Türkiye'de insani bir yaşam sürdürmenin maliyeti 1,542 lira

Türkiye İktisadi Girişim ve İş Ahlakı Derneği (İGİAD), İnsani Geçim Ücreti (İGÜ) ve Türkiye'de bölgelere göre insanca yaşamanın maliyetini, "İnsani Ücretin Hesaplanması: Türkiye İçin Bir Model" adlı araştırma raporuyla kapsamlı olarak ele aldı.

Araştırma raporunun sonuç ve önerileri İGİAD Genel Merkezinde düzenlenen toplantıda kamuoyuyla paylaşıldı.

Araştırmaya göre, İstanbul'da ortalama büyüklükte bir ailenin insan onuruna yaraşır, ekonomik ve sosyal ihtiyaçlarını karşılayan, toplumun refah seviyesini yansıtan insani geçim ücreti 2016 yılı için 1,950 Türk Lirası olarak belirlendi. Türkiye ortalamasının ise 1,542 Türk Lirası olduğu kaydedildi.

İGİAD Yönetim Kurulu Başkanı Ayhan Karahan, işveren ve işgörenin kazanca katkıları oranında, karın hakkaniyet çerçevesinde paylaşılmasının adil ve hak merkezli bir iş hayatının gerçekleşmesi için asgari şart olduğunu ifade etti. Karahan, G20 Zirvesinde Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan'ın bu minvalde işverenlere yönelik "karın paylaşılması gerektiği " şeklindeki sözlerinin önemli olduğunu kaydetti.

İGÜ'nün farklı bölgelerde ortalama büyüklükteki ailelerin insanca geçimini sağlayacağı taban ücret seviyesi olduğunu bildiren Karahan, "Bu uygulamanın temeli alt gelir grubundaki işgörenlerin insanca yaşam standardına erişmesine yardımcı olmaktır. İGÜ, aynı zamanda, işverenin yanında çalıştırdığı işgörenleri yoksulluğa mahkum etmemesi, üretilen artı değerin adil paylaşılması ve bu sayede iş ortamındaki motivasyonun artırılması gereğini ortaya koymayı amaçlayan bir uygulamadır" dedi.

Karahan, İGİAD'ın, işveren ve işgören gibi ana unsurlarının kazanca katkıları oranında ve oluşan karı hakkaniyet çerçevesinde paylaşılmasını, adil ve hak merkezli bir iş hayatının gerçekleşmesi için asgari şart olarak gördüğünü belirterek "Bu prensip hem inanç hem sosyal dayanışma hem de işletme veriminin artırılması açısından önemlidir. Bu sayede hakkaniyete dayalı ve adil bir paylaşım gerçekleşmiş olacak, toplumsal barışın ve düzeyli bir kalkınmanın önü açılacaktır" diye konuştu.

"İGÜ belirlenirken hakkaniyet, yardımlaşma ve ücretin yeterliliği esas alındı"

İGÜ uygulamasında piyasa şartlarının değil hakkaniyet, yardımlaşma ve ücretin yeterliliğinin esas alındığının altını çizen Karahan, "Özellikle emek arzının yoğun olduğu ülkemizde piyasa mekanizmasının çalışanların aleyhine bir durum oluşturduğu açıktır ve bu çok yoğun bir şekilde istismar edilmektedir. Burada istismar, tek taraflı olmamakla birlikte işveren tarafı uygulayıcı taraf olarak daha fazla önem taşımaktadır" dedi.

İşgörenlere ödenen asgari ücretin, toplumsal dayanışma ve refah seviyesi açısından önemli bir gösterge kabul edildiğini vurgulayan Karahan "kurucuları arasında işverenlerin yanı sıra işgörenlerin de olduğu İGİAD, yürürlükte olan asgari ücret seviyesinin daha da yukarılara çekilmesi gerektiğini düşünüyor. Bu konuda işverenlerin daha duyarlı olmaları konusunda çağrıda bulunan derneğimiz, İGÜ sayesinde çalışanların ücretlerinin sürekli iyileştirilmesini amaçlıyor" dedi.

"Hükümet işgören maliyetini işveren için makul düzeye çekmeli"

İGİAD'ın iş dünyasına alternatif olarak sunduğu ve reel rakamlarla hesaplanan İGÜ'yü" pratikte uygulanması ya da uygulama yönünde gayret gösterilmesi için tüm işverenlere tavsiye ettiklerini belirten Karahan "işverenlerin bu ücret seviyesini işletmelerinde uygulayabilmeleri için de hükümetin işgören maliyetini işverence makul olabilecek düzeye çevirecek düzenlemelerde bulunması gerekiyor. İGİAD olarak da asgari ücretin bundan sonra seçim vaadi olarak sunulmaması gerektiğini düşünüyoruz" diye konuştu.

"Bu anlayış bir meydan okumadır"

Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Rektörü Prof. Dr. Adem Korkmaz, toplantıda yaptığı konuşmada, İGÜ anlayışının önemine vurgulayarak, "Vicdani ve insani sorumluluk çerçevesinde ortaya konulan bu anlayış, Türkiye'deki klasik yaklaşıma meydan okuma niteliği taşıyor" değerlendirmesinde bulundu. Ortalama büyüklükte bir hanenin aylık insani geçim maliyetinin hesaplanmasından hareketle yapılan araştırma hakkında bilgi veren Marmara Üniversitesi öğretim üyesi Yrd. Doç. Dr. Yusuf Alpaydın, "İGÜ, bir ailenin, gıda, giyim, konut, su, elektrik, gaz ve diğer yakıtlar, mobilya, ev aletleri ve ev bakımı, sağlık, ulaştırma, haberleşme, eğlence ve kültür, eğitim hizmetleri ve sair harcamalarını içeriyor.

İGÜ hesaplamasının temelini üç veri kaynağı oluşturuyor. Sağlık Bakanlığının Hacettepe Üniversitesi ile birlikte yaptığı "Türkiye'ye özgü beslenme rehberi", "TÜİK tüketici fiyatları" ve "Hane halkı bütçe anketi". Türkiye'ye özgü beslenme rehberinde yer alan bireylerin sağlıklı ve dengeli bir şekilde beslenebilmesi için günlük alınması gereken besin çeşitleri ve miktarları baz alınarak önce bir yetişkinin daha sonra ailenin aylık gıda harcaması belirleniyor" dedi.

TÜİK tarafından üretilen veriler kullanılarak yapılan hesaplamalara göre, işverenlerin İstanbul'daki bir işgörene ailesini geçindirebilmesi için asgari olarak aylık toplam 1,950 Türk lirası ödemesi gerektiğini tespit eden Alpaydın, "Bu rakamın, SGK, vergi ve devlet tarafından karşılanan eğitim giderlerini içermediği belirtti.

Alpaydın "İGİAD, bu rakamı, işgörene verilmesi gereken insani geçim ücreti tutarı olarak işverenlere tavsiye ediyor. Her bölge için farklı ücretlerin belirlendiği çalışmada, Türkiye ortalaması fiyatlarla hesaplanan İGÜ 1542 Türk lirası olarak belirlendi" dedi.

Bölgelere Göre İnsani Geçim Ücreti (İGÜ)