Polis memurunun, öğretmen olan eşinin, eş durumu tayininde, norm kadro uygulanır mı?

Zorunlu yer değiştirmeye tabi polis memurunun öğretmen olan eşinin, eş durumu özrünün değerlendirilmesinde norm kadro durumu ya da hizmet puanı gibi hususlar engel teşkil etmez.

Danıştay, 2. Daire, 23.02.2017 tarih ve E. 2014/5519, K. 2017/1405 sayılı Karar

Karara konu olayda, Okul öncesi öğretmeni olarak görev yapan davacı, emniyet personeli olan eşinin Ankara il Merkezine atanması üzerine 2012 Ağustos özür durumuna bağlı yer değişikliği döneminde Ankara il genelinde okul öncesi öğretmenliği branşında tercih ettiği okullara hizmet puanı yetersizliğinden atanamamış, bunun üzerine Ankara İl Milli Eğitim Müdürlüğü Genel İdari Hizmetler Sınıfına kadrolu memur olarak atanmış, ardından 2013 Şubat İl İçi Özür Durumuna bağlı yer değişikliği döneminde eş durumu özrünün bulunduğu Ankara iline okul öncesi öğretmeni olarak atanmak üzere elektronik ortamda başvuru yapmış ve başvurusu puan yetersizliği gerekçesiyle reddedilmiştir.

Danıştay, davacının zorunlu yer değiştirmeye tabi ve Ankara ilinde polis memuru olarak görev yapan eşi nedeniyle 2013 Şubat ayı özür grubu yer değiştirme başvurularında Ankara ilindeki okullara atanma isteminin Devlet Memurlarının Yer Değiştirme Suretiyle Atanmalarına Dair Yönetmeliğin 9. maddesi uyarınca norm kadro durumu yahut hizmet puanı gibi hususlar dikkate alınmaksızın, istemi doğrultusunda kabul edilmesi gerektiğini, puan yetersizliği öne sürülerek başvurusunun reddedilmesinin, belirtilen Yönetmelik hükmüne aykırılık oluşturduğunu ifade etmiştir.

Danıştay Kararında ayrıca, davacının 2012 Ekim ayında hizmet sınıfının değiştirilmesi suretiyle eşinin bulunduğu Ankara iline atanma istemiyle yaptığı başvurunun aile bütünlüğünü korumak maksadıyla, zorlamaya dayalı olarak tesis edildiğini, bu nedenle davacının zorunlu atamaya tabi personel olan eşi ile bir arada olma ve birlikte yaşama seçeneği ile eğitimini aldığı alanda öğretmen olarak görev yapma seçeneklerinden birisine karar verme durumu ile karşı karşıya bırakıldığını, bu şartlar artlar altında tesis edilen hizmet sınıfı değişikliği işleminin de hukuka aykırı olduğuna karar vermiştir.

Sonuç olarak kararda, Kurumların hizmet puanı kadro yetersizliği gibi mazeretlerle, zorunlu atamaya tabi personelinin eşini atamama, ücretsiz izin almaya dolaylı olarak zorlama ya da dolaylı olarak hizmet sınıfını değiştirmeye zorlama gibi yollara başvurmalarının hukuka aykırı olduğunu açıkça belirtmiştir.

T.C.

D A N I Ş T A Y

İKİNCİ DAİRE

Esas No : 2014/5519

Karar No : 2017/1405

Temyiz İsteminde Bulunan (Davacı) :

Karşı Taraf (Davalı) : Milli Eğitim Bakanlığı - Kızılay / ANKARA

Vekili: Hukuk Müşaviri

İsteğin Özeti: İdare Mahkemesi'nce verilen 12/02/2014 günlü, E:2013/279, K:2014/180 sayılı kararın, dilekçede yazılı nedenlerle 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu'nun 49. maddesi uyarınca temyizen incelenerek bozulması isteminden ibarettir.

Cevabın Özeti: Temyizi istenen kararın yöntem ve yasaya uygun olduğu, bu nedenle istemin reddi gerekeceği yolundadır.

Danıştay Tetkik Hakimi: Hamiyet Topaloğlu

Düşüncesi: Mahkeme kararının bozulması gerektiği düşünülmektedir.

