657'e eklenen GAP İdaresi Başkan Yardımcısı unvanı için iptal kararı...

01/11/2006 tarihli Resmi Gazetede yayımlanmıştır

ANAYASA MAHKEMESİ KARARI

Anayasa Mahkemesi Başkanlığından:

Esas Sayısı : 2006/97

Karar Sayısı : 2006/74

Karar Günü : 27.6.2006

İTİRAZ YOLUNA BAŞVURAN: Danıştay 11. Daire

İTİRAZIN KONUSU: 18.5.1994 günlü, 527 sayılı Memurlar ve Diğer Kamu Görevlileri İle İlgili Bazı Kanun ve Kanun Hükmünde Kararnamelerde Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun Hükmünde Kararname'nin 3. maddesiyle 657 sayılı Devlet Memurları Kanunu'na eklenen I SAYILI CETVEL'in I- GENEL İDARE HİZMETLERİ SINIFI başlıklı bölümünün (f) bendinde yer alan ??..GAP İdaresi Başkan Yardımcısı,?? ibaresinin Anayasa'nın 2., 6. ve 91. maddelerine aykırılığı savıyla iptali istemidir.

I - OLAY

Emeklilik ek göstergesine itiraz eden davacının açtığı davanın temyiz aşamasında itiraz konusu kuralın, Anayasa'ya aykırı olduğu kanısına varan Danıştay 11. Daire iptali için başvurmuştur.

II - İTİRAZIN GEREKÇESİ

Başvuru kararının gerekçe bölümü şöyledir:

?6.11.1989 tarih ve 20334 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan 388 sayılı Güneydoğu Anadolu Projesi Bölge Kalkınma İdaresi Teşkilatının Kuruluş ve Görevleri Hakkında Kanun Hükmünde Kararnamenin, ?GAP İdaresi Başkanına bakanlık müsteşarları, başkan yardımcılarına genel müdürler için öngörülen ek göstergeler uygulanır ve bunlara verilen zam ve tazminatlar ödenir.? yolundaki 6/1 maddesi hükmü, 418 sayılı KHK ile yürürlükten kaldırılmış, 657 sayılı Kanuna tabi personelin aylıklarının hesabında dikkate alınacak ek gösterge rakamlarını düzenleyen 418 sayılı KHK'nin Anayasa Mahkemesince iptal edilmesi üzerine, bu kez 527 sayılı KHK ile 657 sayılı Devlet Memurları Kanununa eklenen (I) sayılı Cetvelin, I-Genel İdare Hizmetleri Sınıfı başlıklı bölümünün (f) bendinde, GAP İdaresi Başkan Yardımcısının ek göstergesi (4.800) olarak belirlenmiştir.

Diğer taraftan, 657 sayılı Kanuna ekli ek gösterge cetvellerini düzenleyen 527 sayılı Kanun Hükmünde Kararnamenin, 18.5.1994 günlü, 3990 sayılı Yetki Kanununa dayanılarak çıkartıldığı, ancak KHK'nin dayanağı olan 3990 sayılı Yetki Kanununun, Anayasa Mahkemesinin 5.7.1994 tarih ve E:1994/50, K:1994/44-2 sayılı kararı ile iptal edildiği, böylece, 527 sayılı KHK'nin Anayasal dayanaktan yoksun kaldığı anlaşılmıştır.

