Kamu Personeli Arasında Oluşturulan Vergi Adaletsizliği

Ülkemizde en çok eleştirilen kesimlerden birisi Maliye Bakanlığı bürokratlarıdır. Eleştiriler genel olarak, Maliye Bakanlığı bürokratlarının kamu yönetimine haddinden fazla müdahalede bulunması noktasında toplanmaktadır. Ancak, bugün dikkatli bir ziyaretçimiz tarafından bizlere iletilen, ücretliler arasındaki vergi adaletsizliği konusunu memurların gündemine taşımak istiyoruz. Bu çerçevede, alt gelir grubunda yer alan memurların ödediği vergi miktarının maaşlar içindeki yüzdesel ağırlığı ile üst gelir grubu içerisinde yer alan memurların ödediği vergi miktarının maaşlar içindeki yüzdesel ağırlığının ne kadar olduğunu, Sitemiz Uzmanlarının yaptığı ve net maaşları da içeren ayrıntılı bir araştırma ile sizlere sunuyor ve Maliye Bakanlığı bürokratlarının vergi adaletini sağlayıp sağlayamadıklarının taktirini sizlere bırakıyoruz.

Anayasamızın 10 uncu maddesinde, "Herkes, dil, ırk, renk, cinsiyet, siyasi düşünce, felsefi inanç, din, mezhep ve benzeri sebeplerle ayırım gözetilmeksizin kanun önünde eşittir.
Hiçbir kişiye, aileye, zümreye veya sınıfa imtiyaz tanınamaz.
Devlet organları ve idare makamları bütün işlemlerinde kanun önünde eşitlik ilkesine uygun olarak hareket etmek zorundadırlar? hükmü;

73 üncü maddesinde ise, ?Herkes, kamu giderlerini karşılamak üzere, mali gücüne göre, vergi ödemekle yükümlüdür.
Vergi yükünün adaletli ve dengeli dağılımı, maliye politikasının sosyal amacıdır.
..? hükmü yer almaktadır.

Bu çerçevede ülkemizde her kesimden olduğu gibi ücretlilerden de 193 sayılı Gelir Vergisi Kanunu gereğince gelir vergisi kesintisi yapılmaktadır. 193 sayılı Gelir Vergisi Kanununda hem ücretlerden gelir vergisi kesintisi yapılacağı hüküm altına alınmış hem de istisna tutulan ücret kalemleri de ayrı ayrı sayılmıştır. Kanunun 103 üncü maddesinde ise ücretlere uygulanacak tarifeler belirlenmiştir. Buna göre;
5.000.000.000 liraya kadar %15
12.000.000.000 liranın 5.000.000.000 lirası için 750.000.000 lira, fazlası %20
24.000.000.000 liranın 12.000.000.000 lirası için 2.150.000.000 lira, fazlası %25
60.000.000.000 liranın 24.000.000.000 lirası için 5.150.000.000 lira, fazlası %30
120.000.000.000 liranın 60.000.000.000 lirası için 15.950.000.000 lira, fazlası %35
120.000.000.000 liradan fazlasının 120.000.000.000 lirası için 36.950.000.000 lira, fazlası %40
oranında gelir vergisi kesilmektedir.

Ancak, bugünkü durum yukarıda yer verilen tabloya uymamaktadır. Tabloda ücret arttıkça vergi oranınında arttığı görülmektedir. Ama Maliye Bakanlığının bürokratlarının zaman içindeki uygulama koyduğu parlak fikirler ile tam tersi bir durum oluşmuş ve maaş arttıkça ödenen vergi azalmıştır. Bu durumun asıl sebebi, maaşın büyük bölümünün üst kademelere yükseldikçe zam, tazminat ve bu nitelikte olan ek ödeme, fon vs. oluşuyor olmasıdır. Vergideki adaletsizliğini doğuran asıl sebepte burada ortaya çıkmaktadır. Üst kademe yöneticilerine yeni getirilen her türlü yeni ödeme çeşidinde mutlaka ve mutlaka verilecek ödeme kaleminin gelir vergisinden muaf olacağı hüküm altına alınmaktadır. Bu tür ödeme kalemlerinin özellikle Maliye Bakanlığı tarafından hazırlandığı dikkate alındığında, vergi toplamak için her türlü yolu deneyen bir Kurumun yola vergi kaçırarak başlaması çok komik bir durum arz etmektedir.

