AİHM, TÜMBELSEN'in davasında Türkiye'yi mahkum etti

Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi, (AİHM) Tüm Bel Sen'in toplusözleşme hakkının ihlaliyle ilgili yaptığı başvuruda Türkiye'yi haksız buldu. Türkiye'nin kamu emekçilerine toplusözleşme hakkını tanımamasını 'sendikalaşma hürriyetine engel oluşturduğu' şeklinde değerlendiren mahkeme, Türkiye'nin imza attığı uluslararası sözleşmelere da atıfta bulundu. AİHM'nin Türkiye'yi sendikal hürriyeti engellediği şeklinde mahkum ettiği hukuki süreç, Tüm Belediye ve Yerel Yönetim Hizmetleri Emekçileri Sendikası'nın (Tüm Bel Sen) Gaziantep Büyükşehir Belediyesi'yle toplu iş sözleşmesi imzalamasıyla başladı. Sendika hakkında, memur sendikalarının toplu iş sözleşme yapamayacağı gerekçesiyle, sözleşmenin feshi istemiyle dava açıldı. Gaziantep 2. Asliye Hukuk Mahkemesi'nde görülen davada sendika lehine karar çıktı. Ancak temyiz incelemesini yapan Yargıtay kararı bozarak tekrar yerel mahkemeye gönderdi. Gaziantep 2. Asliye Hukuk Mahkemesi ikinci defa aynı kararı verdi ve dosya bu defa Yargıtay Hukuk Genel Kurulu'nun önüne geldi. Kurul, kamu emekçilerinin sendikalarının toplu iş sözleşme hakkı bulunmadığına hükmederek, toplu iş sözleşmesini feshetti. Tüm Bel-Sen de iç hukuk yolları tükendiği için dosyayı AİHM'ne taşıdı.

Türkiye'nin Avrupa İnsan Hakları Sözleş-mesi'nin (AİHS) toplanma ve dernekleşme özgürlüğünü düzenleyen 11. maddesi ve ayrımcılık yasağını düzenleyen 14. maddelerini ihlal ettiği gerekçesiyle açılan dava önceki gün sonuçlandı.

SENDİKAL HÜRRİYETE ENGEL

Mahkeme kararında, "Sendika ve belediye meclisi arasında toplu sözleşme, sendikanın üyelerinin çıkarlarını savunabileceği en önemli hatta tek araçtır. Buna göre iki sene geçerli olan bu sözleşmenin feshi, başvuru sahibi sendikanın sendikalaşma hürriyetine müdahale oluşturmaktadır" denilerek AİHS'in n'inci maddesinin ihlal edildiğine hükmetti. Türkiye'nin imzaladığı uluslararası sözleşmelere atıfta bulunan mahkeme, Türkiye'yi 10 bin avro para cezasına çarptırdı. Mahkeme, 14. maddeden dolayı şikayetin ise yerinde bulmadı.

Türkiye, ILO'nun 98 sayılı "Örgütlenme ve Toplu Pazarlık Hakkı Sözleşmesi"ni 1951'de, 87 sayılı "Sendikalaşma Hakkı ve Sendika Özgürlüğü'nün Korunması Hakkında Sözleşmesi"ni ise 1993'te kabul etti. Anayasa'nın uluslararası sözleşmeleri ulusal sözleşmelerden üstün tutan 90'ıncı maddesine göre de Türkiye, bu sözleşmelerin gereğini yerine getirmek zorunda. Ancak halen memurlara toplusözleşme hakkı tanınmış değil.

Danıştay da Tüm BelSen'e izin vermişti

MEMURLARIN toplu iş sözleşmesi imzalamasının önünde yasal bir engel olmadığına dair Danıştay ve İdare mahkemeleri tarafından verilmiş kararlar da var. Danıştay Birinci Dairesi 2005 yılında verdiği kararda Tüm Bel Sen ile Niğde Ulukışla Belediyesi arasında yapılan toplu sözleşmenin suç teşkil etmediğini, dolayısıyla kamu emekçileri sendikalarının toplu sözleşme yapma hakkı olduğunu onaylamıştı. Bu kararın ardından benzer bir karar da Zonguldak İdare Mahkemesi tarafından verildi. Karabük İli, Yenice Belediye Meclisi'nce, Tüm-Bel Sen Sendikası ile belediye arasında toplusözleşme yapmak üzere Belediye Başkanına yetki verildi. Yenice Kaymakamlığı ise belediyenin kamu emekçileriyle toplusözleşme yapamayacağı gerekçesiyle İdare Mah-kemesi'ne gitti. Zonguldak İdare Mahkemesi de, kamu emekçilerinin toplusözleşme hakkı olduğuna ilişkin karar verdi.