Dosyanın incelenmesinden, GAP İdaresi Başkan Yardımcısı iken emekliye ayrılan davacı tarafından, gerek 657 sayılı Yasaya tabi personelin aylıklarının hesabında dikkate alınacak ek göstergeleri düzenleyen ve aynı zamanda 388 sayılı Güneydoğu Anadolu Projesi Bölge Kalkınma İdaresi Teşkilatının Kuruluş ve Görevleri Hakkında Kanun Hükmünde Kararnamenin 6/1 maddesini yürürlükten kaldıran 418 sayılı KHK'nin, gerekse bu KHK'nin iptali üzerine yürürlüğü konulan 527 sayılı KHK'nin dayanağı olan yetki kanununun Anayasa Mahkemesince iptal edilmiş olması nedeniyle, emekli aylığına uygulanan (4.800) ek gösterge rakamının dayanağının ortadan kalktığı ileri sürülerek, 388 sayılı KHK'nin 6/1 maddesiyle öngörülmüş olan ve GAP İdaresi Başkan Yardımcılarına genel müdürler için öngörülen ek gösterge rakamının uygulanmasına ilişkin bulunan düzenleme uyarınca, genel müdürler için öngörülen (6.400) gösterge rakamından yararlandırılması istemiyle yaptığı başvurunun reddi üzerine bakılan davanın açıldığı görülmüştür.

Bu durumda, Anayasaya aykırı görülerek iptal edilen 3990 sayılı Yetki Kanununa dayanılarak çıkarılmış bulunan 527 sayılı KHK'nin 3. maddesiyle 657 sayılı Devlet Memurları Kanununa eklenen (I) sayılı Cetvelin, I-Genel İdare Hizmetleri Sınıfı başlıklı bölümünün (f) bendinde yer alan ?GAP İdaresi Başkan Yardımcısı? ibaresi , Anayasanın 2. maddesindeki ?Hukuk Devleti? ilkesi, 6. maddesindeki ?Hiç kimse veya organ kaynağını Anayasadan almayan bir devlet yetkisi kullanamaz.? kuralı ve KHK çıkarma yetkisine ilişkin 91. maddesine aykırılık oluşturmaktadır.

Açıklanan nedenlerle, 527 sayılı KHK'nin 3. maddesiyle 657 sayılı Devlet Memurları Kanununa eklenen (I) sayılı Cetvelin, I-Genel İdare Hizmetleri Sınıfı başlıklı bölümünün (f) bendinde yer alan ?GAP İdaresi Başkan Yardımcısı? ibaresinin, Anayasanın 2., 6. ve 91. maddelerine aykırı olduğu kanısına varıldığından, anılan madde hükmünde geçen söz konusu ibarenin iptali istemiyle Anayasa Mahkemesine başvurulmasına, dava dosyasının görüşülmesinin, Anayasa Mahkemesince bu konuda bir karar verilinceye kadar bekletilmesine 15.3.2006 tarihinde oybirliği ile karar verildi.?

III - YASA METİNLERİ

A - İtiraz Konusu Kural

657 sayılı Devlet Memurları Kanunu'na 527 sayılı KHK'nin 3. maddesiyle eklenen I SAYILI CETVEL'in I- GENEL İDARE HİZMETLERİ SINIFI başlıklı bölümünün itiraz konusu ibarenin yer aldığı (f) bendi şöyledir:

B - Dayanılan Anayasa Kuralları

İtiraz konusu kuralın, Anayasa'nın 2., 6. ve 91. maddelerine aykırılığı ileri sürülmüştür.

IV - İLK İNCELEME

Anayasa Mahkemesi İçtüzüğü'nün 8. maddesi uyarınca, Tülay TUĞCU, Haşim KILIÇ, Fulya KANTARCIOĞLU, Ahmet AKYALÇIN, Mehmet ERTEN, Mustafa Yıldırım, A.Necmi ÖZLER, Serdar ÖZGÜLDÜR, Şevket APALAK, Serruh KALELİ ve Osman Alifeyyaz PAKSÜT'ün katılımıyla 27.06.2006 gününde yapılan ilk inceleme toplantısında dosyada eksiklik bulunmadığından işin esasının incelenmesine oy birliğiyle karar verildi.

