Memurların kazanç getirici faaliyet yasağının istisnaları

Bugünkü yazımızda, memurların en fazla ihtiyaç duyduğu konular arasında yer alan ticari kazanç getirici faaliyetlerle ilgili olarak, Devlet Personel Başkanlığı tarafından verilen resmi görüşler doğrultusunda soru cevaplarla pratik bilgiler ile yeni icat edilen uyanıklıkları açıklamaya çalışacağız.

Arabasını veya evini kiraya verebilir mi?

Devlet memurunun aracını veya evini kiraya vermesi, Türk Ticaret Kanunu'na göre, (tacir) veya (esnaf) sayılmayı gerektirecek bir ticari faaliyet sayılmadığı için 657 sayılı Kanunun 28 inci maddesindeki yasak kapsamında değildir. Bu nedenle aracını veya evini kiraya verebilir. Ancak, uygulamada bazı amirler ve memurlar aracını kurumlarına hizmet veren araç firmalarına kiraya verme gibi etik dışı davranışlar sergileyebiliyor ve kurumları da bu araçları firmalardan kiralayarak hizmet aracı olarak kullanabiliyor. Örnek vermeyelim zira yapanlar kendilerini biliyorlar. Zira amacımız ahlaksızları deşifre etmekten ziyade kendi çapımızda azda olsa kötülüğü önlemeye çalışmaktır.

Memurlar radyo veya televizyon programı yapabilir mi?

Devlet memurunun TRT Ankara Radyosu'nda program yapmasının 657 sayılı Kanun'un yukarıda yer alan maddelerinde belirtilen ve diğer hükümlerine riayet edilerek, söz konusu faaliyetin 5846 sayılı Kanun kapsamında değerlendirilmesi, mesai saatleri dışında icra edilmesi, bu faaliyetten ticari kazanç sağlanmaması, herhangi bir akit ile işverene bağlanılmaması ve sosyal güvenlik kuruluşlarından biriyle ilişkilendirilmemesi halinde mümkün olabilecektir. (23/01/2014 tarihli ve 197 sayılı görüş)

Memurlar albüm çıkarabilir mi?

657 sayılı Kanun'a tabi personelin müzik ve televizyon projelerinde yer almasının; mezkur kanunun 28'inci maddesinde belirtilen davranış biçimine uyulması, söz konusu faaliyetin mesai saatleri dışında icra edilmesi, bu faaliyetten 5846 sayılı Kanun kapsamında elde edilen mali haklar haricinde herhangi bir ticari kazanç sağlanmaması, herhangi bir akit ile işverene bağlanılmaması, sosyal güvenlik kuruluşlarından biriyle ilişkilendirilmemesi ve de bu faaliyetin hukuki statüsü ve ilgili mevzuatı bakımından yukarıda yer verilen madde hükmünde belirtilen yasaklar haricinde bir faaliyet olarak değerlendirilmesi halinde mümkün olabilecektir. (21/01/2014 tarihli ve 23850 sayılıgörüş)

Memurlar borsada hisse senedi alım satımı yapabilirler mi?

657 sayılı Kanun'un 28'inci maddesinden anlaşılacağı üzere, devlet memurlarının yönetim kurulu üyesi, denetçi veya her ne şekilde olursa olsun şirket personeli olarak anonim şirketlerde görev almaları yasaklanmış olmakla birlikte, genel olarak anonim şirketlerde ve halka açık anonim şirketlerde hisse senedi sahibi olmalarına ilişkin herhangi bir yasak bulunmamaktadır.

Hisse senedi sahipliği, şirketin kuruluşundan sonra hisse senedi devralmak veya sermaye artışına iştirak etmek suretiyle olabileceği gibi şirketin kuruluşunda kuruluş sermayesinin bir bölümüne iştirak etmek suretiyle de olabilmekte, anonim şirketlerde kuruluştan veya sonradan hisse senedi sahibi olmak, hisse senedi sahibine tacir ve esnaf niteliğini kazandırmamaktadır.

