BÜMKO açıkladı... 4/C'liye verilecek ek ödemeden hangi kesintiler yapılmalı?

Bütçe ve Mali Kontrol Genel Müdürlüğü, Sağlık Bakanlığının sorusu üzerine, 4/C'li personele verilmeye başlanacak olan ek ödemelerden hangi kesintiler yapılması gerektiğini açıkladı. Yazıda ayrıca, mahkeme kararına binaen ek ödeme yapılmaması gerektiği ifade edildi.

BÜMKO'nun Sağlık Bakanlığına yazdığı ve aşağıda yer verilen resmi yazısına göre,

1- Mahkeme kararı üzerine ek ödeme yapılmaması gerektiği,

2- Toplu sözleşmeye göre verilecek ek ödemeden gelir ve damga vergisi kesintisi yapılması gerektiği, ayrıca ek ödemenin prime esas kazanca dahil edilmesi

istenilmiştir.

İŞTE O RESMİ YAZI

T.C.
MALİYE BAKANLIĞI
Bütçe ve Mali Kontrol Genel Müdürlüğü

Sayı : 80755325-105.05.07-852-------- 01/02/2016
Konu : 4/C'li Personelin Ek Ödemesi

SAĞLIK BAKANLIĞI

İlgi : a) 08/01/2016 tarihli ve37106781/869/252-17276660 sayılı yazınız.

b) Türkiye Halk Sağlığı Kurumunun 23/12/2015 tarihli ve 64395869/622.02-E.4096/16464669 sayılı yazısı.

c) Türkiye Kamu Hastaneleri Kurumunun 03/09/2015 tarihli ve 49022165-045.03/661- 13232518 sayılı yazısı.

İlgi yazılarda, 657 sayılı Devlet Memurları Kanununun 4 üncü maddesinin (C) fıkrası kapsamında çalıştırılanlardan lehine yargı kararı bulunanlara 209 sayılı Kanun kapsamında ek ödeme yapılmaya devam edildiği belirtilerek, 1/1/2016 tarihinden itibaren uygulanmakta olan 2016 ve 2017 Yıllarım Kapsayan 3. Dönem Toplu Sözleşmede geçici personel için öngörülen ek ödemenin lehine yargı kararı bulunan personel açısından nasıl uygulanması gerektiği, geçici personele yapılacak ek ödemenin hangi kaynaktan ve ödeme kaleminden ödeneceği ile bu ödemelerden gelir vergisi ve damga vergisi kesintisinin yapılıp yapılamayacağı hususlarında Bakanlığımız görüşü talep edilmektedir.

Bilindiği üzere 657 sayılı Devlet Memurları Kanununun "İstihdam şekilleri" başlıklı 4 üncü maddesinde,

"Kamu hizmetleri; memurlar, sözleşmeli personel, geçici personel ve işçiler eliyle gördürülür.

C) Geçici personel

Bir yıldan az süreli veya mevsimlik hizmet olduğuna Devlet Personel Başkanlığı ve Maliye Bakanlığının görüşlerine dayanılarak Bakanlar Kurulunca karar verilen görevlerde ve belirtilen ücret ve adet sınırları içinde sözleşme ile çalıştırılan ve işçi sayılmayan kimselerdir.

Özelleştirme uygulamaları sebebiyle iş akitleri kamu veya özel sektör işverenince feshedilen ve 24/11/1994 tarihli ve 4046 sayılı Kanun kapsamında diğer kamu kurum ve kuruluşlarına nakil hakkı bulunmayan personel de bu fıkra kapsamında yaşlılık veya malullük aylığı almaya hak kazanıncaya kadar istihdam edilebilir. Bu kapsamda istihdam edileceklerin sayısı, öğrenim durumlarına göre çalışma şartları ve bunlara ödenecek ücretler ile diğer hususlar Devlet Personel Başkanlığı ve Maliye Bakanlığının görüşleri üzerine Bakanlar Kurulunca belirlenir. "

hükmü yer almış ve anılan maddede kamu kurum ve kuruluşlarında istihdam edilecek personel ve bu personelin tanımı açıkça düzenlenmiş bulunmaktadır.

Geçici personelin istihdamına ilişkin usul ve esaslar 657 sayılı Kanunda yer alan özel hükümlerin yanı sıra 2015 yılı ve bundan sonraki yıllar için 29/12/2014 tarihli ve 2014/7140 sayılı Bakanlar Kurulu Kararıyla yürürlüğe konulan "Özelleştirme Uygulamaları Sonucunda İş Sözleşmeleri Sona Eren İşçilerin Kamu Kurum ve Kuruluşlarında Geçici Personel Statüsünde İstihdam Edilmelerine İlişkin Esaslar"da belirlenmiştir.

