Öğretmenlere fazla çalışma yaptırılabilir mi?

Milli Eğitim Bakanlığı Öğretmen Yetiştirme ve Geliştirme Genel Müdürlüğü 14.05.2018 tarih ve 9461989 sayılı yazılarıyla Öğretmenlerin 2018 Haziran Dönemi Mesleki (seminer) Çalışma Programını okul okul hazırlayarak il milli eğitim müdürlüklerine göndermiş ve programda ilk defa 09 Haziran Cumartesi ve 10 Haziran Pazar günlerine seminer çalışması konulmuş ve bu günlerde öğretmenlere mesleki (seminer) çalışmaları ile Sene Sonu Öğretmenler Kurulu Toplantısı ve Sınıf ve Branş dersleri öğretmenleri zümre toplantılarının yapılmasını istemiştir.

MEB, seminer tarihinde ilk kez, Cumartesi ve Pazar günlerine çalışma koydu

Fakat bazı sendikaların angarya uygulamalara karşı almış oldukları eylem kararları gereğince öğretmenler hafta sonu yapılacak olan bu seminer çalışmalarına katılmayacaklarını görev yaptıkları okullara dilekçe ile bildirmişlerdir.

Bu dilekçeler üzerine Kastamonu Valiliği İl Milli Eğitim Müdürlüğü okullara gönderdiği aşağıdaki yazıda Haziran ayında yapılacak mesleki çalışmalardan hafta sonuna denk gelenlerin belirtilen gün ve saatte yapılacağı ve dilekçe veren öğretmenlerin dilekçeleri ile ilgili de herhangi bir işlem yapmaya gerek olmadığı yönünde görüş bildirilmiştir.

İşte o görüş yazısı;

Bu görüş yazısı iki kalemde inceleyecek olursak;

1- Kastamonu Valiliği İl Milli Eğitim Müdürlüğü görüş yazısında; "657 Sayılı kanunun 178. Maddesi doğrultusunda düzenlenen fazla çalışmanın uygulama esaslarını Gösterir Yönetmelik'in 6. maddesine göre ise "Amir memura fazla çalışma yapacağını bir hafta önce yazılı olarak bildirir." Denilmektedir." şeklinde kurulan bu cümle ile hafta sonu yapılacak olan seminer çalışmaların öğretmenlere yaptırabileceğini savunmaktadır. Peki bu doğru bir gerekçe midir, Bu savunmanın öğretmenlerle bir ilgisi bulunmakta mıdır?

Cevap bulunmamaktadır;

Şöyle ki;

657 sayılı Kanunun "Fazla Çalışma Ücreti" başlıklı 178. maddesine atıfta bulunarak memurlar için farklı çalışma saatlerinin tespit edilebileceğini, fazla çalışmaya ilişkin yönetmelik uyarınca da amirlerin fazla çalışmayı bir hafta önceden bildireceğini ve öğretmenlere bu bildirimin yapıldığını ifade ederek hafta sonu mesleki çalışma yapılması gerektiğini ifade etmiştir.

Halbuki, atıfta bulunulan 657 Sayılı Devlet Memurları Kanununun "Fazla Çalışma Ücreti" başlıklı 178. maddesine göre; Salgın hastalık ve tabii afetler gibi olağanüstü hallerin olması (Bu hallerin devamı süresince), Fabrika, atelye, şantiye, işletme gibi yerlerde İş Kanununa tabi olarak işçi çalıştıran kurumlarca hizmetin gereği olarak işçi ile birlikte çalışma saatleri ve günü dışında çalışmanın zorunlu bulunması hallerine münhasır olmak üzere, yapılan fazla çalışmalar ücretle karşılanmakta, ödenecek fazla çalışmanın süresi ve saat başına ödenecek ücret Bakanlar Kurulu kararı ile belirlenmektedir. Öğretmenler için fazla çalışmanın süresi ve saat başına ödenecek ücreti belirleyen bir bakanlar kurulu kararı da bulunmamaktadır.

