Anayasa Mahkemesi, 'Güvenlik soruşturmasını hiç bir şekilde yapamazsın mı?' dedi?

Anayasa Mahkemesi'nin, 657 sayılı Kanununa 2016 yılında eklenen ve memuriyete girişte güvenlik soruşturması yapılmasını öngören düzenlemeyi iptal etmesi, 29 Kasım 2019 tarihli Resmi Gazetede yayımlanmıştır. Kararının tam metni için tıklayınız.

Ancak, AYM'nin bu kararı, bazı kişiler tarafından, yasama organının veya yürütmenin, hiçbir şekilde güvenlik soruşturması yapamayacağı şeklinde yorumlanmaktadır. Oysaki gerçek durum bu değildir.

Güvenlik soruşturmasını iptal eden Anayasa Mahkemesi kararında, şu tespitler yer almıştır:

"170. Anayasa'nın 129. maddesinin birinci fıkrasında memurlar ve kamu görevlilerinin Anayasa ve kanunlara sadık kalarak faaliyette bulunma yükümlülükleri düzenlenmiştir. Belirtilen hususlar gözetilerek kamu görevlerine atanacak kişiler bakımından birtakım şartlar getirilmesi doğaldır. Bu şekilde aranan nitelikler kamu hizmetinin etkin ve sağlıklı bir biçimde yürütülmesi amacına yöneliktir. Dolayısıyla kamu görevine atanmadan önce kişilerin güvenlik soruşturması ve arşiv araştırmasının yapılmasını öngören kural kanun koyucunun takdir yetkisindedir. Ancak bu alanda düzenleme getiren kuralların kamu makamlarına hangi koşullarda ve hangi sınırlar içinde tedbirler uygulama ve özel hayatın gizliliğine yönelik müdahalelerde bulunma yetkisi verildiğini yeterince açık olarak göstermesi ve olası kötüye kullanmalara karşı yeterli güvenceleri sağlaması gerekir.

171. Kuralda güvenlik soruşturması ve/veya arşiv araştırması yapılması memurluğa alımlarda genel şartlar arasında sayılmasına karşın güvenlik soruşturmasına ve arşiv araştırmasına konu edilecek bilgi ve belgelerin neler olduğuna, bu bilgilerin ne şekilde kullanılacağına, hangi mercilerin soruşturma ve araştırmayı yapacağına ilişkin herhangi bir düzenleme yapılmamıştır. Diğer bir ifadeyle güvenlik soruşturması ve arşiv araştırmasının yapılmasına ve elde edilecek verilen kullanılmasına ilişkin temel ilkeler belirlenmeksizin kuralla sadece güvenlik soruşturması ve arşiv araştırması yapılması devlet memurluğuna alımlarda aranacak şartlar arasında sayılmıştır. "

DEĞERLENDİRME

1- Anayasa Mahkemesi kararının yukarıda yer verilen ilgili bölümlerinde de ifade edildiği üzere, iptal edilen husus, hiçbir kurala bağlanmaksızın yapılan güvenlik soruşturmalarıdır.

2- Anayasa Mahkemesi, güvenlik soruşturması yapılacaksa, güvenlik soruşturmasına konu edilecek bilgi ve belgelerin, bu belgelerin nasıl kullanılacağının kanuna yazılmasını istemektedir. Bu konudaki takdir hakkının azaltılması, olası kötüye kullanımların önüne geçilmesi ve belirsizliğin olmamasını öngörmektedir.

3- Anayasa Mahkemesinin bu kararı sonrasında Yürütme ve Yasama, güvenlik soruşturmasının nasıl yapılacağını gösteren yeni bir kanuni düzenleme çıkaracaktır. Ancak yeni çıkacak düzenlemenin https://www.memurlar.net/haber/870142/ adresinde yer alan hususları dikkate alması gerekmektedir.

4- Yeni bir kanuni düzenleme çıkana kadar, memuriyete girişte güvenlik soruşturmasının yapılmaması gerekmektedir.