Öğretmen nöbeti, bir güvenlik hizmeti midir?

1739 sayılı Milli Eğitim Temel Kanunu'nun "Öğretmenlik" başlıklı 43/1 maddesindeki "Öğretmenlik, Devletin eğitim, öğretim ve bununla ilgili yönetim görevlerini üzerine alan özel bir ihtisas mesleğidir." hükümlerine göre; öğretmenlik Devletin eğitim, öğretim ve bununla ilgili yönetim görevlerini üzerine alan özel bir ihtisas mesleğidir.

Ayrıca 12.01.1961 tarih ve 10705 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan 222 sayılı İlköğretim ve Eğitim Kanununun 44. maddesindeki; "Öğretmenler kanunlarla kendilerine verilen işlerden başka, meslek dışı her hangi bir görevle yükümlü tutulamazlar." hükümlerine göre; öğretmenlik mesleği dışında kendilerine verilen işlerden başka, meslek dışı her hangi bir görevle yükümlü tutulamazlar.

PEKİ, ÖĞRETMEN NÖBETİ, BİR GÜVENLİK HİZMETİ MİDİR?

Öğretmen nöbet görevi, ilköğretim okullarında;

26.07.2014 tarihli ve 29072 sayılı Resmi Gazete'de Yayımlanan Milli Eğitim Bakanlığı Okul Öncesi Eğitim ve İlköğretim Kurumları Yönetmeliğinin "Öğretmenlerin nöbet görevi" başlıklı 44. maddesinde yer almaktadır.

Aynı yönetmeliğin "Diğer personel" başlıklı 50. maddesi 1. fıkrası (f) bendinde; "(1) Okullarda; f) Bina ve tesisler ile araç ve gerecin güvenliğini sağlamak üzere gece bekçisi, koruma memuru veya güvenlik görevlisi çalıştırılabilir." hükmü de bulunmaktadır.

Ortaöğretim okullarında;

07.09.2013 tarihli ve28758 sayılı Resmi Gazete'de Yayımlanan Milli Eğitim Bakanlığı Ortaöğretim Kurumları Yönetmeliğinin "Öğretmenlerin görevleri ve sorumlulukları" başlıklı 86. maddesindeki; "(4) Okulun her türlü eğitim ve öğretim çalışmalarında görev alan öğretmenlerin görev ve sorumlulukları şunlardır: ö) Okul yönetimince belirlenip kendisine verilen nöbet görevini yerine getirir." hükümlerine göre "Öğretmenlere nöbet görevi verilmesinin esasları" başlıklı 91. maddesinde yer almaktadır.

Aynı yönetmeliğin "Diğer personel" başlıklı 94. maddesi 1. fıkrası (f) bendinde; "(1) Okullarda; f) Bina ve tesisler ile araç ve gerecin güvenliğini sağlamak üzere gece bekçisi, koruma memuru veya güvenlik görevlisi çalıştırılabilir." hükmü de bulunmaktadır.

Osmanlı Devletinde ise okullarında nöbet işlerini yürüten kimseye Mubassır denirdi.

Sıbyan Mekteplerinin öğretim elemanları bir hoca ve onun yardımcısı olan kalfadan oluşmakta, ayrıca bir temizlikçi hademe (Bevvab) ve bir Mubassır (çocukların kavga etmelerinin önüne geçen görevli) görev yapardı. Hoca ve kalfalar mahallenin en şerefli ve haysiyetli kişilerinden seçilirdi. Osmanlı Sıbyan mektebinde eğitim ve öğretimi veren kişi gücü yerinde, zekaca üstün yaşlılardan seçilirdi. Bundaki gaye belli bir olgunluğa erişmiş kişinin kültür birikimini çocuklara aktarırken yaşlılığın getirdiği hissiyatıyla daha yakın ilişkinin rahatlıkla kurulabilmesi idi. Bu psikoloji ve fizyoloji talebe ile çok daha iyi manevi irtibat sağlanmasına imkan veriyordu. Böylelikle Sıbyan Mektebini bitiren talebe yaşından çok daha ileri bir olgunluk ve hayat bilgisi edinmiş oluyordu.