Ayrıca, 657 sayılı Kanunun 4 üncü maddesinin (C) fıkrası uyarınca istihdam edilmekte olan geçici personel 4688 sayılı Kanun kapsamında olup, söz konusu Kanun kapsamında akdedilen Toplu Sözleşme hükümlerine de tabi bulunmaktadır. Nitekim, 23/8/2015 tarihli ve 29454 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan Kamu Görevlilerinin Geneline ve Hizmet Kollarına Yönelik Mali ve Sosyal Haklara İlişkin 2016 ve 2017 Yıllarını Kapsayan 3. Dönem Toplu Sözleşmenin 1 inci maddesinde, bu Toplu Sözleşmenin; kamu görevlilerinin geneline ilişkin mali ve sosyal haklarla ilgili bölümünün 4688 sayılı Kamu Görevlileri ve Toplu Sözleşme Kanunu kapsamına giren kamu kurum ve kuruluşlarının, her bir hizmet kolu kapsamına giren mali ve sosyal haklarla ilgili bölümünün ise ilgili hizmet kolu kapsamına giren kamu kurum ve kuruluşlarının kadro ve pozisyonlarında istihdam edilen kamu görevlileri hakkında uygulanacağı hüküm altına alınmıştır.

Kamu Görevlilerinin Geneline ve Hizmet Kollarına Yönelik Mali ve Sosyal Haklara İlişkin 2016 ve 2017 Yıllarını Kapsayan 3. Dönem Toplu Sözleşmenin 24 üncü maddesinde; "Ayın veya haftanın bazı günleri ya da günün belirli saatleri gibi kısmi zamanlı çalışanlar ile parça başı ücret vermek suretiyle istihdam edilenler hariç olmak üzere 657 sayılı Kanunun 4 üncü maddesinin (C) fıkrası hükmüne istinaden yürürlüğe konulan Bakanlar Kurulu kararları kapsamında Yüksek Seçim Kurulu ve Türkiye İstatistik Kurumunda istihdam edilen geçici personel ile 29/12/2014 tarihli ve 2014/7140 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı uyarınca kamu kurum ve kuruluşlarında istihdam edilen geçici personele, 1.800 gösterge rakamının memur aylık katsayısıyla çarpımı sonucu bulunacak tutarda ek ödeme verilir. Bunlara kurumlarınca döner sermaye dahil başka bir kaynaktan ek ödeme ve benzeri adla herhangi bir ödeme yapılamaz." hükmü yer almaktadır.

Diğer taraftan, devlet hastanesinde geçici personel statüsünde istihdam edilen personelin hastane döner sermaye gelirlerinden kendisine ek ödeme yapılması talebiyle yapmış olduğu başvurunun reddi üzerine açmış bulunduğu davada, itiraz konusu kuralın Anayasaya aykırı olduğu kanısına varan Mahkemece iptali için Anayasa Mahkemesine başvurulmuş, söz konusu başvuru sonucunda Anayasa Mahkemesinin 23/12/2015 tarihli ve E:2014/199, K:2015/115 sayılı Kararında;

- Anayasanın 10 uncu maddesi gereği "Kanun önünde eşitlik ilkesi"nin hukuksal durumları aynı olanlar için söz konusu olacağı, eşitlik ilkesinin amacının aynı durumda bulunan kişilerin kanunlar karşısında aynı işleme bağlı tutulmalarını sağlamak, ayrım yapılmasını ve ayrıcalık tanınmasını önlemek olduğu,

- Aynı hukuksal durumların aynı, ayrı hukuksal durumların farklı kurallara bağlı tutulmasının Anayasa'da öngörülen eşitlik ilkesi zedelenmeyeceği ve farklı hukuki konumlarda bulunan kişiler hakkında farklı düzenlemeler yapılmasının eşitlik ilkesine aykırılık oluşturmayacağı,

- Geçici personel statüsünün, Anayasanın 128 inci maddesinde belirtilen memur ve diğer kamu görevlileri kavramı dışında kalan, sözleşme ile çalıştırılan, işçi de olmayan, kendine özgü istisnai bir istihdam türü olduğu,

- Geçici personel tarafından yapılması öngörülen işlerin, memurlar ve sözleşmeli personelce yerine getirilen hizmetlerden farklı olması nedeniyle geçici personelin statüsünün de kanun koyucu tarafından memur ve sözleşmeli personelden farklı düzenlendiği,

- Geçici personel tarafından yürütülen hizmetler ile memurlar ve sözleşmeli personel tarafından yürütülen hizmetlerin farklılığı gözetildiğinde, bu kişilerin yaptıkları işin "eşit iş" olarak kabulünün mümkün olmadığından, ücretleri yönünden de itiraz konusu kuralda eşitlik ilkesinin ihlalinden söz edilemeyeceği,

