Engelli aile bireyi bulunan kamu görevlilerine sağlanan izin hakları

SORU: İyi günler.
Emniyet genel müdürlüğü kadrosunda görev yapmaktayım. atipik otizm engelli bir çocuğum bulunmaktadır.
Genel olarak senelik izin işlemlerinde istediğimiz zamanlarda izine çıkamayabiliyoruz.
657 sayılı devlet memurları kanununda veya diğer kanun ve benzerlerinde engelli çocuğu olan memurlar için bir ayrıcalık bulunup bulunmadığı hakkında bilgi alabilir miyim?
Ayrıca eğer böyle bir hak yok ise bu personele yönelik izin işlemlerinde bir pozitif ayrımcılık düzenlenebilmesi için hangi kurumlara müracaat edebiliriz. tbmm. Gibi

CEVAP : Bilindiği üzere, 2709 tarihli ve 1982 Sayılı Türkiye Cumhuriyeti Anayasasının 128 inci maddesinde, "Devletin, kamu iktisadi teşebbüsleri ve diğer kamu tüzelkişilerinin genel idare esaslarına göre yürütmekle yükümlü oldukları kamu hizmetlerinin gerektirdiği asli ve sürekli görevler, memurlar ve diğer kamu görevlileri eliyle görülür.

Memurların ve diğer kamu görevlilerinin nitelikleri, atanmaları, görev ve yetkileri, hakları ve yükümlülükleri, aylık ve ödenekleri ve diğer özlük işleri kanunla düzenlenir. Ancak, mali ve sosyal haklara ilişkin toplu sözleşme hükümleri saklıdır." hükmü yer almaktadır.

Diğer taraftan, 4688 Sayılı Kamu Görevlileri Sendikaları ve Toplu Sözleşme Kanununun 3 üncü maddesinde, "...Kamu görevlisi: Bu Kanun kapsamında yer alan kurum ve kuruluşların kadro veya pozisyonlarında istihdam edilenlerden işçi statüsü dışında çalışan kamu görevlilerini... ifade eder" hükmü yer almakta olup; 15 ici maddesinde ise "Emniyet hizmetleri sınıfı" personelinin sendikalara üye olamayacağı hüküm altına alınmıştır.

Emniyet Genel Müdürlüğü yasanın kapsamında olmakla birlikte, sadece sendika üyeliği emniyet sınıfı personeli için yasaklanmıştır. Dolayısıyla, kanunen üyeliği yasaklanmış kamu görevlilerinin getirilen genel haklardan faydalanamayacağını düşünmek yanlış olacaktır.

TSK İZİN YÖNETMELİĞİNDE YER ALAN POZİTİF AYRIMCILIK DÜZENLEMELERİ

Bu bağlamda Türk Silahlı Kuvvetleri personeli sendika üyeliği dışında olmakla birlikte, engelli bireylere yönelik olarak çok sayıda düzenleme yapmıştır.

Örneğin, Türk Silahlı Kuvvetleri İzin Yönetmeliğinde Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik ile şu düzenlemeler getirmiştir: "Türk Silahlı Kuvvetlerinde görevli personelin bakmakla yükümlü olduğu engelli eşi, engelli çocukları ve yargı kararı ile vasi tayin edilmesi kaydıyla engelli kardeşinin; tıbbi tanılaması yapılmış ve 31.5.2006 tarihli ve 26184 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan Özel Eğitim Hizmetleri Yönetmeliği veya 18.5.2012 tarihli ve 28296 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan Milli Eğitim Bakanlığı Özel Eğitim Kurumları Yönetmeliğine göre bir özel eğitim kurumunda kayıtlı olması şartı ile özel eğitime getirilip/götürülmesi ve eğitime iştiraki maksadıyla, her engelli birey için haftada 8 saat günlük eğitim izni verilir. Engelli çocuk sahibi anne ve babanın her ikisinin çalışması durumunda bu izin, alınan beyana istinaden birine kullandırılır. Anne ve babadan birinin çalışması durumunda, alınan beyana ve gerekçeye istinaden çalışan ebeveyne bu izin kullandırılır. Bu süre ilgili olduğu haftayı geçmeyecek şekilde personelin isteğine göre bir defada veya bölünerek kullandırılır.