Haberimize konu olan, Çorum İl Milli Eğitim Müdürlüğünün 15.01.2018 tarih ve 1001454 sayılı yazılarında;

26.07.2014 tarihli ve 29072 sayılı Resmi Gazete'de Yayımlanan Milli Eğitim Bakanlığı Okul Öncesi Eğitim ve İlköğretim Kurumları Yönetmeliğinin "Öğretmenlerin nöbet görevi" başlıklı 44. maddesi 4. fıkrasındaki; "(4) İlköğretim kurumlarında; okulun bina ve tesisleri ile öğrenci mevcudu, yatılı, gündüzlü, normal veya ikili eğitim yapma gibi durumları göz önünde bulundurularak okul müdürlüğünce düzenlenen nöbet çizelgesine göre öğretmenler, normal eğitim yapan okullarda gün süresince, ikili öğretim yapan okullarda ise kendi devresinde nöbet tutarlar." hükümlerine atıfta bulunularak öğretmen nöbet çizelgelerinin Çorum Valiliği Yazı İşleri Müdürlüğünün 03/01/2018 tarih ve 164 sayılı yazısındaki; "Nöbetçi öğretmenlerin derse girmemeleri önem arz etmektedir. İkinci yarı yılda öğretmen arkadaşlarımızın haftada bir gün mümkünse tamamen boş bırakılması ve o gün nöbet tutmalarının temini üzerinde çalışmalıdır."

Talimatları doğrultusunda düzenlenmesi istenilmektedir.

ÖĞRETMEN KORUMA MEMURU VEYA GÜVENLİK GÖREVLİSİ DEĞİLDİR.

Yazı incelendiğinde Çorum Valisinin okullarda yapmış olduğu denetimlerde nöbetçi öğretmenlerin görev yerlerinde olmadığının tespit edildiğinin, nöbetçi öğretmenlerin ders programlarının uygun olması halinde haftada bir gününün boş bırakılarak o güne nöbet görevi verilmesi istenmektedir.

Çorum Valisi ile bir çok okul kurum yöneticisi, milli eğitim müdürlüğü ve bakanlık yetkilileri ne yazık ki Öğretmen ile koruma memuru veya güvenlik görevlisini karıştırmaktadırlar. Öğretmen Koruma memuru veya güvenlik görevlisi değildir.

Öncelikle mevzuatın nöbetle ilgili hiçbir maddesinde öğretmenin boş gününe nöbet verileceği hükmü bulunmamaktadır.

Öğretmenin boş gününe nöbet görevi verilmesi için Öğretmenin haftalık ders programında boş gün bırakılarak bu boş gününe nöbet görevi verilmesi uygulaması öğretmenin diğer günlerdeki ders yükünü artıracak ve bu işlem eğitim kalitesini zayıflatacak, öğretmenlerin verimini düşürecek ve olumsuz sonuçlara yol açacaktır.

Ayrıca bu mevzuat hükümlerinde nöbetin tanımının yapılmadığı gibi öğretmenin tutacağı nöbetin sınırlarının ne olduğu da yapılmamıştır.

ÖĞRETMENLİK MESLEĞİNİN GÖREVİ OKULLARI DIŞARIYA KARŞI KORUMAK DEĞİLDİR.

Örneğin Türk Silahlı Kuvvetleri İç Hizmet Kanununun 76. maddesinde "Nöbet" tanımı; "Nöbet; askerlikteki müşterek hizmetlerin yapılmasını ve devamını sağlamak maksadı ile bu hizmetlerin belli bir sıra ve süre ile subay, askeri memur, astsubay, askeri öğrenci, erbaş ve erler ile Silahlı Kuvvetler Teşkilatı içinde vazifeli olan bilümum sivil şahıslar tarafından yapılmasıdır." şeklinde yapılmıştır.

ÖĞRETMENDEN ASKERİ KIŞLADA, SINIR HATTINDA YADA ANITKABİR'DE NÖBET TUTAN ASKER GİBİ, NÖBET TUTMASI BEKLENİLEMEZ.