- Geçici personele, fiilen çalışmalarının ve emeklerinin karşılığı olarak aylık ücret ödenmekte olduğu, bu kişilere döner sermaye gelirinden ek ödeme yapılması zorunluluğu bulunmadığı,

- Dava konusu işlemin farklı statüler için farklı ücret rejimleri öngörülmesi ile emeğin karşılıksız bırakılmamasını amaçlayan Anayasanın 55 inci maddesiyle Devlete verilen çalışanların yaptıkları işe uygun adaletli bir ücret elde etmeleri için gerekli tedbirleri alma yükümlülüğüne aykırı bulunmadığı,

belirtilerek kanun koyucu tarafından döner sermaye gelirlerinden yararlanabilecek personel olarak memur ve sözleşmeli personel statülerinin öngörülmesinde, bir başka deyişle geçici personel statüsüne bu düzenlemede yer verilmemesinde eşitlik ilkesine aykırılık bulunmadığı ifade edilerek dava reddedilmiştir.

Yukarıda yer alan hükümler, yapılan açıklamalar ve Anayasa Mahkemesinin ilgili Kararı çerçevesinde anılan personele 2016 yılından itibaren Kamu Görevlilerinin Geneline ve Hizmet Kollarına Yönelik Mali ve Sosyal Haklara İlişkin 2016 ve 2017 Yıllarını Kapsayan 3. Dönem Toplu Sözleşmenin 24 üncü maddesinde öngörülen ek ödeme dışında, döner sermaye dahil başka bir kaynaktan ek ödeme ve benzeri adla herhangi bir ödeme yapılmasına imkan bulunmadığı değerlendirilmektedir.

Diğer taraftan anılan toplu sözleşme maddesi gereğince geçici personele yapılacak ek ödemeye ilişkin olarak;

1- 193 sayılı Gelir Vergisi Kanunu ve 488 sayılı Damga Vergisi Kanununun ilgili maddeleri ve ekli tablolarında gelir vergisi ve damga vergisinden istisna tutulacak ödemeler tadadi olarak sayılmış olup, söz konusu istisnalar arasında anılan ödeme yer almadığı gibi başka bir kanunda da söz konusu ödemenin gelir vergisine ve damga vergisine tabi olmayacağı yönünde bir hükmün de bulunmaması nedeniyle, Toplu Sözleşme uyarınca yapılan ek ödemeden gelir vergisi ve damga vergisi kesilmesi,

2- 5510 sayılı Kanunun 80 inci maddesinin birinci fıkrasının (b) bendinde,

"Ayni yardımlar ve ölüm, doğum ve evlenme yardımları, görev yollukları, seyyar görev tazminatı, kıdem tazminatı, iş sonu tazminatı veya kıdem tazminatı mahiyetindeki toplu ödeme, keşif ücreti, ihbar ve kasa tazminatları ile Kurumca tutarları yıllar itibarıyla belirlenecek yemek, çocuk ve aile zamları, işverenler tarafından sigortalılar için özel sağlık sigortalarına ve bireysel emeklilik sistemine ödenen ve aylık toplamı asgari ücretin % 30'unu geçmeyen özel sağlık sigortası primi ve bireysel emeklilik katkı paylan tutarları, prime esas kazanca tabi tutulmaz.", anılan fıkranın (c) bendinde; "b) bendinde belirtilen istisnalar dışında her ne adla yapılırsa yapılsın tüm ödemeler ile ayni yardım yerine geçmek üzere yapılan nakdi ödemeler prime esas kazanca tabi tutulur. Diğer kanunlardaki prime tabi tutulmaması gerektiğine dair muafiyet ve istisnalar bu Kanunun uygulanmasında dikkate alınmaz. " hükümleri yer almaktadır. Dolayısıyla geçici personele yapılacak ek ödeme, anılan maddede belirtilen istisnalar kısmına girmediğinden söz konusu personele yapılacak ek ödemenin prime esas kazanca dahil edilmesi,

3- Geçici personele yapılacak ek ödemenin, personel ücretinin ödendiği bütçeden yapılması, personele yapılacak ek ödemenin Kurumların ilgili yıl bütçesinde yer alan "01.4.4.04 657 sayılı Kanunun 4/C Kapsamında Çalışanları Ek Ödemeleri" ekonomik kodunu içeren tertipten yapılması gerektiği değerlendirilmektedir.

Bilgilerini arz ederim.

İsmail İlhan HATİPOĞLU
Bakan a.
Genel Müdür