Aynı maddeye göre de; Kurumlar gerektiği taktirde personelini günlük çalışma saatleri dışında fazla çalışma ücreti vermeksizin çalıştırabilmekte, bu durumda personele yaptırılacak fazla çalışmanın her sekiz saati için bir gün hesabı ile izin vermektedir. Verilen bu iznin en çok on günlük kısmı yıllık izinle birleştirilerek yılı içinde kullandırılabilmektedir. Öğretmenlerin yıllık izni bulunmadığından fazla çalışma karşılığı herhangi bir izinde verilmeyeceğinden ve öğretmenler için Devlet Personel Başkanlığı ile Maliye Bakanlığınca müştereken belirlenen fazla çalışmanın uygulama esas ve usulleri bulunmadığından atıfta bulunulan söz konusu Kanunun "Fazla Çalışma Ücreti" başlıklı 178. maddesi öğretmenler dışındaki eğitim öğretim personelini kapsamaktadır.

2- Kastamonu Valiliği İl Milli Eğitim Müdürlüğü görüş yazısında; "657 Sayılı kanunun 99. Maddesinde; Cumartesi ve Pazar günleri tatil olarak düzenlenmiş ancak özel kanunlarla yahut bu Kanuna veya Özel kanunlara dayanılarak çıkarılacak tüzük ve yönetmeliklerle kurumların ve hizmetlerin özellikleri dikkate alınmak suretiyle farklı çalışma süreleri tespit edilebilir denilmiştir." şeklinde kurulan bu cümle ile hafta sonu yapılacak olan seminer çalışmaların öğretmenlere yaptırabileceğini savunmaktadır. Peki bu doğru bir gerekçe midir, Bu savunmanın öğretmenlerle bir ilgisi bulunmakta mıdır?

El cevap bulunmamaktadır;

Şöyle ki;

657 Sayılı Devlet Memurları Kanununun "Çalışma Saatleri" başlıklı 99. maddesindeki; "Memurların haftalık çalışma süresi genel olarak 40 saattir.

Bu süre Cumartesi ve Pazar günleri tatil olmak üzere düzenlenir. Ancak özel kanunlarla yahut bu kanuna veya özel kanunlara dayanılarak çıkarılacak tüzük ve yönetmeliklerle, kurumların ve hizmetlerin özellikleri dikkate alınmak suretiyle farklı çalışma süreleri tespit olunabilir.

Bakanlar Kurulu, yurt dışı kuruluşlarda hizmetin gerektirdiği hallerde, hafta tatilini Cumartesi ve Pazardan başka günler olarak tespit edebilir." hükümleri ile memurların çalışma saatleri tespit edilmiştir. Bu saatlere göre Cumartesi ve Pazar günleri tatil günleridir.

Mezkur kanunda belirlenen bu çalışma sürelerinden ancak özel kanunlarla ve yahut bu kanunlara dayanılarak çıkan tüzük ve yönetmeliklerle, farklı çalışma süreleri tespit olunabilmektedir. Buna göre de, 439 Sayılı Milli Eğitim Bakanlığına Bağlı Yüksek Ve Orta Dereceli Okullar Öğretmenleri İle İlkokul Öğretmenlerinin Haftalık Ders Saatleri İle Ek Ders Ücretleri Hakkında Kanun ile öğretmenlerin çalışma saatleri düzenlenmiştir.

439 Sayılı Milli Eğitim Bakanlığına Bağlı Yüksek Ve Orta Dereceli Okullar Öğretmenleri İle İlkokul Öğretmenlerinin Haftalık Ders Saatleri İle Ek Ders Ücretleri Hakkında Kanunun 3. maddesindeki sayısal kriterler baz alınarak; Milli Eğitim Bakanlığı Yönetici ve Öğretmenlerinin Ders ve Ek Ders Saatlerine İlişkin Kararın "Aylık karşılığı ders görevi" başlıklı 5. maddesinde aylık karşılığı ders görevleri, "Ek ders görevi" başlıklı 6. maddesinde ek ders görevleri belirlenmiştir. Öğretmen ve yöneticilerin bu aylık karşılığı ve ek ders karşılığı görevleri haricinde herhangi bir mesaisi veya görevi bulunmamaktadır.