Türk Silahlı Kuvvetleri Nöbeti "belli bir sıra ve süre ile" diye tanımlayarak belirli bir süre içerisinde nöbetin tutulmasını öngörmesine rağmen Mili Eğitim Bakanlığı yönetmeliklerinde hayatın olağan akışına aykırı olarak "normal eğitim yapan okullarda gün süresince" diyerek belirli bir süre kısıtlaması olmadan tanımlama yapmakta sabah 06:30 da başlayan eğitim öğretimin akşam 18:30 da bittiği göz önünde bulundurulacak olursa öğretmeni Süpermen yerine koymaktadır.

Öğretmenlik mesleğinin görevi okulları dışarıya karşı korumak olmayıp okul giriş ve çıkış kapılarında güvenliği sağlamak değildir. Huzurlu ve güvenli bir ortamda eğitim, öğretim faaliyetinde bulunmaktır.

Okulların güvenliği ve nöbetle alakalı olarak;

Güvenlik Tedbir ve Müeyyideleri ile alakalı Milli Eğitim Bakanlığı Savunma Sekreterliğinin 25.12.2006 tarih ve 1080 sayılı "Güvenlik Tedbir ve Müeyyideler Dokümanı Genel Esaslar Talimatı" konulu yazılarında geniş bir şekilde açıklama bulunmaktadır.

OKUL GİRİŞ VE ÇIKIŞ KAPILARINDA ÖĞRETMEN DEGİL, GÜVENLİK VE MÜRACAAT MEMURU BULUNMALIDIR

Milli Eğitim Bakanlığı Savunma Sekreterliğinin 19.07.2005 tarih ve 703 sayılı, "Bina giriş ve çıkışlarında güvenlik önlem ve tedbirleri ile personel emniyeti" konulu 2005/62 nolu genelgesinin "Kontrol Hizmetleri" başlıklı (c) bölümü 1. fıkrasında; " 1-Hizmet binalarına ziyaret veya iş takibi için gelenlerin giriş ve çıkışları mutlaka güvenlik ve müracaat memuru yolu il sağlanacak. Müracaat memurları dışarıdan gelenlerin üzerlerini ve eşyalarını arayabilecek." hükümleri bulunmaktadır.

Bu hükümlere göre okul giriş ve çıkış kapılarında güvenlik ve müracaat memuru bulunması gerekmektedir.

Ayrıca 2005/62 nolu genelgenin "Nöbet hizmetleri" başlıklı (g) bölümü 1. fıkrasında; "Bakanlık merkez ve taşra teşkilatı ile bağlı kuruluşta ilgi (b)talimat esaslarına göre yürütülecektir." hükümleri bulunmaktadır. Bu hükümlerde atıfta bulunulan talimat, 12.04.2000 tarih ve 479 Milli Eğitim Bakanlığı Nöbet Hizmetleri Özel Talimatıdır.

12.04.2000 tarih ve 479 Milli Eğitim Bakanlığı Nöbet Hizmetleri Özel Talimatının "Amaç" başlıklı 1. maddesinde; "Bu talimatın amacı: "Personel, Evrak, Bina, Tesis, Araç ve Gerecin Güvenliğinin Sağlanması ve Bunlara Yönelik Her Türlü Sabotaj, Yangın, Casusluk ile Yıkıcı ve Bölücü Faaliyetlere Karşı Alınacak Tedbir ve Müeyyideler Dokümanı Genel Esaslar Talimatında yer alan taşra teşkilatlarında bir bütün olarak genel güvenliğin sağlanması amacını güden, personel arasında yürütülecek nöbet hizmetlerinde;

a)Kimlerin görev alacağını,

b)Nöbet tutacakları görevlerinin neler olduğunu,

c)Nöbet usullerini, belirlemek suretiyle, bu hizmetlerin eksiksiz ve sağlıklı bir şekilde yerine getirilmesini sağlamaktır." hükümleri,

"Kapsam" başlıklı 2. maddesinde; "a) Bu talimat: Milli Eğitim Müdürlüğü, okul ve kurumların hizmet binalarında görev yapacak olan nöbetçi memurları, daire emniyet nöbetçi memurları, güvenlik görevlileri, öğretmen ve öğrenci nöbetleri ile gece bekçilerinin görev ve sorumluluklarını kapsar." hükümleri bulunmaktadır.

Bu hükümlere göre güvenlik ve nöbetle ilgili sorumlu personel; nöbetçi memurları, daire emniyet nöbetçi memurları, güvenlik görevlileri, öğretmen, öğrenci ve gece bekçileridir.