TÜRK MİLLETİ ADINA

Hüküm veren Danıştay İkinci Dairesi'nce işin gereği düşünüldü:

Dava; Diyarbakır ili, .......ilçesi,....... İlköğretim Okulunda okul öncesi öğretmeni olarak görev görev yapmakta iken, Emniyet Personeli olan eşinin Ankara il merkezine atanması üzerine 2012 Ağustos özür durumuna bağlı yer değişikliği döneminde Ankara iline, hizmet puanı yetersizliğinden atanamayan ve bu nedenle eş durumundan atanabilmek için 12/10/2012 tarihinde sınıf değişikliği yoluyla memur olarak Ankara iline atanan davacı tarafından, 2013 Şubat özür durumuna bağlı yer değişikliği döneminde eş durumu özrünün bulunduğu Ankara iline okul öncesi öğretmeni olarak atanmak üzere elektronik ortamda yaptığı başvurunun yine puan yetersizliği gerekçesiyle reddedilmesine ilişkin 08/02/2013 tarihli işlemin iptali istemiyle açılmıştır.

İdare Mahkemesi'nin 12/02/2014 günlü, E:2013/279, K:2014/180 sayılı kararıyla; Diyarbakır ili, ....... İlçesi, ........İlköğretim Okulunda okul öncesi öğretmeni olarak görev yapmakta iken, emniyet personeli olan eşinin Ankara il merkezine atanması üzerine 2012 Ağustos özür durumuna bağlı yer değişikliği döneminde Ankara il genelinde okul öncesi öğretmenliği branşında tercih ettiği okullara hizmet puanı yetersizliğinden atanamayan ve 12/10/2012 tarihinde Ankara İl Milli Eğitim Müdürlüğü Genel İdari Hizmetler Sınıfına kadrolu memur olarak atanan davacının, 2013 Şubat özür durumuna bağlı yer değişikliği döneminde eş durumu özrünün bulunduğu Ankara iline naklen atanmak üzere elektronik ortamda yaptığı başvurunun puan yetersizliği gerekçesiyle reddedilmesine ilişkin 08/02/2013 tarihli işlemde hukuka aykırılık bulunmadığından davanın reddine karar verilmiştir.

Davacı; usul ve yasaya aykırı olduğunu ileri sürdüğü Mahkeme kararının temyizen incelenerek bozulmasını istemektedir.

Türkiye Cumhuriyet Anayasası'nın 41. maddesinde ise; Ailenin, Türk toplumunun temeli olduğu, Devletin, ailenin huzur ve refahını sağlamak için gerekli tedbirleri alacağı ve teşkilatı kuracağı hükmüne yer verilmiştir.

Kamu personeli açısından genel kanun niteliğinde olan 657 sayılı Devlet Memurları Kanunu'nun 72. maddesinin 1. fıkrasında; "Kurumlarda yer değiştirme suretiyle atanmalar; hizmetlerin gereklerine, özelliklerine, Türkiye'nin ekonomik, sosyal, kültürel ve ulaşım şartları yönünden benzerlik ve yakınlık gösteren iller gruplandırılarak tespit edilen bölgeler arasında adil ve dengeli bir sistem içinde yapılır."; ikinci fıkrasında, "Yeniden veya yer değiştirme suretiyle yapılacak atamalarda; aile birimini muhafaza etmek bakımından kurumlar arasında gerekli koordinasyon sağlanarak memur olan diğer eşin de isteği halinde ataması, atamaya tabu tutulan memurun atandığı yerede 74 ve 76. maddelerde belirtilen esaslar çerçevesinde yapılır."; beşinci fıkrasında ise, "Memurların atanamayacakları yerler ve bu yerlerdeki görevler ile kurumların özellik arz eden görevlerine atanabilmeleri için hangi kademelerde ne kadar hizmet etmeleri gerektiği ve yer değiştirme ile ilgili atama esasları Devlet Personel Başkanlığınca hazırlanacak bir yönetmelikle belirlenir. Kurumlar atamaya tabi olacak personeli için bu yönetmelik esaslarına göre Devlet Personel Başkanlığının görüşünü almak suretiyle bir personel ve atama planı hazırlar. " amir hükümleri kurala bağlanmıştır.

25/06/1983 günlü, 18088 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanarak yürürlüğe giren ve dava tarihi itibarıyla yürürlükte bulunan Devlet Memurlarının Yer Değiştirme Suretiyle Atanmalarına İlişkin Yönetmeliğin "Yer Değiştirme Suretiyle Atanmalarda Gözönünde Bulundurulacak Hususlar" başlıklı 9. maddesi, son fıkrasında; "İlgili mevzuatı uyarınca zorunlu yer değiştirmeye tabi tutulan eğitim ve öğretim hizmetleri sınıfı, mülki idare amirliği hizmetleri sınıfı ve emniyet hizmetleri sınıfına giren memurlar, Türk Silahlı Kuvvetlerine mensup subay ve astsubaylar, hakim ve savcılar ile bu Yönetmeliğin Ek 1 inci maddesi kapsamına girenlerin görev süresiyle sınırlı olmak üzere atandıkları yere, memur olan eşinin atanmasında mevzuatı uyarınca yürürlüğe konulan norm kadro sayılarına ilişkin hükümler uygulanmaz." istisna hükümleri düzenlenmiştir.

