Güvenlik soruşturması ve arşiv araştırması nedir?

676 sayılı Olağanüstü Hal Kapsamında Bazı Düzenlemeler Yapılması Hakkında Kanun Hükmünde Kararnamenin 74 üncü maddesiyle, 657 sayılı Kanunun 48 inci maddesinde düzenlenen devlet memurluğuna alınacaklarda aranacak genel şartlara sekizinci olarak "Güvenlik soruşturması ve/veya arşiv araştırması yapılmış olmak" da eklenmiştir.

GÜVENLİK SORUŞTURMASI/ARŞİV ARAŞTIRMASI NEDİR ?

12 Nisan 2000 tarihli ve 24018 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan "Güvenlik Soruşturması ve Arşiv Araştırması Yönetmeliği"nde, güvenlik soruşturması ve arşiv araştırmasının kapsamı, güvenlik soruşturması ve arşiv araştırması yapacak makamları, hakkında güvenlik soruşturması yapılacak personeli, güvenlik soruşturmasında ve arşiv araştırmasında araştırılacak hususlar ve kurumlarca bu hususa ilişkin izlenmesi gereken yöntem detaylı olarak açıklanmıştır.

Söz konusu yönetmelikte "Güvenlik Soruşturması" ve "Arşiv Araştırması" ayrı ayrı tanımlanmıştır :

* Güvenlik Soruşturması : Kişinin kolluk kuvvetleri tarafından halen aranıp aranmadığının, kolluk kuvvetleri ve istihbarat ünitelerinde ilişiği ile adli sicil kaydının ve hakkında herhangi bir tahdit (sınırlama) olup olmadığının, yıkıcı ve bölücü faaliyetlerde bulunup bulunmadığının, ahlaki durumunun, yabancılar ile ilgisinin ve sır saklama yeteneğinin mevcut kayıtlardan ve yerinden araştırılmak suretiyle saptanması ve değerlendirilmesi.

* Arşiv Araştırması : Kişinin kolluk kuvvetleri tarafından halen aranıp aranmadığının, kolluk kuvvetleri ve istihbarat ünitelerinde ilişiği ile adli sicil kaydının ve hakkında herhangi bir tahdit olup olmadığının mevcut kayıtlardan saptanması.

Görüldüğü üzere, güvenlik soruşturması ve arşiv araştırması yapmaya yetkili makamlar tarafından kanun hükmünde getirilen yasal düzenlemeden sonra atanmaya hak kazanan memurlar hakkında yukarıda belirtilen kriterler doğrultusunda inceleme yapılacaktır.

Ancak, burada dile getirilmesi gereken en önemli husus, yapılan bu yasal düzenlemenin arka planında yer alan 15 Temmuz darbe girişiminin hain şebekesi FETÖ/PDY terör örgütünün olduğu bir gerçektir.

Dolayısıyla, "Güvenlik Soruşturması ve Arşiv Araştırması Yönetmeliği"ne göre ilgili emniyet birimleri tarafından kişiler hakkında yapılacak inceleme ve değerlendirme kriterlerinin, 667 sayılı Olağanüstü Hal Kapsamında Alınan Tedbirler Kapsamında Kanun Hükmünde Kararnamenin 4 üncü maddesinin 1 inci fıkrasında yer alan;

"Terör örgütlerine veya Milli Güvenlik Kurulunca Devletin milli güvenliğine karşı faaliyette bulunduğuna karar verilen yapı, oluşum veya gruplara üyeliği, mensubiyeti veya iltisakı yahut bunlarla irtibatlı" hükümlerine göre revize edilmesi ve ilgili kamu kurumlarına inceleme sonuçlarının bu değerlendirme kriterlerine göre bildirilmesi kamuya FETÖ/PDY terör örgütü veya bölücü terör örgütü PKK destekçilerinin girmesini engelleyecektir.

KİMLERE GÜVENLİK SORUŞTURMASI/ARŞİV ARAŞTIRMASI YAPILACAK ?

Kamu kurumlarının gizlilik dereceli birimlerinde çalıştırılacak memurlar, askeri personel, emniyet personeli, istihbarat teşkilatlarında ve ceza infaz kurumları ile tutukevlerinde çalıştırılacak personel hakkında, 676 sayılı Kanun Hükmünde Kararname ile düzenleme yapılmadan önce ilgili yönetmelik gereği güvenlik soruşturması ve arşiv araştırması yaptırılması zaten yasal bir yükümlülüktü.

Ancak, 657 sayılı Kanunun 48 inci maddesine "güvenlik soruşturması ve/veya arşiv araştırması şartı"nın eklenmesi ile istisna gözetmeksizin kamuya yapılacak tüm atamalardan önce atamaya hak kazanan kişiler hakkında bu işlem yapılacaktır.

GÜVENLİK SORUŞTURMASI/ARŞİV ARAŞTIRMASINI HANGİ KURUMLAR YAPIYOR ?

