Öğretmenlere nöbet görevi isteğe bağlı hale getirilmeli

Öğretmenlerin nöbet görevi ile ilgili olarak; Milli Eğitim Bakanlığı Okul Öncesi Eğitim ve İlköğretim Kurumları Yönetmeliği'nin "Öğretmenlerin nöbet görevi"başlıklı 44. maddesinde ve Milli Eğitim Bakanlığı Ortaöğretim Kurumları Yönetmeliği'nin "Öğretmenlere nöbet görevi verilmesinin esasları"başlıklı 91. maddesinde hükümleri mevcut olup bu hükümler uyarınca öğretmenlere nöbet görevi verilmektedir.

1739 sayılı Milli Eğitim Temel Kanunu'nun "Öğretmenlik" başlıklı 43/1 maddesindeki "Öğretmenlik, Devletin eğitim, öğretim ve bununla ilgili yönetim görevlerini üzerine alan özel bir ihtisas mesleğidir." hükümlerine göre; öğretmenlik Devletin eğitim, öğretim ve bununla ilgili yönetim görevlerini üzerine alan özel bir ihtisas mesleğidir.

439 sayılı Milli Eğitim Bakanlığına Bağlı Yüksek Ve Orta Dereceli Okullar Öğretmenleri İle İlkokul Öğretmenlerinin Haftalık Ders Saatleri İle Ek Ders Ücretleri Hakkında Kanunda ve eğitimle ilgili diğer kanunlarımızda Öğretmenlerin nöbet görevi ve karşılığında ödenecek bir ek ders ücreti hakkında herhangi bir hüküm bulunmamaktadır

439 sayılı kanuna dayanılarak hazırlanan Milli Eğitim Bakanlığı Yönetici Ve Öğretmenlerinin Ders Ve Ek Ders Saatlerine İlişkin Karar'ın "Aylık karşılığı ders görevi" başlıklı 5. maddesinde Öğretmenlerin Aylık karşılığı ders görevi,"Ek ders görevi" başlıklı 6. maddesinde ise Öğretmenlerin Ek ders görevleri belirlenmiştir. Öğretmenlerin bu görevleri haricinde herhangi bir görevi bulunmamaktadır

4. Dönem Toplu Sözleşme metninin İkinci Bölümünde yer alan "Eğitim, Öğretim Ve Bilim Hizmet Koluna İlişkin Toplu Sözleşme" başlıklı kısmındaki "Örgün eğitim kurumlarında ek ders ücreti" başlıklı 21. maddesi; "(1) Örgün eğitim kurumlarında (mesleki eğitim merkezleri dahil) ders yılı süresi içinde eğitim ve öğretimin fiilen yapıldığı normal çalışma günleri için ilgili mevzuatına göre kendilerine nöbet görevi verilen ve bu görevi de fiilen yerine getiren müdür yardımcıları ile öğretmenlere haftada 3 saati geçmemek üzere ek ders ücreti ödenir." hükümlerine göre örgün eğitim kurumlarındaki müdür yardımcıları ile öğretmenlere haftada 3 saati geçmemek üzere bir defa nöbet ek ders ücreti ödenmektedir.

Bu durumda bir günden fazla ücret ödenemeyeceği içinde iki güne nöbet verilmesi de tamamen imkansız hale gelmiştir. Milli Eğitim Bakanlığı Okul Öncesi Eğitim Ve İlköğretim Kurumları Yönetmeliğinin "Müdür yardımcısı ve öğretmenlerin nöbet görevi" başlıklı 44. maddesi 3. fıkrasındaki; "(3) Müdür yardımcısı ve öğretmen sayısı yeterli olmayan okullarda müdür yardımcısı ve öğretmenlere haftada birden fazla nöbet görevi verilir. Öğretmen sayısı iki ve daha az olan uygulama sınıflarında bölüm şefi de nöbet tutar." hükümlerine göre ihtiyaç halinde birden fazla verilen nöbet görevlerine istinaden 5. Dönem toplu sözleşme metnine "haftada 6 saati geçmemek üzere" ibaresi eklenerek iki nöbete ek ders ücreti verilmesinin yolu açılmalıdır.

Öğretmenlere verilen nöbet görevi karşılığında ödenecek olan ek ders ücreti; Milli Eğitim Bakanlığı Yönetici Ve Öğretmenlerinin Ders Ve Ek Ders Saatlerine İlişkin Karar'ın "Aylık karşılığı ders görevi" başlıklı 5. maddesine göre aylık karşılığında ve "Ek ders görevi" başlıklı 6. maddesine göre zorunlu ve isteğe ek ders görevi içerisinde verilemeyeceğine göre bu görev karşılığında ödenecek ek ders ücreti; aylık karşılığı ve zorunlu ek ders görevleri içinde yer almamaktadır.

Örneğin Ders ve Ek Ders Saatlerine İlişkin Karara göre 15 saat aylık karşılığı, 6 saatte zorunlu ek ders görevi verilebilen bir branş öğretmenine yasada ve ek dersle ilgili kararda aylık karşılığı ve zorunlu ek derse bağlı olarak yer almayan nöbet görevi karşılığında verilecek ek ders ücreti aylık ve zorunlu ek ders görevleri içinde verilemeyeceğinden teknik olarak isteğe bağlı olmaktadır.

