR GÖRÜŞ YAZILARI VARDIR
Ayrıca; Ankara Valiliği İl Milli Eğitim Müdürlüğü "Mevzuatta açıkça düzenlenmeyen bir konuda çalışanlara kıyaslama yoluyla görev verilmesi mümkün değildir. Mevzuatta öğretmenlere haftada iki kez nöbet verilebileceğine ya da aylık karşılığı ders görevini doldurmayanlara ders görevi dışında başka görevler verilebileceğine yönelik bir düzenleme bulunmamaktadır.
Buna göre; okulda görev yapan kadrolu öğretmenlerin tamamına veya bunlardan norm fazlası olup da maaş karşılığı derslerini doldurmayanlara haftada iki kez nöbet görevi verilmeyeceği değerlendirilmektedir." hususunda açıklama yapılmıştır.
Bilecik Valiliği Bozhöyük Kaymakamlığı İlçe Milli Eğitim Müdürlüğü ise "Mevzuatta açıkça düzenlenmeyen bir konuda çalışanlara ikinci bir görev vermenizde mümkün değildir. Anayasada belirtilen zorla çalıştırma yasağını ihlal etmiş olursunuz." açıklamasında bulunmuştur.
KANUN, TÜZÜK VE YÖNETMELİK HÜKÜMLERİNE AYKIRI EMİR, YERİNE GETİRİLMEZ
14.7.1965 tarihli ve 657 sayılı Devlet Memurları Kanununun "Devlet Memurlarının Görev Ve Sorumlulukları" başlıklı 11. maddesi 2. fıkrasındaki; "Devlet memuru amirinden aldığı emri, Anayasa, kanun, tüzük ve yönetmelik hükümlerine aykırı görürse, yerine getirmez ve bu aykırılığı o emri verene bildirir. Amir emrinde ısrar eder ve bu emrini yazı ile yenilerse, memur bu emri yapmağa mecburdur. Ancak emrin yerine getirilmesinden doğacak sorumluluk emri verene aittir." hükümlerine göre haftada birden fazla güne nöbet görevi emri kanun, tüzük ve yönetmelik hükümlerine aykırıdır.
Bu mevzuat hükümlerine göre; öğretmenlere haftada birden fazla güne nöbet görevi verilmesi yönetmeliklere aykırıdır. Haftada birden fazla güne nöbet görevi verilen öğretmenlerimiz aşağıdaki dilekçe ile bu görevi kabul etmediğini okul idaresine bildirmesi gerekmektedir.
Haftada birden fazla güne nöbet görevi verilmesinin yönetmeliklere aykırı olduğuna dair ve bu görevin yerine getirilemeyeceğine dair okul idaresine vereceğiniz dilekçeleri bilgisayarınıza indirmek için aşağıdaki linkleri tıklayınız.
OKUL ÖNCESİ, İLK VE ORTAOKUL ÖĞRETMENLERİ İÇİN DİLEKÇE ÖRNEĞİ
LİSE ÖĞRETMENLERİ İÇİN DİLEKÇE ÖRNEĞİ
Ahmet KANDEMİR