Dört başlıkta yükseköğretimde norm kadro süreci!

Bilindiği üzere, yükseköğretim kurumlarının akademik kadro işlemlerinde, Cumhurbaşkanlığına hükümet sisteminden evvel 78 sayılı Yükseköğretim Kurumları Hakkında Kanun Hükmünde Kararname hükümlerine göre işlem tesis ediliyordu. Ancak, yeni hükümet sistemi ile mezkür KHK'nın yürürlükten kaldırılması yeni bir düzenleme yapılması ihtiyacını doğurdu.

Bu kapsamda, 2 sayılı Genel Kadro ve Usulü Hakkında Cumhurbaşkanlığı Kararnamesinin 11 inci maddesine 4 üncü fıkra olarak eklenen;

"Öğretim elemanı kadrolarına, devlet yükseköğretim kurumları bünyesindeki birimler, ön lisans, lisans ve lisansüstü programların sayısı, niteliği ve öğrenci sayıları ile yükseköğretim kurumunun eğitim-öğretim dışında yürüttüğü hizmetler dikkate alınarak Yükseköğretim Kurulunca çıkarılan norm kadro yönetmeliğine göre ilgili devlet yükseköğretim kurumunca atama yapılır. " düzenlemesi ile birlikte "Yükseköğretimde Norm Kadro Sistemi" hayatımıza girmiş oldu. Bu düzenleme çerçevesinde Yükseköğretim Kurulunca hazırlanan Yönetmelik ise 2 Kasım 2018 tarihli Resmi Gazete'de "Devlet Yükseköğretim Kurumlarında Öğretim Elemanı Norm Kadrolarının Belirlenmesine ve Kullanılmasına İlişkin Yönetmelik" ismiyle yayımlanarak uygulamaya konuldu.

Yeni sistemle birlikte, "asgari kadro sayısı", "norm kadro sayısı", "norm içi", "norm dışı" ve "2/3 unvan kuralı" terimleri de yükseköğretimde yerini aldı. Yaklaşık olarak 1 yıl 7 ay gibi bir süreden bu yana uygulanan norm kadro sisteminde zaman içerisinde tedrici düzenlemeler yapılarak üniversitelerde uygulamalar sürmektedir.

Diğer taraftan, önceki yıllarda sadece öğretim görevlisi ve araştırma görevlisi kadrolarında uygulanan yıllık atama sayısı sınırlaması bu yıl ilk defa öğretim üyesi kadrolarına da getirilmiştir. Haliyle, bu uygulama yükseköğretim norm kadro sürecini de etkilemektedir. Aşağıdaki tabloda daha detaylı açıkladığımız üzere üniversitelerde norm kadro süreci bir yılda dört farklı aşamadan geçmektedir.

Bunlar;

1- PLANLAMA SÜRECİ:

"Devlet Yükseköğretim Kurumlarında Öğretim Elemanı Norm Kadrolarının Belirlenmesine ve Kullanılmasına İlişkin Yönetmelik"in 4 üncü maddesinin 8 inci fıkrasında; "Yükseköğretim kurumları, bu maddenin ikinci, dördüncü ve beşinci fıkraları çerçevesinde yapacakları norm kadro planlamalarından bir sonraki yıl ilan edilmesi planlanan kadroları üniversite yönetim kurulu kararıyla birlikte her yıl Aralık ayı içinde Yükseköğretim Kuruluna gönderir ve kendi internet sitesinde yayımlar." hükmü yer almaktadır.

Bu doğrultuda, her yıl yükseköğretim kurumları, bir sonraki yıl ilan etmeyi planladığı "NORM İÇİ KADRO İHTİYAÇLARINI" internet sitesinden yayımlamakla yükümlüdür. Burada dikkat edilmesi gereken diğer bir husus; üniversiteler norm dışı kadro ihtiyaçlarını ilan etmek zorunda değillerdir. Üniversiteler yıllık olarak sadece asgari kadro sayısı ve norm içi durumdaki kadroları duyurmalıdır. Ayrıca, araştırma görevlileri norm kadro sayısı içerisinde değerlendirilmediğinden, bir sonraki yıl ilanı planlanan kadrolar içerisinde yer almamalıdır.

