Hükümeten 'sosyal paket': Ne kadar sigortalı artışı o kadar prim indirimi
okan müderrrisoğlu
Hükümet, seçim öncesi önemli bir "sosyal paket" açmaya hazırlanıyor. IMF'ye de anlatılması planlanan paket, kayıtdışı istihdamın daraltılması ve işçilik maliyetinin düşürülmesine odaklanıyor. Çalışma Bakanı Murat Başesgioğlu'nun hassasiyetle üzerinde durduğu önlemler dizisi, aslında aceleci bir yaklaşımla bölük pörçük uygulamaya girmek üzere. Çünkü Gelir Vergisi Yasası değişikliği yapılırken teşvikli illerde istihdam kriterlerinin esnetilmesi, en az geçim indirimine geçilerek 4 çocuklu aile için asgari ücretin vergi dışı bırakılması gibi adımlar atıldı. Sanayicinin merakla beklediği yeni adımlar ise sırada.
İlk konu, sosyal güvenlik primi: Prim oranı kademeli olarak indirilecek. 2008 yılında başlayan ve 2013'e kadar uzanan dönemde, her yıl 2 puan prim indirimini IMF'nin kabul etmesi güç. Bu yüzden yıllara göre indirim yerine kayıtlı sigortalı sayısındaki artışa göre indirim modeli geliştirildi. Örneğin, bugün kayıtlı 8 milyon olan sigortalı sayısı 9 milyona çıktığında prim indirimi gündeme gelecek.
İkinci noktada, zorunlu istihdam şartları değişecek. Örneğin, organize sanayi bölgesi gibi üretim merkezlerinde her tesiste iş yeri hekimi bulunması yerine ortak bir sağlık merkezi kurulması yeterli sayılacak.
Üçüncü konu, "işsizlik sigortası" nın etkin hale getirilmesi olacak. İşsizlik ödeneği artırılacak. İşgücüne eğitim ve beceri kazandırma gibi aktif işgücü politikalarına daha çok kaynak ayrılacak. İşsizlik Sigortası Fonu'nun faiz dışı fazlaya sağladığı katkı gözden geçirilecek.
Dördüncü husus, ilk istihdamın teşvik edilmesini içerecek. Halen 49 ilde uygulanan indirimli sigorta primi, ülke geneline yayılarak yeni istihdam desteklenecek.
Beşinci noktada zorunlu istihdam var. 50 kişiyi aşan işyerlerinde 1 eski hükümlü, 1 terör mağduru, 1 özürlü çalıştırma zorunluluğu hafifletilecek. Özürlülerin evden yapabildiği işler için esnek çalışma düzenine geçilecek. Böylece işveren zorunlu istihdam şartını yerine getirirken, istihdam maliyetini düşürebilecek. İşletmelerin kreş ve spor sahası yapma yükümlülüğü kaldırılacak.
Pakette, Kıdem Tazminatı Fonu kurulması da seçenekler arasında. İşçi kesiminin henüz ikna olamadığı yeni sistemde, işveren katkısı yanında, sosyal sigorta primlerinden Fon'a pay ayrılması, işsizlik sigortası işveren payının kıdem tazminatına ayrılması önerilecek.
Osmanlı örneği
Çalışma Bakanı Başesgioğlu, geçenlerde 81 ilin vali yardımcılarını Ankara'ya davet etti. Çünkü önümüzdeki dönemde yerel yönetimler de kayıtdışı istihdamla mücadeleye katılacak. Özellikle il istihdam kurulları harekete geçirilecek. Mesleki yeterlilik ön plana çıkacak. Hatta, sertifika sahibi eleman istihdamına teşvik verilecek. Başesgioğlu'na göre, "Merkezden, bir ildeki iş gücü piyasasını takip etmek kolay değil. Türkiye, para piyasasını izlediği kadar işgücü piyasasını izlemiyor." Örneğin, 2001 krizinden sonra 2 milyon kişi tarımdan ayrılıp diğer sektörlere geçti. Peki bunların ne kadarı kalıcı iş bulabildi? İşte bunu tam bilen yok. Oysa Osmanlı zamanında günlük defterler tutulmuş. Nüfusun, nerede, kaç gün çalıştığı biliniyormuş. Bugün illerdeki işgücü göçü tam ölçülemiyor. Yeni dönemde kayıtdışılığın mazereti kalmıyor.