Nöbet Hizmetleri Özel Talimatının "Nöbet Hizmetleri ve Nöbet Yerlerine Ait Genel Esaslar" başlıklı Dördüncü Bölümü 10. ve 17. maddesinde; "10- Giriş kapılarında müracaat memuru olarak görevlendirilen hizmetlilerden dağıtıcı görevi ile görevlendirilmiş bulunanlar, bu nöbet hizmetine dahil edilmezler.

17- Nöbetçi memurlarının görevlilerini en iyi şekilde yapabilmeleri için gerekli oda, araç ve gereç sağlanır." hükümleri bulunmaktadır.

Bu hükümlere göre okul giriş ve çıkış kapılarında hizmetliler müracaat memuru olarak görevlendirilebilmekte bu memurların görevlerini en iyi yapabilmeleri, için oda araç ve gereç sağlanacağı belirtilmektedir.

Nöbet Hizmetleri Özel Talimatının "Hizmete Özel Müracaat (Danışma) Memurluğu Özel Talimatı Görevleri" başlıklı bölümü 1. maddesinde; "1- Giriş ve çıkışı kontrol altında bulundurmak." hükümleri bulunmaktadır.

Bu hükümlere göre okul giriş ve çıkış kapılarında memur bulundurulmak zorunluluğu vardır.

Nöbet Hizmetleri Özel Talimatının "Nöbetçi Öğretmenin Görevleri" başlıklı bölümü 4. maddesinde; "4- Bahçe, koridor ve sınıflardaki öğrencileri gözetlemek.(okulda birkaç nöbetçi öğretmen bulunduğu takdirde, aralarındaki iş bölümü okul yönetimi tarafından yapılır.)" hükümleri bulunmaktadır.

Bu hükümlere göre nöbetçi öğretmen görev alanı okul giriş ve çıkış kapıları değil Bahçe, koridor ve sınıflardır.

Öğretmenler nöbet görevlerinde öğrencilerin teneffüslerde kontrol ve güvenliğini sağlamak, itiş, kakışları ve akran baskısını önlemek, olumsuz tutum ve davranışları önleyerek olumluya dönüştürmektedirler.

Öğretmenler okulları dışarıya karşı bir güvenlik görevi sağlamamaktadırlar. Bu görevi okul giriş kapılarında bulunangüvenlik ve müracaat memurları tarafından yapılması gerekmektedir.

OKULLARDA KORUMAK VE GÜVENLİĞİNİ SAĞLAMAK İÇİN ÖZEL KORUMA VE GÜVENLİK GÖREVLİLERİ ÇALIŞTIRILABİLİR

Buna göre; Okullarda eğitim ve öğretim gören öğrencilerimizi oluşabilecek zararlardan korumak ve güvenliğini sağlamak için özel koruma ve güvenlik görevlilerine ihtiyaç duyulmaktadır.

Milli Eğitim Bakanlığı Savunma Sekreterliği 25.12.2006 tarih ve 1080 sayılı "Güvenlik Tedbir ve Müeyyideler Dokümanı Genel Esaslar Talimatı" konulu yazılarının "Güvenlik Görevlileri" başlıklı 17. maddesinde; "Bakanlık merkez ve taşra teşkilatı ile bağlı ve ilgili kuruluşların iç ve dış güvenliği, bu maksatla görevlendirilecek yeteri kadar güvenlik görevlisi (memur, bekçi, özel güvenlik görevlisi) tarafından sağlanır." hükümleri,

Milli Eğitim Bakanlığı Okul Aile Birliği Yönetmeliğinin "Birliğin görev ve yetkileri" başlıklı 6. maddesi 1. fıkrası (d) bendindeki; "d) Okulun ihtiyaçlarını karşılamak için mal ve hizmet satın almak, bu hizmetlere ilişkin sosyal güvenlik primi, vergi ve benzeri ödemelerin yapılmasını sağlamak." hükümleri,

Milli Eğitim Bakanlığı Okul Öncesi Eğitim ve İlköğretim Kurumları Yönetmeliğinin "Diğer personel" başlıklı 50. maddesi 3.fıkrasındaki; "(3)Kadrolu personel dışında, ücretleri genel bütçe veya bütçe dışı kaynaklarca karşılanarak hizmet satın alma yoluyla çalıştırılacak personelin görevlerine ilişkin esas ve usuller sözleşmeyle belirlenir." hükümleri,

Milli Eğitim Bakanlığı Özel Öğretim Kurumları Genel Müdürlüğünün 2014/20 nolu genelgesinin; "6.2. Okulların güvenliğinin güçlendirilmesinde, özel güvenlik marifeti ve güvenlik kameralarının kullanılmasına yönelik imkanların sağlanması," hükümleri ile okullarda özel güvenlik görevlisi çalıştırılabilecektir.