Yasalarda öğretmene nöbet görevi zaten zorunlu tutulamaz çünkü nöbet görevi bir güvenlik hizmeti olup öğretmenlik ise yasada öngörüldüğü üzere, Devletin eğitim, öğretim ve bununla ilgili yönetim görevlerini üzerine alan özel bir ihtisas mesleği olup bu görevler arasında nöbet görevi bulunmamaktadır.

Fakat okullarımızda pedagojik eğitim almayan ve öğrenci psikolojisini bilmeyen kişiler eliyle de nöbet görevinin yürütülmesi farklı sıkıntılara da yol açacaktır. Nöbet görevi yasal değildir aylık karşılığı ve zorunlu ek ders görevleri içinde verilemeyeceğinden dolayıyla isteyen tutar istemeyen de tutmaz, bu nedenle öğretmenlere nöbet görevi isteğe bağlı hale getirmeli, nöbet görevine verilen ücret ben bu ücrete karşılık nöbet tutmayı isterim denilecek düzeye çekilmeli, nöbet görevinin özendirilmesi için karşılığında görev yapılan zaman dilimine uygun ek ders ücreti ödenmelidir.

Öğretmenlere verilen nöbet görevi, mevzuat hiyerarşisinde bir üst hukuk normu olan kanunda yer almıyorken, iken Nöbet görevi sadece öğretmenlerin görev yaptıkları okul/kurumların özel Yönetmeliklerinde yer almaktadır.

Milli Eğitim Bakanlığı, Kanun ile getirilmeyen nöbet uygulamasını normlar hiyerarşisinde kanunların altında olan, sadece kanunları açıklamak ve detaylandırmak için çıkardığı Yönetmelikler, Kılavuzlar, Genelgeler, Resmi Yazılar ve Talimatlar ile uygulamaya sokmaktadır. Hukuken bu mümkün değildir.

T.C. Anayasasının 124. maddesinde de belirtildiği gibi; bakanlıklar kendi görev alanlarını ilgilendiren kanunların ve tüzüklerin uygulanmasını sağlamak üzere ve bunlara aykırı olmamak şartıyla, yönetmelikler çıkarabilmektedir. Normlar hiyerarşisinde Anayasa ve yasaların altında yer alan yönetmeliklerin yasal düzenlemeleri genişletmek ve değiştirmek gibi bir işlevleri yoktur.

Norm hiyerarşisi içinde daha üst nitelikte norm olan Anayasa ve yasaya uygunluğu zorunlu bulunan Yönetmeliğin üst normunda bulunmayan öğretmene nöbet görevini, yasal düzenlemeleri genişleterek uygulanır hale getiremez.

İş Sağlığı ve Güvenliği Ve Çalışma Ortamına İlişkin 155 Sayılı Sözleşmesinin 3. maddesi (b) bendindeki; "Bu sözleşmenin amacı bakımından; "b "İşçiler" terimi, kamu çalışanları dahil olmak üzere istihdam edilen bütün kişileri kapsar." hükümlerince sözleşme metni memurları da kapsamaktadır.

Cebri veya Mecburi Çalıştırmaya İlişkin Sözleşmenin 11. maddesi (b) bendindeki; "Sadece 18'den yukarı ve 45'den aşağı yaşlarda bulunan sağlam yetişkin erkekler cebri veya mecburi çalıştırmaya tabi olabilirler. Bu sözleşmenin 10 uncu maddesinde öngörülen iş türleri hariç, aşağıdaki tedbirler ve şartlar dikkate alınmalıdır.

b-Öğretmenler öğrenciler ve genel olarak idari personelin muaf tutulması;" hükümleri ile öğretmenlerin cebri ve mecburi çalışmadan muaf tutulacağı kayıt altına alınmıştır.

Ayrıca cebri ve mecburi çalışma Anayasa'mızın 18.maddesinde yer alan "Hiç kimse zorla çalıştırılamaz. Angarya yasaktır." hükümlerine de aykırılık teşkil etmektedir.

Zorla Çalıştırmanın Kaldırılması Sözleşmenin 1. maddesi 1. fıkrasındaki; "Milletlerarası Çalışma Teşkilatının bu Sözleşmeyi onayan her üyesi, cebri veya mecburi çalıştırmayı menetmeyi ve Hiçbir şekilde cebri veya mecburi çalıştırmaya başvurmamayı taahhüt eder." hükümleri ve 2. maddesindeki; "Milletlerarası Çalışma Teşkilatının bu Sözleşmeyi onayan her üyesi, bu Sözleşmenin 1 inci maddesinde tasrih edilen şekildeki cebri veya mecburi çalıştırmanın derhal ve tamamen ilgasını temin etmek üzere müessir tedbirler ittihazını taahhüt eder." hükümleri gereğince Milli Eğitim Bakanlığı'nca yayımlanan öğretmenlerin görev yaptıkları okul/kurumların özel Yönetmeliklerinde yer alan ve zorunlu tutulan nöbet görevi isteğe bağlı hale getirilmek ve karşılığında görev yapılan zaman dilimine uygun ek ders ücreti ödenmek zorundadır.

Ahmet KANDEMİR