Türk Silahlı Kuvvetlerinde görevli personelin bakmakla yükümlü olduğu eşi, çocukları ve aynı çatı altında yaşayan anne, baba veya yargı kararı ile vasi tayin edilmesi kaydıyla kardeşinin; Engellilik Ölçütü, Sınıflandırması ve Engellilere Verilecek Sağlık Kurulu Raporları Hakkında Yönetmelik hükümlerine göre yetkili hastaneden alınması şartı ile raporunda "ağır engelli" ibaresi olan yakınlarının bakımı maksadıyla, her engelli birey için ayrı olmak üzere günde 1 saat günlük bakım izni verilir. Bu sürenin gün içerisinde kullandırılma zamanı personelin isteğine göre düzenlenir.

Engelli çocuk sahibi anne ve babanın her ikisinin çalışması durumunda bu izin alınan beyana istinaden birine kullandırılır. Anne ve babadan birinin çalışması durumunda, alınan beyana ve gerekçeye istinaden çalışan ebeveyne bu izin kullandırılır. Her engelli birey için ayrı olmak üzere bir gün içerisinde, günlük bakım izni veya günlük eğitim izinlerinden sadece biri kullanılır.

Türk Silahlı Kuvvetlerinde görevli personelin engelli günlük eğitim izni veya engelli günlük bakım iznini verimli kullanabilmesi açısından birlik imkanları ve amirlerin değerlendirmesine göre ulaşım imkanından istifade ettirilebilirler."

Görüldüğü üzere, son yıllardaki sosyal politika gelişmeleri çerçevesinde gerek engelli ve gerekse bakmakla yükümlü olduğu engelli bireyi olan kamu görevlilerine yönelik düzenlemeler çalışma hayatımıza girmiştir.

2012/2 SAYILI BAŞBAKANLIK GENELGESİNDE YER ALAN HUSUSLAR

30/01/2010 tarihli ve 24478 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan "Sendikal Gelişmeler Doğrultusunda Alınacak Önlemler" konulu 2010/2 sayılı Başbakanlık Genelgesinde, "...2009 Yılı Toplu Görüşme sürecinde Kamu İşveren Kurulu ile yetkili kamu görevlileri sendikaları ve bunların bağlı bulunduğu Konfederasyonlar arasında mutabakata varılan konularla ilgili olarak kamu kurum ve kuruluşları, aşağıda belirtilen hususlara riayet edeceklerdir:..

3- Kamu çalışanlarının kanunen bakmakla yükümlü olduğu özürlü aile bireyinin bakıma muhtaç olduğunun ilgili mevzuatına göre alınmış geçerli özürlü sağlık kurulu raporu ile belgelendirilmesi kaydıyla bu durumdaki personele; özürlü aile ferdinin günlük bakımı için izin kullanımında gerekli kolaylık sağlanacak ve personel mesai saatleri dışındaki nöbet görevinden ve gece vardiyasından muaf tutulacaktır." hükmü yer almaktadır.