V - ESASIN İNCELENMESİ

Başvuru kararı ve ekleri, işin esasına ilişkin rapor, itiraz konusu kural, dayanılan Anayasa kuralları ve bunların gerekçeleri ile diğer yasama belgeleri okunup incelendikten sonra gereği görüşülüp düşünüldü:

A - Anayasa'ya Aykırılık Sorunu

1 - KHK'nin Yargısal Denetimi Hakkında Genel Açıklama

Anayasa'da, KHK'lerin siyasal denetimi yanında yargısal denetimi de öngörülmüştür. KHK'ler, işlevsel (fonksiyonel) yönden yasama işlemi niteliğinde olduklarından bunların yargısal denetimlerinin yapılması görev ve yetkisi de Anayasa Mahkemesi'ne verilmiştir. Yargısal denetimde KHK'nin, öncelikle yetki yasasına sonra da Anayasa'ya uygunluğu sorunlarının çözümlenmesi gerekir. Her ne kadar, Anayasa'nın 148. maddesinde KHK'lerin yetki yasalarına uygunluğunun denetlenmesinden değil, yalnızca Anayasa'ya biçim ve esas bakımlarından uygunluğunun denetlenmesinden söz edilmekte ise de, Anayasa'ya uygunluk denetiminin içerisine öncelikle KHK'nin yetki yasasına uygunluğunun denetimi girer. Çünkü, Anayasa'da, Bakanlar Kurulu'na ancak yetki yasasında belirtilen sınırlar içerisinde KHK çıkarma yetkisi verilmesi öngörülmüştür. Yetkinin dışına çıkılması, KHK'yi Anayasa'ya aykırı duruma getirir. Böylece, KHK'nin yetki yasasına aykırı olması Anayasa'ya aykırı olması ile özdeşleşir.

Olağanüstü Hal KHK'leri dayanaklarını doğrudan doğruya Anayasa'dan (mad. 121) alırlar. Bu tür KHK'lerin bir yetki yasasına dayanması gerekli değildir. Buna karşılık olağan dönemlerdeki KHK'lerin bir yetki yasasına dayanması zorunludur. Bu nedenle, KHK'ler ile dayandıkları yetki yasası arasında çok sıkı bir bağ vardır.

KHK'nin yetki yasası ile olan bağı, KHK'yi aynı ya da değiştirerek kabul eden yasa ile kesilir. KHK'nin Anayasa'ya uygun bir yetki yasasına dayanması, geçerliliğinin ön koşuludur. Bir yetki yasasına dayanmadan çıkartılan veya dayandığı yetki yasası iptal edilen bir KHK'nin kuralları, içerikleri yönünden Anayasa'ya aykırılık oluşturmasalar bile Anayasa'ya uygunluğundan söz edilemez.

KHK'lerin Anayasa'ya uygunluk denetimleri, yasaların denetimlerinden farklıdır. Anayasa'nın 11. maddesinde, ?kanunlar Anayasaya aykırı olamaz? denilmektedir. Bu nedenle, yasaların denetiminde, onların yalnızca Anayasa kurallarına uygun olup olmadıkları saptanır. KHK'ler ise konu, amaç, kapsam ve ilkeleri yönünden hem dayandıkları yetki yasasına hem de Anayasa'ya uygun olmak zorundadırlar.

Bir yetki yasasına dayanmadan çıkartılan veya yetki yasasının kapsamı dışında kalan ya da dayandığı yetki yasası iptal edilen KHK'lerin anayasal konumları birbirlerinden farksızdır. Böyle durumlarda, KHK'ler anayasal dayanaktan yoksun bulunduklarından içerikleri Anayasa'ya aykırı bulunmasa bile dava açıldığında iptalleri gerekir.

2 - İtiraz Konusu Kuralın Anayasa'ya Aykırılığı Sorunu

Başvuru kararında, itiraz konusu kuralın dayanağı olan yetki yasasının iptali neticesinde dayanağını kaybetmesi nedeniyle Anayasa'nın 2., 6. ve 91. maddelerine aykırı olduğu gerekçesiyle iptaline karar verilmesi istenilmiştir.