Bu konuda hatta Milli Eğitim Bakanlığı İnsan Kaynakları Genel Müdürlüğü 04.02.2015 tarih ve 1222428 sayılı görüş yazısı da bulunmaktadır.

Okullarımız giriş kapılarında zaman zaman adli olaylar meydana gelmekte öğrencilerimiz ve öğretmenlerimiz darp edilmektedir. Bu nedenle okullarımızın giriş kapılarında yaşanacak olası adli olayların önüne geçilmesi, caydırıcılık sağlanması, yabancı şahsıların okula alınmaması için okul aile birliğinin kararı doğrultusunda hizmet alım yoluyla okul girişi kapılarında görevlendirilmek üzere özel koruma ve güvenlik görevlileri alınmalıdır.

Bilindiği üzere 19. Milli Eğitim Şurası Genel Kurulunda ele alınan konulardan biriside Okul Güvenliğiydi ve kurulda "Okulda fiziksel güvenliği sağlamak amacıyla, bütün okullarda güvenlik görevlisi ve sağlık personeli hizmet alımı yoluyla görevlendirilmelidir." kararı da alınmıştır.

26.07.2014 tarihli ve 29072 sayılı Resmi Gazete'de Yayımlanan Milli Eğitim Bakanlığı Okul Öncesi Eğitim ve İlköğretim Kurumları Yönetmeliğinin "Mal ve hizmet alımı ile bakım ve küçük onarım işleri " başlıklı 69. maddesi 3. fıkrasında; "(3) Gerek duyulması halinde beslenme, temizlik, muhasebe ve güvenlik hizmetleri dışarıdan da satın alınabilir." hükümleri de bulunmaktadır.

07.09.2013 tarihli ve28758 sayılı Resmi Gazete'de Yayımlanan Milli Eğitim Bakanlığı Ortaöğretim Kurumları Yönetmeliğinin "Diğer personel" başlıklı 94. maddesi 3. fıkrası da; "(3) (Değişik:RG-1/7/2015-29403)Hizmet satın alma yoluyla çalıştırılacak personelin görevlerine ilişkin esas ve usuller sözleşmeyle belirlenir." hükümleri de bulunmaktadır.

Bu bağlamda okullarımızda güvenliği sağlamak için 1 özel güvenlik elamanı hizmet alım yolu ile çalıştırılabilmektedir. Bu yıl okullarımızda güvenliği sağlamak için 10 bin özel güvenlik elamanı görevlendirilmiştir.

OKULLARDA GÜVENLİKTEN OKUL MÜDÜRLERİ SORUMLUDUR

Milli Eğitim Bakanlığı Savunma Sekreterliğinin 25.12.2006 tarih ve 1080 sayılı "Güvenlik Tedbir ve Müeyyideler Dokümanı Genel Esaslar Talimatı" konulu yazılarının "sorumluluk" başlıklı 5. maddesinde; "Güvenlik önlemlerinin ilgili mevzuat hükümleri çerçevesinde alınmasından ve uygulanmasından;

b. Taşra Teşkilatı;

(1) İllerde;

- İl Milli Eğitim Müdürleri,

- Müdür Yardımcıları,

- Şube Müdürleri / Sivil Savunma Uzmanları / Amirleri,

- Okul ve Kurum Müdürleri,

(2) İlçelerde;