Diğer taraftan, 652 sayılı Milli Eğitim Bakanlığı'nın Teşkilat ve Görevleri Hakkında Kanun Hükmünde Kararname'nin 37. maddesinin 4. fıkrasında "Öğretmenlerin yer değiştirme suretiyle atamalarında uyulacak temel ilkeler, özür grupları, hizmet bölgeleri ve alanları, hizmet puanı ve diğer hususlara ilişkin usul ve esaslar yönetmelikle belirlenir." hükmüne; 5. fıkrasında da,"Özüre dayalı yer değiştirme istekleri hizmet puanı sıralamasındaki yetersizlik sonucu yerine getirilemeyenlere, 657 sayılı Devlet Memurları Kanunu'nun 72. maddesi kapsamına girenlerin hakları saklı kalmak kaydıyla, istekleri halinde istekte bulundukları yere atanmaya hak kazanıncaya kadar, aylıksız izin verilebilir." hükmüne; Geçici 6. maddesinde ise, "Bu Kanun Hükmünde Kararnamenin uygulanmasına ilişkin düzenlemeler bir yıl içinde yürürlüğe konulur. Bu düzenlemeler yürürlüğe girinceye kadar mevcut düzenlemelerin bu Kanun Hükmünde Kararnameye aykırı olmayan hükümlerinin uygulanmasına devam olunur." hükümlerine yer verilmiştir.

06/05/2010 günlü, 27573 sayılı Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe giren ve dava tarihi itibarıyla yürürlükte bulunan Milli Eğitim Bakanlığı Öğretmenlerinin Atama ve Yer Değiştirme Yönetmeliğinin, "Özür durumuna bağlı yer değiştirmeler" başlıklı 35. maddesi, 1. fıkrasında; "Öğretmenler, sağlık, eş ve öğrenim durumu özürleri nedeniyle özür gereklerinin karşılanabileceği yerlere yer değiştirme isteğinde bulunabilirler. Ancak bu özürler nedeniyle yer değişikliği istekleri, hizmet gerekleri ile özür durumlarının birlikte karşılanması temelinde değerlendirilir." kuralı; 2. fıkrasında da; "İl içinde ve iller arasında yapılacak özür durumuna bağlı yer değiştirmelere ilişkin duyuru ve başvuruları birlikte alınır. Yer değiştirme suretiyle atamalar, öğretmenlerin tercihleri dikkate alınarak hizmet puanı üstünlüğü esas alınarak yapılır." kuralı öngörülmüş ve mazeret durumları devamı maddelerde tek tek sayıldıktan sonra bunlardan çok farklı olarak "Hizmet Sınıfının Değiştirilmesi" başlıklı 50. maddesinde de, "Öğretmenlik görevini yürütmesine engel olacak derecede bir hastalığa yakalanan öğretmenlerden görevlerini devamlı surette yapamayacakları tam teşekküllü hastanelerden verilen sağlık kurulu raporunda belirtilenler ile haklarında yapılan denetim ve soruşturma sonucunda yetersizliği nedeniyle öğretmenlik görevini yürütemeyeceği tespit edilenler ilgili mevzuat hükümleri doğrultusunda durumlarına uygun başka hizmet sınıflarına atanabilirler." hükmü kurala bağlanmıştır.