İtiraz konusu kuralı içeren 527 sayılı Kanun Hükmünde Kararname, 18.5.1994 günlü, 3990 sayılı Yetki Yasası'na dayanılarak çıkartılmıştır. Söz konusu yetki yasası Anayasa Mahkemesi'nin 5.7.1994 günlü, Esas 1994/50, Karar 1994/44-2 sayılı kararı ile iptal edildiğinden 527 sayılı KHK anayasal dayanaktan yoksun kalmıştır.

Bu nedenle, 527 sayılı KHK'nin 3. maddesiyle 657 sayılı Devlet Memurları Kanunu'na eklenen I SAYILI CETVEL'in I- GENEL İDARE HİZMETLERİ SINIFI başlıklı bölümünün (f) bendinde yer alan ??..GAP İdaresi Başkan Yardımcısı,?? ibaresi Anayasa'nın 2., 6. ve 91. maddelerine aykırıdır. İptali gerekir.

B - İptal Kararının Yürürlüğe Gireceği Gün Sorunu

Anayasa'nın 153. maddesinin üçüncü fıkrasında, ?Kanun, kanun hükmünde kararname veya Türkiye Büyük Millet Meclisi İçtüzüğü ya da bunların hükümleri, iptal kararlarının Resmî Gazetede yayımlandığı tarihte yürürlükten kalkar. Gereken hallerde Anayasa Mahkemesi iptal hükmünün yürürlüğe gireceği tarihi ayrıca kararlaştırabilir. Bu tarih, kararın Resmî Gazetede yayımlandığı günden başlayarak bir yılı geçemez? denilmekte, Anayasa Mahkemesinin Kuruluşu ve Yargılama Usulleri Hakkında Kanun'un 53. maddesinin dördüncü fıkrasında da bu kural tekrarlanmaktadır. Maddenin beşinci fıkrasında ise, Anayasa Mahkemesi'nin, iptal halinde meydana gelecek hukuksal boşluğu kamu düzenini tehdit veya kamu yararını ihlâl edici mahiyette görmesi halinde yukarıdaki fıkra hükmünü uygulayacağı belirtilmiştir.

657 sayılı Devlet Memurları Kanunu'na 527 sayılı KHK'nin 3. maddesiyle eklenen I SAYILI CETVEL'in I- GENEL İDARE HİZMETLERİ SINIFI başlıklı bölümünün (f) bendinde yer alan ??..GAP İdaresi Başkan Yardımcısı,?? ibaresinin iptaline karar verilmesinin doğuracağı hukuksal boşluk, kamu yararını bozucu nitelikte olduğundan gerekli düzenlemelerin yapılması amacıyla iptal kararının, Resmî Gazete'de yayımlanmasından başlayarak bir yıl sonra yürürlüğe girmesi uygun görülmüştür.

VI - SONUÇ

A - 18.5.1994 günlü, 527 sayılı ?Memurlar ve Diğer Kamu Görevlileri ile İlgili Bazı Kanun ve Kanun Hükmünde Kararnamelerde Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun Hükmünde Kararname?nin 3. maddesiyle 14.7.1965 günlü, 657 sayılı Devlet Memurları Kanunu'na eklenen I SAYILI CETVEL'in I-GENEL İDARE HİZMETLERİ SINIFI başlıklı bölümünün (f) bendinde yer alan ?...GAP İdaresi Başkan Yardımcısı,...? ibaresinin Anayasa'ya aykırı olduğuna ve İPTALİNE,

B - İptal edilen ibarenin doğuracağı hukuksal boşluk kamu yararını ihlal edici nitelikte görüldüğünden, Anayasa'nın 153. maddesinin üçüncü fıkrasıyla 2949 sayılı Yasa'nın 53. maddesinin dördüncü ve beşinci fıkraları gereğince İPTAL HÜKMÜNÜN, KARARIN RESMİ GAZETE'DE YAYIMLANMASINDAN BAŞLAYARAK BİR YIL SONRA YÜRÜRLÜĞE GİRMESİNE,

27.6.2006 gününde OYBİRLİĞİYLE karar verildi.