- İlçe Milli Eğitim Müdürleri,

- Şube Müdürleri,

- Okul ve Kurum Müdürleri," hükümleri,

07.09.2013 tarihli ve28758 sayılı Resmi Gazete'de Yayımlanan Milli Eğitim Bakanlığı Ortaöğretim Kurumları Yönetmeliğinin "Müdür, görev, yetki ve sorumlulukları" başlıklı 78. maddesi 4. fıkrası (y) bendinde; "(4) Müdürün görev yetki ve sorumlulukları şunlardır: y) Okul binası ve eklentilerinin sabotaj, yangın, hırsızlık ve diğer tehlikelere karşı korunması için gerekli koruyucu güvenlik tedbirlerinin alınmasını sağlar." hükümleri,

26.07.2014 tarihli ve 29072 sayılı Resmi Gazete'de Yayımlanan Milli Eğitim Bakanlığı Okul Öncesi Eğitim ve İlköğretim Kurumları Yönetmeliğinin "Okul müdürünün görev, yetki ve sorumluluğu" başlıklı 39 .maddesi 1. fıkrasında; "(1) Okul öncesi eğitim ve ilköğretim kurumları, ilgili mevzuat hükümleri doğrultusunda diğer çalışanlarla birlikte müdür tarafından yönetilir. Müdür; okulun öğrenci, her türlü eğitim ve öğretim, yönetim, personel, tahakkuk, taşınır mal, yazışma, eğitici ve sosyal etkinlikler, yatılılık, bursluluk, taşımalı eğitim, güvenlik, beslenme, bakım, koruma, temizlik, düzen, nöbet, halkla ilişkiler ve benzeri görevler ile Bakanlık ve il/ilçe milli eğitim müdürlüklerince verilen görevler ile görev tanımında belirtilen diğer görevlerin yerine getirilmesini sağlar." hükümleri,

Aynı yönetmeliğin "Öğrenci sağlığı ve okul güvenliği" başlıklı 78. maddesi 1. fıkrası a) bendinde; " (1) Okul öncesi eğitim ve ilköğretim kurumlarında öğrenci sağlığı, beslenme ve güvenlik hizmetleri, aşağıdaki esaslara göre yürütülür: a) Öğrencilere okul ve çevresinde sağlıklı, güvenli bir eğitim ve öğretim ortamı sağlanması esastır."hükümleri bulunmaktadır. Bu hükümlere göre güvenlik önlemlerinden Okul ve Kurum Müdürleri sorumludur.

Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi'ne (AİHM) yapılan bir başvuru sonucunda, Elazığ Yatılı İlköğretim Bölge okulu öğrencisi iken 27 Eylül 2002 tarihinde bıçaklanarak öldürülmesi nedeniyle Sedat KAYAK'ın yakınlarına maddi ve manevi tazminat ödenmesine karar vermiştir.

Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi 2. Dairesinin 10/07/2012 tarihli KAYAK Kararını bilgisayarınıza indirmek için tıklayınız.

Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi 2. Dairesinin 10/07/2012 tarihli KAYAK Kararında; Devletin, yasamın korunması ile ilgili koruyucu tedbir alma sorumluluğunun bulunduğu aşikardır. Mevcut davada, söz konusu olanın bir okul olduğu ve okulların suçu önleme konusunda doğal olarak emniyet birimleri ile aynı imkanlara sahip olamayacaklarını gözden kaçırmamak gerektiğini ve ayrıca AİHM'nin güvenlik güçlerinin görevlerine ilişkin içtihadı ışığında ortaya konan ilkeleri hatırlatmanın yararlı olduğu, Okul müdürünün okul girişine güvenlik kulübesi yapılmasına dair talebinin karşılanmadığını göz önünde tutmakla birlikte, bu tedbirin öncelikle öğrencilerin okul dışından yabancı şahısların saldırgan tutumlarından korunmalarına yönelik olduğu, Yetkili makamların okul idaresinin pencerelere demir parmaklık takılması ve emniyet birimlerinden destek isteği de dahil güvenlikle ilgili taleplerini dikkate almamaları vurgulanmıştır.

MEB, güvenliği istatistikle sağlayamazsın!

Güvenlik önlemlerinden Okul ve Kurum Müdürleri sorumlu olmasına sorumludur da okul ve kurum giriş ve çıkış kapılarında güvenlik noktaları oluşturulması için gerekli ödenek verilmekte midir ve güvenlik personeli bulundurulması için gerekli istihdam yapılmakta mıdır? El cevap hayır.

Ahmet KANDEMİR