Öte yandan, Milli Eğitim Bakanlığı'nın 30.10.2012 günlü, 46656 sayılı Genelgesi'nde, Özür durumundan ataması gerçekleştirilemeyen öğretmenler için üst hukuk normlarında yer olmayan bir uygulama getirilerek eşleri, "... mülki idare amirliği hizmetleri sınıfı, emniyet hizmetleri sınıfına giren memurlar, Türk Silahlı Kuvvetlerine mensup subay ve astsubaylar, hakim ve savcı olanlardan isteyenlerin, özür durumundan atanmak istedikleri illere, ilçe veya il milli eğitim müdürlüklerine Genel İdari Hizmetleri Sınıfı memur kadrolarına atanmaları, bu şekilde memur kadrolarına atananların, memur kadrolarına atandıkları ilde alanlarında öğretmen ihtiyacı oluşması halinde Milli Eğitim Bakanlığı Öğretmenlerinin Atama ve Yer Değiştirme Yönetmeliğinde belirtilen sınırlamalara bağlı kalınmaksızın alanlar itibarıyla hizmet puanı en fazla olandan başlamak suretiyle istekleri ve tercihleri de dikkate alınmak suretiyle yeniden öğretmenliğe döndürülmelerine ..." ilişkin hususlar duyurulmuş ve daha sonra da; 2013 Yarıyıl Tatili Öğretmenlerinin Özür Durumundan Yer Değiştirmelerine ilişkin Milli Eğitim Bakanlığının Açıklamalar başlıklı 18. Maddesinde de, "2012 yılında özür durumundan yer değişikliği yapılamaması sebebiyle memur kadrosuna atanan öğretmenler ile aynı kapsamda aylıksız izne ayrılan öğretmenler göreve başlama şartı aranmadan başvuruda bulunacaklardır. Diğer sebeplerle aylıksız izne ayrılan öğretmenler ise başvuru süresi içinde göreve başlamak kaydıyla başvuruda bulunabileceği" ne ilişkin ilanın yayınlandığı görülmektedir.

Dosyanın incelenmesinden; Diyarbakır ili, ...... ilçesi, ....... İlköğretim Okulu'nda okul öncesi öğretmeni olarak görev yapan davacının, emniyet personeli olan eşinin Ankara il Merkezine atanması üzerine 2012 Ağustos özür durumuna bağlı yer değişikliği döneminde Ankara il genelinde okul öncesi öğretmenliği branşında tercih ettiği okullara hizmet puanı yetersizliğinden atanamadığı, 12/10/2012 tarihinde Ankara İl Milli Eğitim Müdürlüğü Genel İdari Hizmetler Sınıfına kadrolu memur olarak atandığı, 2013 Şubat İl İçi Özür Durumuna bağlı yer değişikliği döneminde eş durumu özrünün bulunduğu Ankara iline okul öncesi öğretmeni olarak atanmak üzere elektronik ortamda yaptığı başvurunun puan yetersizliği gerekçesiyle reddedine ilişkin işlemin iptali istemiyle temyizen görüşülmekte olan davanın açıldığı anlaşılmaktadır.

Dava konusu olayda, Milli Eğitim Bakanlığı Öğretmenlerinin Atama ve Yer Değiştirme Yönetmeliği'nin 50. maddesi uyarınca, hizmet sınıfının değiştirilmesi suretiyle atama, maddede sınırlı olarak sayılan durumlarda uygulanabilecektir. Bu haller, öğretmenlik görevini yürütmesine engel olacak derecede bir hastalığa yakalanan öğretmenlerden görevlerini devamlı surette yapamayacakları tam teşekküllü hastanelerden verilen sağlık kurulu raporunda belirtilmesi ile haklarında yapılan denetim ve soruşturma sonucunda yetersizliği nedeniyle öğretmenlik görevini yürütemeyeceği tespit edilmesi halleridir. Davacının başvurusu neticesinde eş durumu özrü nedeniyle hizmet sınıfının değiştirilmek suretiyle, genel idari hizmetleri sınıfında Ankara ili, Yenimahalle İlçe Milli Eğitim Müdürlüğü'ne memur olarak atanmış olması, Yönetmeliğinin 50. maddesinde sayılan durumlarla örtüşmediğinden, bu yönüyle söz konusu atama işlemi pratik mülahazalarla yapılmış olmakla birlikte en başından itibaren hukuki bir temele dayandırılmamıştır.

Öte yandan; Devlet Memurlarının Yer Değiştirme Suretiyle Atanmalarına Dair Yönetmeliğinin 9. Maddesi uyarınca, zorunlu yer değiştirmeye tabi olan memurun, memur olan eşinin yer değiştirme talebinin öncelikle yerine getirileceği, mülki idare hizmetleri sınıfı, emniyet hizmetleri sınıfı, subay, astsubay, hakim ve savcılar gibi zorunlu yer değiştirmeye tabi kamu görevlilerinin atandıkları yere, memur olan eşlerinin atamalarında eşin görev yaptığı kurumla ilgili olarak norm kadro sayılarına ilişkin hükümlerin uygulanmayacağı, kurumların hizmet puanı veya kadro yetersizliği gibi mazeretler ileri sürerek zorunlu atamaya tabi personelin memur olan eşini atamama veya ücretsiz izin almaya dolaylı olarak zorlama gibi bir yola başvuramayacakları açıktır.