DEVLET PERSONEL BAŞKANLIĞI GÖRÜŞÜNDE YER ALAN HUSUSLAR

Buna ilişkin olarak Devlet Personel Başkanlığının 10/09/2015 tarihli ve 5809 sayılı Görüş yazısında şu ifadelere yer verilmiştir:

"Bu itibarla,

- 2010/2 sayılı Başbakanlık Genelgesinin, 4688 sayılı Kamu Görevlileri Sendikaları ve Toplu Sözleşme Kanununun 6289 sayılı Kanun ile yapılan değişiklikler öncesinde yürürlükte olan hükümleri çerçevesinde Kamu İşveren Kurulu ile yetkili kamu görevlileri sendikaları ve bunların bağlı bulunduğu konfederasyonlar arasında 2009 yılı Toplu Görüşmesi sonucunda mutabakata varılan hususlarla ilgili olduğu anlaşılmaktadır. Bu nedenle, 4688 sayılı Kanun kapsamında yapılan toplu görüşme sonucunda yayımlanan mezkur Genelgenin (3) numaralı fıkrasında yer alan "kamu çalışanları" ibaresinden 4688 sayılı Kanun kapsamında yer alan kurum ve kuruluşların kadro veya pozisyonlarında istihdam edilenlerden işçi statüsü dışında çalışan kamu görevlilerinin anlaşılması gerektiği,

- Kamu çalışanlarının sigortalı olan eş, anne, baba ve çocukları 5510 sayılı Kanun ve ilgili diğer mevzuat gereğince "bakmakla yükümlü olduğu kişi" kavramının kapsamında bulunmamakla birlikte, söz konusu kişilerin sigortalı olması sebebiyle 5510 sayılı Kanun ve ilgili mevzuat gereğince "bakmakla yükümlü olduğu kişi" kapsamına girmediğinden mezkur Genelge hükmünün uygulanamayacağı görüşünün söz konusu Genelge hükmünün amacına aykırılık teşkil edeceği düşünüldüğünden, mezkur Genelge hükmünde yer alan "kanunen bakmakla yükümlü olduğu özürlü aile bireyi" ibaresinden kamu çalışanlarının sigortalı olan engelli eşi, erkek ve kız çocuğu ile anne ve babasının da anlaşılması gerektiği,

- Kardeş "bakmakla yükümlü olduğu kişi" kapsamında bulunmadığından, engelli kardeşinin günlük bakımını yapması için kamu çalışanlarının mezkur Genelge hükmündeki haklardan yararlanmasının mümkün bulunmadığı,

- Kamu çalışanının mezkur Genelge hükmündeki haklardan yararlanması için engelli aile bireyinin bakıma muhtaç olduğunu ilgili mevzuatına göre alınmış geçerli engelli sağlık kurulu raporu ile belgelendirmesinin zorunlu olduğu,

- Kamu çalışanının görev yaptığı veya ikamet ettiği il sınırları içerisinde ikamet eden engelli eş, anne, baba ve çocukları için mezkur Genelge hükmünden faydalanmasının mümkün olduğu,

- Kamu çalışanlarının engelli aile bireyinin günlük bakımını yapması için mesai saatleri içinde izin kullanması hususunda gerekli kolaylığın kamu kurum ve kuruluşlarınca sağlanması gerektiği,

- Mezkur Genelge hükmü uyarınca verilen iznin günde kaç saat verileceği hususunun kamu çalışanının engelli aile bireyinin engel durumu, engelli aile bireyine yapılacak bakımın niteliği, personelin konumu gibi çeşitli değişkenler göz önünde bulundurularak kamu kurum ve kuruluşlarınca belirlenmesinin uygun olacağı,

- Mezkur Genelge hükmünden yararlanma şartlarına sahip kamu çalışanının mesai saatleri dışındaki nöbet görevinden ve gece vardiyasından muaf tutulması gerektiği,

mütalaa edilmektedir."

Görüldüğü üzere, halen geçerli olan 2010/2 sayılı Başbakanlık Genelgesindeki amir hükme istinaden Kurumunuzca, engelli çocuğunuzun günlük bakımı için izin kullanımında gerekli kolaylık sağlanması, amirlerinizin inisiyatifi ile yıllık ve mazeret izinlerinizi parçalara bölerek, dilediğiniz tarihlerde kullanmanız hususlarda kolaylıklar sağlanması gerekmektedir. DPB görüşü için tıklayınız.