Bu bağlamda zaman içinde mevzuatımızda yer alan ve gelir vergisi ödenmeyeceği belirtilen ödeme kalemlerinin başlıcaları şunlardır:
1-657 sayılı Kanunun 152 ni maddesinde sayılan, Özel Hizmet Tazminatı, Eğitim Öğretim Tazminatı, Din Hizmetleri Tazminatı, Emniyet Hizmetleri Tazminatı, Mülki İdare Amirliği Özel Hizmet Tazminatı, Denetim Tazminatı, Adalet Hizmetleri Tazminatı ve Diğer tazminatlar.
2-657 sayılı Kanunun Ek 26 ncı maddesinde düzenlenen Makam Tazminatı
3-657 sayılı Kanunun ek 33 üncü maddesinde düzenlenen Nöbet Ücreti
4-4505 sayılı Kanunun 5 inci maddesinde düzenlenen Temsil Tazminatı
5-631 sayılı Kanun Hükmünde Kararname ile getirilen ve kamu oyunda ücret adaletsizliğini sağlayacağı yaygarası koparılmasına karşın çok geçmeden kendisi de ücret adaletsizliğini artıran Görev Tazminatı
6-375 sayılı KHK' da düzenlenen Yabancı Dil Tazminatı
7-375 sayılı KHK' nın 28 ve 31 inci maddelerinde öngörülen Ek Tazminatlar
8-4009 sayılı Kanunun 56 ncı maddesinde düzenlenen Dışişleri Hizmet Tazminatı
9-4059 sayılı Kanunun 7/e maddesinde düzenlenen Serbest Bölge Tazminatı
10-926 sayılı Türk Silahlı Kuvvetleri Personel Kanununun ek 17 nci maddesinde düzenlenen her türlü tazminatlar ile Ek 18 inci maddesinde düzenlenen Makam Tazminatı
11-3717 s. Kanun ile düzenlenen Tazminat
12-399 sayılı Kanunun 25 inci maddesinde düzenlenen Ek Tazminat (I sayılı cetvele tabi personele)
13-213 sayılı Kanunun ek-13 üncü maddesinde düzenlenen, Maliye Bakanlığı personeline verilmesi öngörülen ve en yüksek devlet memuru aylığının %200' ü üst sınır teşkil eden ek ödeme.
14-4208 sayılı Karaparanın Aklanmasının Önlenmesine Dair Kanunun 14 üncü maddesinde düzenlenen Ek Ücret Ödemesi
15-320 sayılı Milli Piyango İdaresi Genel Müdürlüğü kuruluş ve görevleri hakkında kanun hükmünde kararnamede düzenlenen Teşvik İkramiyesi (her ay)
16-3201sayılı Kanunun Ek 21 inci maddesi ile düzenlenen Fazla Çalışma Ücreti
17-3056 sayılı Kanun ile düzenlenene ve Başbakanlığa bağlı birçok kurumun da yararlandığı Fazla Çalışma Ücreti
18-4458 sayılı Gümrük Kanunda düzenlenen Fazla Çalışma Ücreti
19-213 sayılı Kanunda düzenlenen Maliye Bakanlığı personeline verilmesi öngörülen Fazla Çalışma Ücreti
20-2802 sayılı Kanunun 106 ncı maddesinde düzenlenen Ödene
21-2914 sayılı Kanunda düzenlenen; Üniversite Ödeneği, Geliştirme Ödeneği, Makam Tazminatı
ve çeşitli kanunlar arasına serpiştirilmiş birçok ödeme kalemi.

Bu açıklama ve verilerden sonra konuya ilişkin olarak bazı örnekler vermek yararlı olacaktır. Aşağıda belirli unvanlarda görev yapan personelin net maaşı, ödediği vergi ve bu verginin maaşı içindeki oranı detaylı olarak yer almaktadır.

Ortaya Çıkan Tablo Şu Şekilde Özetlenebilir:
1-Kamu kesiminde yaşanan ücret adaletsizliği vergi adaletsizliğini de peşinden getirmiştir.
2-Ücret olarak en aşağıda bulunan kamu personeli daha fazla vergi ödemektedir
3-Sözleşmeliler ve Kadro Karşılığı sözleşmelilerin ödedikleri gelir vergisi kanuni orana en yakın olanlardır.
4-Gösterge Aylığı, Ek Gösterge Aylığı, Taban ve Kıdem Aylıklarının üzerine ilave edilen yeni ödeme kalemleri ödenen gelir vergisini düşürmektedir
5-5 milyara yakın maaş alan bir kamu personeli sene sonunda %30-35 vergi diliminden gelir vergisi ödemesi gerekirken bu oran %20'i ancak bulmaktadır.
6-Gelir Vergisi Kanununda ücret istisnaları tek tek sayılmakta iken; yukarıda liste halinde verilen ödeme kalemleri de gelir vergisinden istisna edilerek Kanunun bütünlüğü bozulmuştur.
7-Vergi kaçırmanın çok yaygın olduğu ülkemizde, ekonomik durumun iyileştirilmesi için toplanan vergilerin artırılması çabaları sürerken, bunu yapacak bürokrasinin kendi gelirini istisna tutması inandırıcılığını yitirmesine yol açmaktadır.
8-Her şeyden önemlisi; ANAYASAYA RAĞMEN, GELİRİ ARTTIKÇA DAHA AZ VERGİ ÖDEYEN BİR BROKRATİK VE İMTİYAZLI SINIF YARATILMIŞTIR.

MEMURLAR.NET SİTESİ OLARAK ÇÖZÜM ÖNERİMİZ
Vergi düzenlemelerinin temel kurallarından biri olan vergi adaletinin sağlanması açısından, aile ve çocuk ödenekleri dışında kalan tüm ödeme kalemlerinin gelir vergisine tabi tutulmasıdır. Yani maaşın önemli bir unsuru olan zam ve tazminatlardan gelir vergisi kesintisi yapılmalıdır. Bu durum her ne kadar düşük maaş alanların maaşında bir düşüş meydana getirse de, bu düşüşün maaş da meydana getireceği azalma oranında yapılacak bir maaş artışıyla bu olumsuzluk da kaldırılabilir. Bunun için düşük maaş alanların özel hizmet tazminat oranı vergi nedeniyle meydana gelen azalma oranında arttırılarak bu olumsuzluk ortadan kaldırılabilir. 2003 Mali Yılı Bütçesinin yaklaşık %20'sinin personel ödenekleri olarak ayrıldığını ve bunun yaklaşık 30 katrilyon gibi bir tutara ulaştığını düşünürsek elde edilecek vergi tutarı önemli boyutta olacaktır.