657 Sayılı Devlet Memurları Kanununun "Günlük Çalışma Saatlerinin Tespiti" başlıklı 100. maddesindeki; "Günlük çalışmanın başlama ve bitme saatleri ile öğle dinlenme süresi, bölgelerin ve hizmetin özelliklerine göre merkezde Başbakanlık Devlet Personel Başkanlığının teklifi üzerine Bakanlar Kurulunca, illerde valiler tarafından tespit olunur." hükümleri ile de günlük çalışma saatlerinin illerde valiler tarafından tespit edileceği hüküm altına alınmıştır.

657 Sayılı Devlet Memurları Kanununun "Yıllık izinlerin kullanılışı" başlıklı 103. maddesindeki; "Yıllık izinler, amirin uygun bulacağı zamanlarda, toptan veya ihtiyaca göre kısım kısım kullanılabilir. Birbirini izleyen iki yılın izni bir arada verilebilir. Cari yıl ile bir önceki yıl hariç, önceki yıllara ait kullanılmayan izin hakları düşer.

Öğretmenler yaz tatili ile dinlenme tatillerinde izinli sayılırlar. Bunlara, hastalık ve diğer mazeret izinleri dışında, ayrıca yıllık izin verilmez.

Hizmetleri sırasında radyoaktif ışınlarla çalışan personele, her yıl yıllık izinlerine ilaveten bir aylık sağlık izni verilir." hükümleri ile de öğretmenlerin yaz tatili ile dinlenme tatillerinde izinli sayıldıkları hüküm altına alınmıştır.

Bu hükümlere göre, öğretmenler açısından Cumartesi ve Pazar günleri tatil günleri olup öğretmenlere, mesleki çalışmalar bu tatil günlerinde yaptırılamaz.

Ayrıca; Çalışanların dinlenme hakkı, T.C. Anayasasının "Çalışma şartları ve dinlenme hakkı" başlıklı 50. maddesinde "...Dinlenmek, çalışanların hakkıdır. Ücretli hafta ve bayram tatili ile ücretli yıllık izin hakları ve şartları kanunla düzenlenir." hükümleri ile korunmuş bir hak olduğundan İdarenin kişilerin çalışma koşulları ve dinlenme saatlerini göz önüne alarak mesleki çalışmalarını belirleme zorunluluğu bulunmaktadır.

Bu konuda Danıştay'ın 12. Dairesi'nin 2014/4470E ve 2016/3903K Sayılı Kararında; "...çalışanların dinlenme haklarının Anayasa ile korunmuş bir hak olduğu, idarenin kişilerin çalışma koşulları ve dinlenme saatlerini göz önüne alarak kurs saat ve tarihlerini belirlemesi gerektiği..." yönünde hüküm kurularak, idare tarafından gerçekleştirilecek iş ve işlemlerde dinlenme hakkının korunması gerektiği yönünde karar verilmiştir.

Danıştay: Memura dinlenme hakkı Anayasal bir haktır

Dolayısıyla; Öğretmenler diğer memurlar gibi mesai saatine tabi değildir. Öğretmenlerin mesaisi saat üzerinden değil, özel kanunla okutacağı ders saati üzerinden belirlenmiştir. Bu nedenle öğretmenlere diğer mesaiye tabi olan memurlar gibi fazla mesai yaptırılabileceğinden ve karşılığında fazla çalışma ücreti ödeneceğinden söz etmek mümkün değildir.

Ahmet KANDEMİR