Son olarak, yıllık planlama tablosunun ilan şeklinde üniversiteler arasında çok farklı uygulamalar bulunmaktadır. Yükseköğretim kurumlarının bir kısmı sadece ilan edeceği birimi, bölümü ve anabilim dalını yazıp adet belirtmezken, bir kısmı da ilgili kadro birimini belirtip unvan belirtmemektedir. Yine yönetmeliğe rağmen planlamasını web sitesinde hiç yayımlamayan üniversitelerde oldukça fazla. Buradaki usul, personel alım ilanında olduğu gibi olmalı yani nasıl ki, öğretim üyesi ilanında birim, bölüm, anabilim dalı/program ve kadro unvanı ve adedi yazılıyorsa, norm kadro planlamasında da benzer içeriklere ait veriler yayımlanmalıdır.

2- DAĞILIM SÜRECİ

2 sayılı Genel Kadro ve Usulü Hakkında Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi uyarınca bu yıl ilk kez öğretim üyesi kadrolarına yıllık sayı sınırlandırması getirilmiştir. Daha sonra alınan bir Cumhurbaşkanı Kararı ile yükseköğretim kurumlarında kurum içerisinden akademik yükselme olarak yapılacak doçent ve profesör kadro atamaları bu sayı sınırlandırmasının dışında tutulmuştur. Haliyle, son düzenlemeler çerçevesinde, kurum içerisinden doktor öğretim üyeliğine ve bununla birlikte kurum dışından doktor öğretim üyesi, doçent ve profesör kadrolarına yapılacak atamalar Yükseköğretim Kurulu tarafından tahsis edilen atama iznine tabidir.

Bu bakımdan, yükseköğretim kurumları tarafından gerek öğretim üyesi, gerek öğretim görevlisi ve araştırma görevlisi kadrolarının kullanılabilmesi için öncelikle mezkür yönetmeliğin 5 nci maddesinin 6 ncı fıkrası uyarınca kadroların birim, bölüm ve anabilim dalı bazlı dağılımının yapılması gerekir.

Dağılımda yer almayan bir kadronun aktarılması ve kullanılması Yönetmelik gereği mümkün değildir.

3- AKTARIM SÜRECİ

2 sayılı Genel Kadro ve Usulü Hakkında Cumhurbaşkanlığı Kararnamesinin ilgili hükümlerine göre, yükseköğretim kurumlarında akademik kadroların aktarılabilmesi Yükseköğretim Kurulunun iznine bağlıdır. Ancak, son iki senedir Yükseköğretim Kurulu norm içi durumda olan birimlerde (bazı istisnalar hariç) kadro aktarım iznini üniversitelere devretmektedir. Bu bakımdan, aşağıdaki tabloda yer alan başlıklar üzerinden ayrıntılı olarak görülebileceği üzere norm içinde kadro aktarımları üniversitelerce yapılabilmektedir.

Yükseköğretim kurumları norm dışı kadrolar, fakültelerde istihdam edilecek ile zorunlu dersler ve uygulamalı birim öğretim görevlileri, araştırma görevlileri, kapanan ya da açılacak bölüm/programlara alınacak öğretim üyesi/öğretim görevlileri ile enstitüler altında yer alan anabilim dallarına ve Mühendislik Temel Bilimlerine yapılacak kadro aktarım tekliflerini Yükseköğretim Kurulu Başkanlığına sunmaktadırlar.

4- KULLANIM SÜRECİ

Planlama, dağılım ve aktarım süreçleri tamamlanan akademik kadroların son aşaması kullanım (ilan) aşamasıdır. Yakın bir tarihte Yönetmelikte düzenlemeye gidilerek, kadroların kullanım (ilan) süreçlerinde bir takım değişiklikler yapılmıştır. Buna göre norm dışı ve asgari kadro aşamasındaki kadrolar, doğrudan Rektör tarafından ilan edilebilmektedir.

Diğer taraftan, norm içi olan kadroların kullanımında ilgili Bölüm Başkanlığının talebi Yönetmelikten çıkartılmıştır. Bu kadroların kullanımı ise ilgili birim Yönetim Kuruluna bağlanmıştır. Ayrıca, norm içi durumda olan kadroların kullanımı için Üniversite Yönetim Kurulunun izni zorunlu tutulmuştur.

Sonuç olarak, özellikle atamalara bir takım kısıtlamalar getirmesi sebebiyle benimsenmesi oldukça zor olsa da; üniversitelerde norm kadro sistemi doğrusuyla ya da yanlışıyla aşağıdaki şekilde yürümektedir.