Akademisyenlerin eş durumundan tayin hakları var mı?

Bu yazımızda, üniversitelerde görevli akademisyenlerin eş durumu atama haklarının olup olmadığına yönelik bilgilendirmede bulunacağız.

Bilindiği üzere, Anayasamızın 41 inci maddesinde, "Aile, Türk toplumunun temelidir ve eşler arasında eşitliğe dayanır. Devlet, ailenin huzur ve refahı ile özellikle ananın ve çocukların korunması ve aile planlamasının öğretimi ile uygulanmasını sağlamak için gerekli tedbirleri alır, teşkilatı kurar." hükmü yer almaktadır.

Üniversitelerde görev yapmakta olan öğretim elemanlarının özlük hakları 2914 sayılı Yükseköğretim Personel Kanununda düzenlenmiştir.

Diğer taraftan, bu kanunun 20 nci maddesinde ise; "Bu Kanunda hüküm bulunmayan hallerde 2547 sayılı Yükseköğretim Kanunu ile 657 sayılı Devlet Memurları Kanunu hükümleri uygulanır." ifadesi yer almaktadır.

Gerek 2914 sayılı Yükseköğretim Personel Kanununda, gerek 2547 sayılı Yükseköğretim Kanununda akademisyenlerin "AİLE BİRLİĞİNİN" sağlanması amacıyla eş durumu atamalarına yönelik özel bir düzenleme bulunmamaktadır.

2914 sayılı Kanunun 20 nci maddesi kapsamında 657 sayılı Devlet Memurları Kanununun 72 nci maddesine baktığımızda ise şu hüküm yer almaktadır; " Kurumlarda yer değiştirme suretiyle atanmalar; hizmetlerin gereklerine, özelliklerine, Türkiyenin ekonomik, sosyal, kültürel ve ulaşım şartları yönünden benzerlik ve yakınlık gösteren iller gruplandırılarak tespit edilen bölgeler arasında adil ve dengeli bir sistem içinde yapılır.

Yeniden veya yer değiştirme suretiyle yapılacak atamalarda; aile birimini muhafaza etmek bakımından kurumlar arasında gerekli koordinasyon sağlanarak memur olan diğer eşin de isteği halinde ataması, atamaya tabi tutulan memurun atandığı yere 74 ve 76 ncı maddelerde belirtilen esaslar çerçevesinde yapılır. Yer değiştirme suretiyle atanmaya tabi memurun atandığı yerde eşinin atanacağı teşkilatın bulunmaması ya da teşkilatı olmakla birlikte niteliğine uygun münhal bir görev bulunmaması ve ilgilinin de talebi halinde, bu personele eşinin görev süresi ile sınırlı olmak üzere aşağıdaki şartlarda izin verilebilir."

Bu maddeyi değerlendirdiğimizde, devlet memurlarının aile birimlerinin muhafaza edilmesi amacıyla yapılacak eş durumu atamalarında, memurun görev yaptığı kurumun eşinin görev yaptığı yerde teşkilatının olması öncelikli şart koşulmuştur.

Anayasanın 130 uncu maddesine göre üniversiteler kamu tüzel kişiliğine haiz olarak Kanunla kurulduğundan, üniversitelerin başka illerde teşkilatları bulunmamaktadır.

Bu kapsamda değerlendirildiğinde, 657 sayılı Devlet Memurları Kanunu ve ona bağlı olarak çıkartılan "Devlet Memurlarının Yer Değiştirme Suretiyle Atanmalarına İlişkin Yönetmelik"te geçen eş durumu özrü atamalarının akademisyenlere uygulanması mümkün değildir.

ÜNİVERSİTEDEN ÜNİVERSİTEYE EŞ DURUMU SEBEBİYLE GEÇİŞ NASIL OLUR ?

Farklı üniversitelerde görevli akademisyenlerin aynı yerde görev yapmalarına yönelik özel bir düzenleme olmadığını yukarıda açıklamıştık. Ancak, akademisyen olan eşlerin aynı üniversitede görev yapabilmeleri için aşağıdaki şartların ve koşulların oluşması gerekir :

1- Hangi eşin görev yaptığı üniversiteye geçiş olacaksa o üniversite tarafından kadro ilanı yapılmalıdır.

2-Kadro ilanı yapıldıktan sonra ilgili kişi ilan edilen kadronun şartlarını taşıması halinde başvurusunu yapacaktır. Mevzuat gereği yapılması zorunlu olan sınav ve jüri değerlendirmelerinden geçerek atanmaya hak kazanılmalıdır.

3-Daha sonra atanmaya hak kazandığı üniversite tarafından ilgilinin muvafakatı görev yaptığı üniversiteden talep edilecektir.

4-İlgili kişinin görev yaptığı kurum eş durumu olmasından ötürü genellikle muvafakat vermektedir. Fakat şahsın mecburi hizmet yükümlülüğü olması halinde bu işlem ile ilgili karar Yükseköğretim Kurulu tarafından verilmektedir.

Yukarıda yapılan açıklamalardan anlaşılacağı gibi, öğretim elemanlarının eş durumu sebebiyle üniversite değiştirmeleri "KADRO İLANI İLE KAZANARAK NAKLEN GEÇME DIŞINDA" yasal olarak mümkün değildir.

Yavuz Selim KAPLAN