Öğretim görevlisi alımında 'desen sınavı' yapılabilir mi?

Öğretim görevlisi ve araştırma görevlisi kadrolarına genel ve özel şartlar ile sınav yöntem ve değerlendirmeleri, "Öğretim Üyesi Dışındaki Öğretim Elemanı Kadrolarına Yapılacak Atamalarda Uygulanacak Merkezi Sınav ile Giriş Sınavlarına İlişkin Usul ve Esaslar Hakkında Yönetmelik"te düzenlenmiştir.

Mezkür Yönetmeliğin 11 inci maddesinin 1 inci fıkrasında; "Giriş sınavı, sınav jürisi tarafından; bilim alanı yabancı dille ilgili olan birimlerdeki öğretim görevlisi kadroları ile 4/11/1981 tarihli ve 2547 sayılı Yükseköğretim Kanununun 5 inci maddesinin birinci fıkrasının (ı) bendi uyarınca zorunlu yabancı dil dersini vermek üzere atama yapılacak öğretim görevlisi kadroları için adayların mesleki ifade ve bilgi becerisi ile anlatım yeteneğini ölçecek şekilde sadece sözlü, bu Yönetmelik kapsamındaki diğer kadrolar için ise ilan edilen alanla ilgili bilgi düzeyini ölçecek şekilde sadece yazılı sınav olarak yapılır. Yabancı dille eğitim ve öğretim yapılan programlardaki öğretim görevlisi kadrolarında sözlü sınav yapılır. Ancak senato kararı olması halinde sözlü sınav sonucu 60 ve üzeri puan alanlar için yazılı sınav da yapılır. Bu durumda olanların giriş sınavı puanı, sözlü sınav ile yazılı sınavın puanlarının aritmetik ortalaması alınarak hesaplanır." hükmü bulunmaktadır.

Bununla birlikte, ilgili Yönetmeliğin "Öncelikli alanlardaki araştırma görevlisi kadrolarına atamalar" başlıklı 15 inci maddesinin 1 inci fıkrasında; "Öğretim üyesi dışındaki öğretim elemanı kadroları için Cumhurbaşkanı kararıyla belirlenen ilave atama izinlerinin en fazla yüzde yirmisi kadar ilave atama izni, Yükseköğretim Kurulu tarafından belirlenen öncelikli alanlarda araştırma görevlisi kadrosunda lisansüstü eğitim yaptırılması amacıyla yükseköğretim kurumlarına tahsis edilebilir. Bu kapsamda ilan edilen araştırma görevlisi kadroları için, bu Yönetmelik uyarınca yapılacak ön değerlendirme sonucunda giriş sınavına katılmaya hak kazananlar için, giriş sınavı sözlü olarak yapılır." İfadesi yer almaktadır.

Bu hükümler doğrultusunda, aşağıdaki tablodan çok daha ayrıntılı olarak görebileceğiniz üzere hangi öğretim görevlisi ve araştırma görevlisi alımlarında sözlü sınav yönteminin uygulanabileceği açıkça belirlenmiştir. Üniversitelerin söz konusu alımlarda bu yöntemlerin dışında başkaca bir sınav seçeneğini uygulamaları, kendilerince yöntem belirlemeleri hukuken mümkün değildir.

Yönetmeliğin bazı alanlarda sınav yöntemini "yazılı" olarak sınırlandırması özellikle özel yetenekle alım yapan resim gibi alanlarda üniversitelerin ders vermek üzere alacakları öğretim görevlisi kadrolarına müracaat eden adayları seçmelerinde zorluk yaşatmaktadır. Nitekim, hal böyle olunca bazı üniversitelerimiz yönetmeliğin dışına çıkarak kendi yöntemlerini belirlemek durumunda kalmaktadır.

Örneğin, Şırnak Üniversitesi tarafından Güzel Sanatlar Fakültesi Resim Bölümüne alınacak Öğretim Görevlisi için 20 Ağustos 2020 tarihinde giriş sınavı yapılacaktır. Sınavın yöntemi ilgili fakültenin web sayfası üzerinden ilan edildiği üzere üç aşamalı olarak belirlenmiştir. Bunlar; Desen Sınavı, Resim Sınavı ve Uygulama Değerlendirme-Portfolyo İncelemenin yapılacağı Mülakat.

Bu noktada şu hususu öncelikle belirtmek gerekirse, üniversitenin belirlediği sınav yöntemi aslında Resim alanının ruhuna ve mantığına uygundur. Resim Bölümünde ders verecek bir öğretim görevlisi alınırken yalnızca bir yazılı sınav yapmak yerine kişinin yeteneklerini desen ve resim sınavlarıyla görmek son derece doğaldır. Buradaki temel sıkıntı maalesef Yükseköğretim Kurulu tarafından yürürlüğe konan yönetmeliğin imkan vermemesidir.

Sonuç olarak, üniversitelerin özellikle ders verecek öğretim görevlilerinin alındığı bazı uygulamalı alanlarda başvuran adayların salt yazılı bilgilerini görmek yerine yeteneklerini görebilmeleri açısından uygulamalı sınavlara ihtiyacı olduğu bir gerçektir. Dolayısıyla, üniversitelerin bu konuda ihtiyaçlarını gidermek amacıyla belirli alanlarda uygulamalı sınava imkan veren düzenlemelerin YÖK tarafından yapılmasında fayda olacaktır!