Bu itibarla, devlet memurlarının herhangi bir görev almamaları kaydıyla genel olarak anonim şirketler ile halka açık anonim şirketlerde pay sahibi olmalarına yasal bir engel bulunmamaktadır. Dolayısıyla memurların borsada hisse senedi alım satımı ticari kazanç getirici faaliyet kapsamında değildir. ( 02/01/2014 tarihli ve 24719 sayılıgörüş)

Memurlar unvanlarını ve kurumlarını kitaplarında kullanabilir mi?

Gizli bilgileri bulundurmamak koşuluyla, devlet memurunun 5846 sayılı Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu kapsamında her türlü eser çıkarabileceği değerlendirilmekle birlikte, 657 sayılı Kanun'da devlet memurunun kitabın yazarı olarak ismi ile birlikte kariyer unvanının ve görev yaptığı kurumun adının kullanılması hususunda herhangi bir yasal engel bulunmamakta olup, bu tür faaliyetler 657 sayılı Kanun'a ve ilgili diğer mevzuata aykırılık teşkil etmemektedir.

Memurlar köşe yazarlığı yapabilir mi?

Devlet memuru olarak görev yapan personelin; bir gazetede hizmet akdine bağlı olarak köşe yazarlığı yapamayacağı, 657 sayılı Kanun'un ödev ve sorumluluklar ile yasaklara ilişkin hükümlerine riayet etmek kaydıyla 5846 sayılı Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu kapsamında eser çıkarabileceği, mezkur kanun kapsamında eser çıkarmasının disiplin suçu sayılmayacağı değerlendirilmektedir.

Devlet memuru olarak görev yapan personelin dergide "bir hizmet akdine bağlı olarak" köşe yazarlığı yapamayacağı ancak, 657 sayılı Devlet Memurları Kanunu'nun "Basına bilgi veya demeç verme" başlıklı 15'inci maddesine aykırılık teşkil edecek nitelikte bilgi açıklamamak kaydıyla, 5846 sayılı Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu kapsamında eser çıkarabilmesinin mümkün olduğu değerlendirilmektedir. İnternet sitelerinde yazılan yazılar da bu kapsamdadır.

Ancak, yazılan yazıların eser niteliğinde olup olmadığı, herhangi bir siyasi parti; kişi veya zümrenin yararını veya zararını hedef alıp almadığı, gazete sahibi gerçek veya tüzel kişilerle sözleşmeye dayalı bir ilişki içerisinde olup olmadığı hususları dikkate alınarak konunun memurların çalıştıkları kurumlarca değerlendirilmesi gerekmektedir. Bu konunun bam telini yazıların içeriği ile hizmet akdine dayalı olup olmadığı oluşturmaktadır.

Başkalarına ait şirketleri vekaleten yönetebilir mi?

... Valiliği İl Eğitim Denetmenliği tarafından yürütülen inceleme esnasında öğretmen... 'ın, kızına ait ...Eğitim Gereçleri Ofis Mobilyaları İnşaat ve Dekorasyon Ticaret Limited Şirketi'ne ait işleri vekaleten yürütebilir mi?

657 sayılı Kanun'un 28'inci ve 125'inci maddesi ile 6098 sayılı Kanun'un 551'inci maddesi birlikte değerlendirildiğinde; noterden tasdikli vekaletname örneğinde ...'ın, ... Eğitim Gereçleri Ofis Mobilyaları İnşaat ve Dekorasyon Ticaret Limited Şirketi'nin işlemleriyle vekil tayin edilmesi, ilgili memurun ticari vekil gibi değerlendirilmesi sonucunu doğurmakta olup; bu durumda ilgilinin ticaret ve diğer kazanç getirici faaliyette bulunma yasağını ihlal ettiği ve 657 sayılı Kanun'un 125/D-h bendinde yer alan; ticaret yapmak veya devlet memurlarına yasaklanan diğer kazanç getirici faaliyetlerde bulunmak" hükmüne göre cezalandırılması gerektiği sonucuna varılmaktadır.

Memur ticaret yaparsa devleti alır devleti satar