Yukarıda belirtilen mevzuat hükümleri birlikte değerlendirildiğinde davacının zorunlu yer değiştirmeye tabi ve Ankara ilinde polis memuru olarak görev yapan eşi nedeniyle 2013 Şubat ayı özür grubu yer değiştirme başvurularında Ankara ilindeki okullara atanma isteminin Devlet Memurlarının Yer Değiştirme Suretiyle Atanmalarına Dair Yönetmeliğin 9. maddesi uyarınca norm kadro durumu yahut hizmet puanı gibi hususlar dikkate alınmaksızın, istemi doğrultusunda kabul edilmesi gerekmekte iken, puan yetersizliği öne sürülerek başvurusunun reddedilmesi, belirtilen Yönetmelik hükmüne aykırılık arzetmektedir.

Her ne kadar, davacının 2012 Ekim ayında hizmet sınıfının değiştirilmesi suretiyle eşinin bulunduğu Ankara iline atanma istemiyle başvurusunun bulunduğu ileri sürülebilir ise de, yukarıda metnine yer verilen ilanda bundan sonra özür durumları ile ilgili herhangi bir işlem yapılmayacağı belirtildiğinden, anılan başvurunun aile bütünlüğünü korumak maksadıyla, zorlamaya dayalı olarak tesis edildiği, bu nedenle davacının zorunlu atamaya tabi personel olan eşi ile bir arada olma ve birlikte yaşama seçeneği ile eğitimini aldığı alanda öğretmen olarak görev yapma seçeneklerinden birisine karar verme durumu ile karşı karşıya bırakıldığı, kamu görevlisinin Anayasadaki aile bütünlüğü ilkesi dikkate alındığında, eş-iş ikileminde bir seçime zorlanması karşısında hizmet sınıfını kendi iradesi ile değiştirdiğinden bahsedilemeyeceği, anılan şartlar altında yapılan başvuru sonucu tesis edilen hizmet sınıfı değişikliği işlemi hukuka aykırı olduğundan, bu hukuka aykırılığın idare tarafından düzeltilmesinin, Anayasanın 2. maddesinde yer verilen hukuk devleti ilkesinin bir gereği olduğu sonucuna varılmıştır.

Belirtilen açıklamalar karşısında, öğretmenlik mesleğinin özel bir ihtisas gerektiren kariyer bir meslek olduğu, Devlet Memurlarının Yer Değiştirme Suretiyle Atanmalarına Dair Yönetmeliğin 9. maddesinde, öğrenim ve uzmanlığın yer değiştirme suretiyle atamalarda gözönünde bulundurulması gereken temel ilkelerden olduğu, kamu görevlilerinin özel koşullarına göre verimliliklerinin en yüksek olduğu ve hizmetlerinden en yüksek oranda yararlanılacak bir biçimde çalıştırılmalarının kamu yararına daha uygun düştüğü ve kamu hizmetinden beklenen faydanın da bu sayede arttığı, kamu görevlilerinin, gördüğü eğitime uygun alanda çalışması sayesinde maddi ve manevi varlığının gelişmesini daha iyi tamamlayabileceği, toplumun temeli olan ailenin korunması ve refahı için Devlet tarafından gerekli tedbirlerin alınması Anayasal bir yükümlülük olduğu hususları birlikte dikkate alındığında, davacının eş mazeretine dayalı olarak yaptığı atanma isteminin "hizmet puanının yeterli olmaması" nedeniyle reddine ilişkin işlemde hukuka uyarlık, davanın reddi yolunda hüküm kuran İdare Mahkemesi kararında yasal isabet bulunmamaktadır.

Açıklanan nedenlerle, davacının temyiz isteminin kabulüyle, İdare Mahkemesi'nce verilen 12/02/2014 günlü, E:2013/279, K:2014/180 sayılı kararın, 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu'nun temyize konu kararın verildiği tarih itibarıyla yürürlükte olan haliyle 49. maddesinin 1/b fıkrası uyarınca bozulmasına, aynı maddenin 3622 sayılı Kanun'la değişik 3. fıkrası gereğince ve yukarıda belirtilen hususlar da gözetilerek yeniden bir karar verilmek üzere dosyanın adı geçen Mahkeme'ye gönderilmesine, tebliğ tarihini izleyen (15) onbeş gün içinde Danıştay'da karar düzeltme yolu açık olmak üzere, 23/02/2017 tarihinde oyçokluğuyla karar verildi.

KARŞI OY :

Temyize konu idare mahkemesi kararı usule ve hukuka uygun olup; temyiz dilekçesinde ileri sürülen hususlar kararın bozulmasını gerektirecek nitelikte bulunmadığından temyiz isteminin reddi ve mahkeme kararının onanması gerekirken aksi yöndeki Dairemiz kararına katılmıyorum.23/02/2017