"Güvenlik Soruşturması ve Arşiv Araştırması Yönetmeliği"nin 8 inci maddesinin 2 nci ve 3 üncü fıkralarında; "Emniyet Genel Müdürlüğü ve mahalli mülki idare amirlikleri, güvenlik soruşturması ve arşiv araştırmasını; bakanlıklar, kamu kurum ve kuruluşlarının gizlilik dereceli birim ve kısımları ile yurtdışı teşkilatında ve askeri, emniyet, istihbarat teşkilatlarında ve ceza infaz kurumu ve tutukevlerinde çalıştırılacak personel hakkında yapar.

Milli İstihbarat Teşkilatı Müsteşarlığı; Emniyet Genel Müdürlüğü ve mahalli mülki idare amirliklerinin görev ve yetkileri saklı kalmak kaydıyla, güvenlik soruşturmasını Milli İstihbarat Teşkilatında çalışacak personel, Türk Silahlı Kuvvetlerinin kadro ve kuruluşlarında çalışacak subay adayları ve Türk Silahlı Kuvvetlerinin belirleyeceği diğer personel ile bakanlıklar ve kamu kurum ve kuruluşlarının gizlilik dereceli birim ve kısımlarının hiyerarşik olarak bağlı bulunduğu üst kademe yöneticilerinden müsteşar, genel müdür, vali, büyükelçi ve müstakil birim amirleri ile bunların yardımcıları ve ayrıca yurtdışı teşkilatında sürekli görevlendirilecek bütün personel hakkında, arşiv araştırmasını ise sadece gizlilik dereceli birim ve kısımlarda görev alacaklar ile bunların bu fıkrada sayılanlar dışında kalan yöneticileri ve ceza infaz kurumları ve tutukevlerinde çalışacak personel hakkında yapar." hükümleri yer almaktadır.

Söz konusu hükümlere göre güvenlik soruşturması ve arşiv araştırmasını, kamu kurum ve kuruluşlarının gizlilik dereceli birimlerinde çalışacak personel hakkında İl Emniyet Genel Müdürlükleri, Türk Silahlı Kuvvetlerinin subay adayları ile belirleyeceği diğer personel ve bakanlıkların müsteşar, genel müdür, vali, büyükelçi gibi üst düzey kadrolar için de Milli İstihbarat Teşkilatı yapmakla yükümlüdür.

GÜVENLİK SORUŞTURMASI/ARŞİV ARAŞTIRMASI NE KADAR SÜRÜYOR ?

"Güvenlik Soruşturması ve Arşiv Araştırması Yönetmeliği"nin 12 nci maddesine göre, güvenlik soruşturması ve arşiv araştırması yapılması isteminin yetkili kuruma ulaşmasından itibaren arşiv araştırması sonuçları en geç 30 gün, güvenlik soruşturması sonuçları en geç 60 gün içinde neticelenmektedir. Ancak uygulamada bu süreler çok fazla aşılmaktadır. Dolaysıyla yapılacak yönetmelik düzenlemesinde sürelerin de yeniden ele alınmasında fayda bulunmaktadır.

SÖZLEŞMELİ PERSONEL (4-B) HAKKINDA DA GÜVENLİK SORUŞTURMASI/ARŞİV ARAŞTIRMASI YAPILACAK MI ?

"Sözleşmeli Personel Çalıştırılmasına İlişkin Usul ve Esaslar"ın 12 nci maddesinde; "Sözleşmeli olarak çalıştırılacakların, ilgili kurumun saptayacağı özel koşulların yanı sıra, 657 sayılı Devlet Memurları Kanununun 48 inci maddesinin (A) fıkrasının 4, 5, 6 ve 7 nci bentlerinde belirtilen koşulları da taşımaları gereklidir." hükmü yer almaktadır.

676 sayılı KHK ile 657 sayılı Devlet Memurları Kanununun 48 inci maddesinin (A) fıkrasına eklenen "Güvenlik Soruşturması ve/veya Arşiv Araştırması"na dair 8 nci bentle ilgili bu usul ve esaslarda da yapılması gereken düzenleme şu ana kadar gerçekleşmemiştir.

Ancak sözleşmeli personel 657 sayılı Kanuna tabi bir istihdam şekli olduğundan, bu statü ile çalışmaya hak kazananlar için sözleşme imzalanmadan önce güvenlik soruşturması ve arşiv araştırması yapılmasına dair bir düzenleme yerinde olacaktır.

BUNDAN SONRA TEK BİR VATAN HAİNİ KAMUYA ATANMASIN !

Konu ile ilgili yaptığımız açıklamalar çerçevesinde son olarak şunları söylemek gerekiyor; Fetullahçı Terör Örgütü veya bölücü terör örgütü PKK uzantılarının kamu kurumlarına bundan sonra girmelerinin engellenmesi için yukarıda detaylı bahsettiğimiz "Güvenlik Soruşturması ve Arşiv Araştırması Yönetmeliği"nin bütünüyle ele alınarak değiştirilmesi ülkemizin geleceği adına büyük önem arz etmektedir.

Yavuz Selim KAPLAN